«سمپوزیوم مسجد شریف ایاصوفیه کبیر» با هدف معرفی تاریخ ایاصوفیه، تحولات حادث شده تاکنون و میراث فرهنگی آن بویژه از نقطه­نظر تاریخ ادیان و فرهنگ ترکی_اسلامی توسط سازمان امور دینی ترکیه در هفته­ای که در ترکیه به عنوان «هفته مساجد و مسئولان دینی» نامگذاری شده است در روزهای ۲-۴ اکتبر ۲۰۲۰ به صورت برخط برگزار می­شود. محورهای این سمپوزیوم سه روزه را تاریخ ایاصوفیه، ایاصوفیه و معماری، ایاصوفیه و عبادت، ایاصوفیه و علم و حکمت، ایاصوفیه و خدمت دینی، ایاصوفیه و هنر، ایاصوفیه و ادبیات، ایاصوفیه و سفرنامه­ها و ایاصوفیه و سنت وقف تشکیل می­دهند.

مراسم افتتاحیه سمپوزیوم در روز جمعه ۲ اکتبر ۲۰۲۰ پس از برگزاری نماز جمعه در محوطه مسجد آیاصوفیه برگزار شد.  این مراسم با حضور علی ارباش رئیس سازمان امور دینی ترکیه،  علی یرلی­کایا (Ali Yerlikaya)  استاندار استانبول، رؤسای دانشگاه استانبول، دانشگاه ۲۹ مایس و دانشگاه مرمره، محمت امین ماشالی (Mehmet Emin Maşalı) مفتی استانبول و مفتی­های نواحی مختلف استانبول برگزار شد.

مراسم با تلاوت آیاتی چند از کلام الله مجید توسط فرخ موشتوار (Ferruh Muştuer)  امام جماعت مسجد ایاصوفیه آغاز شد. سپس علی ارباش رئیس سازمان امور دینی ترکیه  در سخنان  خود به درک اهمیت و معنای ایاصوفیه و نقش آن در تمدن اسلامی تاکید کرد و ایاصوفیه را یکی از امانت­های سلطان مخمد فاتح برشمرد که در طول ۱۵ قرن گذشته محل دانش، حمکت و عبادت بوده است. ارباش اضافه کرد ایاصوفیه پس از فتح استانبول به اصول برتر انسانی که اسلام در روی کره زمین به ما آموخته است و یکی از نشانه­های عالم­شمول ارزش­های نبوی تبدیل شد. به گفته ارباش بازگشایی آیاصوفیه منادی بیداری و تجدیدحیات همه جوامع اسلامی شده است. ارباش خاطرنشان کرد بازگشت ایاصوفیه به هویت اصلی خود نشان از عزم راسخ برای محافظت از هویت،  تاریخ و تمدن ملت ترکیه و ساختن آینده­ای مستحکم با استفاده از ریشه­های قدرتمند تاریخی است. در حقیقت جوامع مسلمان که در طول قرون گذشته در نتیجه آسیب­ها و گرفتاری­ها اعتماد به نفس خود را از دست داده بودند با بازگشایی ایاصوفیه شور و هیجان زیادی را تجربه کردند و امیدها نسبت به آینده این منطقه جغرافیایی که درگیر جنگ­ها و سختی­ها بوده است شکوفا شد. ارباش ادامه داد دنیای کنونی بیش از هر زمان دیگری به نیکی، عطوفت، اخلاق و عدالت احتیاج دارد و مسئولیت تاریخی ما این است که تلاش نماییم تا با تحمل و مدارا صلح و آرامش در جهان حکمفرما شود.

پس از سخنان ارباش، پروفسور اسکندر پالا (İskender Pala) از نویسندگان ترکیه  سخنرانی خود را با عنوان «ایاصوفیه در تاریخ فرهنگ و تمدن» ارائه کردند.

سپس نشست اول این سمپوزیوم بصورت مجازی برگزار شد. مدیر نشست حوریه مارتی (Huriye Martı) معاون سازمان امور دینی ترکیه بود.

سخنرانان روز اول سمپوزیوم محمت ایپشیرلی (Mehmet İpşirli)، علی ساتان (Ali Satan)، عایشه بدیر (Ayşe Bedir) و مصطفی بلال اوزترک (Mustafa Bilal Öztürk) بودند.

اولین سخنران پروفسور محمت ایپشیرلی استاد دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مدیپول استانبول بود که سخنرانی خود با عنوان «توصیف و ارزیابی ایاصوفیه از زبان چهار مورخ مشهور عثمانی در قرن شانزدهم» را ایراد کردند. دومین سخنران دکتر عایشه بدیر کارشناس ارشد بنیاد تاریخ ترک بود که سخنرانی خود را با عنوان «ایاصوفیه از گذشته تا به امروز در اسناد» انجام دادند. سخنران بعدی نشست دکتر مصطفی بلال اوزترک از دانشکده الهیات دانشگاه نه ایلول بود  که سخنرانی خود را با عنوان «ادغام  استانبول و ایاصوفیه: سنت نگارش تاریخ آیاصوفیه از نقطه­نظر رساله­های تاریخ آیاصوفیه در دوره عثمانی» انجام ارائه کردند. آخرین سخنران روز اول سمپوزیوم پروفسور علی ساتان بود که سخنرانی خود را با عنوان «مبارزه برای اعمال حاکمیت بر ایاصوفیه در دوره آتش­بس» انجام دادند. با سخنرانی  پروفسور ساتان نشست اول و روز اول سمپوزیوم به پایان رسید.

منابع:

https://ayasofyasempozyumu.com/

https://www.diyanet.gov.tr/tr-TR

https://www.hurriyet.com.tr/gundem/diyanet-isleri-baskani-ali-erbas-ayasofya-i-kebir-cami-i-serifi-sempozyumunun-acilisinda-konustu-۴۱۶۲۶۴۷۱