در یازدهمین مجمع روسکی میر، گفت و گویی تحت عنوان «زبان روسی و دولت-فرصتها و تهدیدها» شکل گرفت. شرکت کنندگان این کنفرانس در مورد سیاستهای زبانی کشورهای پساشوروی، از جمله روسیه صحبت کردند. لودمیلا وربیتسکایا رئیس هیات امناء بنیاد روسکی میر، مدیریت بحث را عهده دار بود.
سرگی بوگدانوف، معاون رئیس هیات مدیره بنیاد روسکی میر و همچنین رئیس دانشگاه تربیت مدرس روسیه (گرتسین) در مورد وضعیت زبان روسی و دیگر زبانهای ملی روسیه از نقطه نظر قانون صحبت کرد. او اهمیت تعامل بین زبان روسی و دیگر زبانها در روسیه را یادآور شد. وی خاطرنشان کرد، در روسیه حدود ۷۰۰ آیین نامه اجرایی در استفاده از زبانها وجود دارد. حدود ۳۰ زبان به عنوان زبان دولتی (در سطح مناطق) و ۱۴ زبان به عنوان زبان رسمی مورد استفاده قرار میگیرند. در عین حال در روسیه این امکان وجود دارد تا کار بر روی بهبود قوانین چارچوب در استفاده از زبانها ادامه یابد.
بوگدانوف اشاره کرد: «در واقع بسیاری از زبانهای موجود با وجود برخورداری از جایگاه رسمی و دولتی، مورد استفاده قرار نمیگیرند.»
او به ویژه تاکید کرد، ضرورتا هر کاری باید برای یک اظهارنامه سیاسی در جهت تقویت تنوع زبانی در روسیه انجام شود، تا این امر به واقعیت تبدیل شود. بوگدانوف گفت: لازم است به طور پیوسته بر روی استفاده از زبان روسی در کنار دیگر زبانهای روسیه نظارت شود.
تاتیانا ملچکو رئیس دانشگاه اسلاوی جمهوری مولداوی، و رئیس انجمن مولداوی زبان و ادبیات روسی، در مورد وضعیت زبان روسی در کشور خود صحبت کرد. او از بنیاد روسکی میر برای حمایت فعالانه از پروژه های حفظ زبان روسی در مولداوی، و همچنین برای مجمع سالانه روسکی میر که در آن این امکان فراهم میشود تا درباره مسائل مربوط به آموزش زبان روسی در خارج از روسیه بحث شود، قدردانی کرد.
تاتیانا ملچکو تاکید کرد، که با گذشت ۲۵ سال از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در مولداوی زبان روسی را همچنان «نشانه میروند». برخلاف واقعیت عینی، در کشور کمپینهای فعالی برای تحت فشار قرار دادن هر گونه عنصر روسی شکل گرفته است. در دهه نود تلاشهایی در جهت حذف پدرنامی (بهروسی Отчество؛ بهانگلیسی Patronymic) از مدارک مردم صورت گرفت و در نهایت هم موفق به حذف آن شدند. با این حال، مردم همچنان یکدیگر را با نام پدر خطاب میکنند. نام شهر کیشینوف را هم به کیشینئو تغییر نام دادند، البته برخلاف این تغییر نام همچنان در رسانه های گروهی حتی با وجود تحریمها از سوی دولت، پایتخت مولداوی به همان شکل روسی آن خوانده میشد. قوانین آموزشی جدیدی نیز به تصویب رسید که براساس آن زبان روسی به عنوان یک زبان خارجی و نه به عنوان زبان اجباری در مدارس تدریس میشد. همچنین ملچکو اشاره کرد، ۶۸% جمعیت، روسزبانانی هستند که هنوز هم به عنوان بخش مهمی از حیات جامعه و دولت مولداوی به حساب میآیند.
لودمیلا وربیتسکایا افزود این موقعیت عجیبی است. او گفت: «از یک سو، همه مردم مولداوی به زبان روسی صحبت میکنند، و از سوی دیگر، دولت درکی از این موضوع ندارد که این زبان، زبان مادری و خانگی مردم است.»
پروفسور ویچسلاو ترکوولوف، مدیر گروه بخش زبان روسی دانشگاه دولتی دونتسک، تاکید کرد که زبان، تصویر اندیشه های انسانی را میسازد، بنابراین تغییر آن در نهایت این جریان را دچار تغییر میکند. او خبر داد، زبان روسی از امتحانات فارغالتحصیلان مدارس اکراینی حذف شدهاست. این بدان معنی است که متقاضیان ورود به دانشگاه در رشته زبان روسی، نه دروس تخصصی بلکه برای مثال امتحان زبان انگلیسی میدهند. ترکوولوف خاطرنشان کرد: این چیزی جز یک برنامهریزی جامعه شناختی زبانی نیست.
او گفت، امسال ده نفر از مناطق اکراین در رشته زبان روسی به دانشگاه دونتسک وارد شدند. از اوکراین همواره علاقه مندان شرکت در «توتالنی دیکتانت[۱]» به دونتسک میآیند. در عین حال، علیرغم فشار بی سابقه بر زبان روسی، هنوز هم بسیاری از مردم اوکراین به زبان روسی صحبت میکنند و خود را روس میدانند.
اینگا مانگوس، رئیس انجمن استادان زبان و ادبیات روسی، در خصوص شرایط دشوار زبان روسی در کشورهای حوزه بالتیک شرح داد. در لتونی، لیتوانی و استونی وضعیت زبان روسی گذشته از تفاوتهای اندک تقریبا دارای شرایط یکسانی هستند.
در زمان اتحاد جماهیر شوروی در استونی، زبان روسی و زبان استونیایی از شرایط یکسانی برخوردار بودند. در آن زمان در جمهوری استونی زبان روسی به خوبی تدریس میشد، به همین خاطر مردم استونی آن را به خوبی فراگرفتند. اما برخلاف آن روسها در آنجا به زبان استونیایی بد صحبت میکردند. سپس زبان استونیایی تنها زبان دولتی و زبان روسی، زبان اقلیت ملی شد. وضعیت تغییر کرده است. زبان استونیایی در همه جا تدریس میشود، برای همین روسهایی که در استونی هستند و حدود ۳۰% جامعه را تشکیل میدهند، زبان استونیایی را به خوبی میدانند. مردم استونی دیگر یادگیری زبان روسی را متوقف کرده اند و این موضوع باعث شده امکان دوزبانه بودن خود را از دست بدهند. بنابراین، کارفرمایان ترجیح میدهند که از کارکنانی استفاده کنند که قابلیت سخن گفتن هم به زبان روسی و هم به زبان استونیایی را داشته باشند. مانگوس گفت: «زبان در استونی یک ابزار است.»
آریساک نرسیان، رئیس مرکز روسیه در ایروان درباره کار با زبان روسی در ارمنستان صحبت کرد. اینجا کاملا موقعیت متفاوتی وجود دارد. او اشاره کرد، زبان روسی بخش مهمی از فرهنگ ارمنستان است. به گفته وی، پس از سال ۱۹۹۱ به سوی زبان روسی تهاجماتی صورت گرفت، اما این روند تغییر کرد.
آموزش زبان روسی در ارمنستان در دوران مدرسه و سالهای اول دانشگاهها به عنوان درس اجباری تدریس میشود. در ارمنستان شش شعبه از موسسات آموزش عالی روسیه فعالیت میکنند. در حال حاضر کشور در مورد نظریه افزایش تعداد ساعتهای تدریس زبان روسی در مدارس ارمنستان، بحث میکند. این اتفاق خواهد افتاد، چرا که ارمنستان کشوری تک ملیتی است. ۹۸% جامعه ارمنستان را ارمنیها تشکیل میدهند.
علاقه به زبان روسی در ارمنستان همچنان در حال رشد است. نقش اصلی در این زمینه را هم بنیاد روسکی میر دارد. در عین حال نرسیان به کمبود منابع آموزشی برای زبان روسی اشاره کرد.
منبع خبر: سایت بنیاد روسکی میر
https://www.russkiymir.ru/publications/۲۳۳۰۱۵/
[۱] یک برنامه سالانه تحصیلی که از سال ۲۰۰۴ در روسیه و کشورهای مختلف جهان با هدف همگانی سازی دانش، اجرا میشود.
نظر شما