با رصد و پایش اخبار و رویدادهای فرهنگی موضوع پرونده ثبت بالابان از الات موسیقی توسط نمایندگی دائمی جمهوری آذربایجان در یونسکو و کمیسیون ملی جمهوری آذربایجان در یونسکو برای ثبت نام "بالابان" در فهرست میراث فرهنگی آماده شده است.
در این گزارش ابتدا با مروری به منبع و اصل خبر و در ادامه به ملاحظات مربوط،خواهیم پرداخت:
ترجمه اصل خبر: ارائه "بالابان" آلات موسیقی باستانی آذربایجان برای ثبت در لیست میراث فرهنگی یونسکو
بنا به به گزارش "آذرتاج" :آذربایجان که به گفتگوی تمدن ها و فرهنگ کمک می کند ، میراث فرهنگی جهان را نیز غنی می کند. روابط آذربایجان و یونسکو که بر پایه و اساس محکمی توسط مهربان علی اوا معاون اول رئیس جمهوری آذربایجان و رئیس بنیاد حیدر علی اف و سفیر حسن نیت آذربایجان در یونسکو بنا شده است، بیشتر تقویت خواهد شد.
به گزارش "آذرتاج" با حمایت مهربان علی اوا رئیس بنیاد حیدر علی اف و سفیر حسن نیت آذربایجان در یونسکو، وزارت فرهنگ و وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان ، نمایندگی دائمی جمهوری آذربایجان در یونسکو و کمیسیون ملی جمهوری آذربایجان در یونسکو پرونده ای برای ثبت نام "بالابان" در فهرست میراث فرهنگی آماده شده است.
پرونده نامزدی چند ملیتی به عنوان " هنرهای بالابان" که توسط آذربایجان و ترکیه تهیه شده است ، برای ثبت نام در فهرست نمایندگی محفاظت از میراث فرهنگی ناملموس جهان به دبیرخانه یونسکو ارسال شده است.
به خاطر آن که آذربایجان هماهنگ کننده این پروژه است ، پرونده نامزدی توسط مأموریت دائمی آذربایجان در یونسکو به دبیرخانه سازمان ارسال شده است. پرونده نامزدی در سال ۲۰۲۲ در هفدهمین جلسه کمیته بین دولتی برای حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس توسط اعضای کمیته بررسی خواهد شد.
معرفی ساز بالابان:
بالابان، از گروه سازهای هواصدا*ی زبانه‌دار با زبانه‌ای منفرد و دو لایه.
در آذربایجان به بالابان و در کردستان و کرمانشاهان به نرمه‌نای* معروف است. نوعی از این ساز در ارمنستان رایج است که دودوک نامیده می‌شود. بالابان دارای بدنه‌ای چوبی با هفت سوراخ صوتی در جلو و یک سوراخ صوتی در پشت بدنه و یک زبانة بزرگ و پهن می‌باشد. زبانة این ساز خود از سه قسمت تشکیل شده است که شامل قسمت اصلی زبانه، حلقه‌ای برای تنظیم کوک و طوقی بیضی مانند برای محافظت از زبانه ـ در مواقعی که نواخته نمی‌شود ـ می‌باشد. زبانة بالابان در مقایسه با زبانة سازهای هواصدای دارای زبانه از همه بزرگ‌تر و پهن‌تر است و به عبارتی مهم‌ترین و حساس‌ترین قسمت این ساز محسوب می‌شود. زبانة بالابان در اندازه‌های مختلفی وجود دارد که هر کدام برای یک کوک یا یک سقف صوتی متفاوت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در کردستان و کرمانشاهان نرمه‌نای به همراهی تمبک نواخته می‌شود. رپرتوار نرمه‌نای در کردستان و کرمانشاهان شامل آهنگ‌های رقص و ترانه‌های کُردی می‌باشد. در آذربایجان شرقی بالابان در اجرای موسیقی عاشیقی شرکت دارد. بدین ترتیب ؟؟؟ موسیقی عاشیقی در آذربایجان شرقی شامل خواننده (عاشیق، نوازندة ساز عاشیقی*)، بالابان و قاوال* (دایره) است. رپرتوار بالابان در آذربایجان شرقی شامل هاواها یا مقام‌های موسیقی عاشیقی و بعضاً آهنگ‌های رقص است.
مآخذ: دانشنامه ایران زمین http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%۲۰Pages/%D۸%A۸%D۸%A۷%D۹%۸۴%D۸%A۷%D۸%A۸%D۸%A۷%D۹%۸۶.aspx
- پژوهش‌های میدانی مؤلف و گفت‌وگو با نوازندگان بالابان و نرمه‌نای. شرح کامل‌تر را نک: درویشی، محمدرضا. دایرةالمعارف سازهای ایران. ج ۴، در دست انتشار.
ملاحظات :
· همانگونه که بنا بر مطلب مندرج در دانشنامه ایران زمین درباره معرفی ساز بالابان یا نرمه نای حکایت دارد که این ساز در مناطق مختلف ایران از دیر باز جزء سازهای محلی بوده و همچنان مورد استفاده قرار می گیرد بنابراین جا دارد که در کنار کشورهای آذربایجان و ترکیه که در خبر فوق آمده ایران نیز در ثبت این ساز حداقل نقش خود را با طرح موضوع ایفا نماید و برای ارائه مستندات و طرح موضوع که در سال ۲۰۲۲ رسیدگی می شود اقدام موثر و سازنده انجام دهد.
· شناسایی فهرست میراث فرهنگی ملموس و غیر ملموس جای جای نقاط کشورمان و تهیه و ارائه این فهرست به یونسکو برای جلوگیری از سبقت برخی کشورهای حوزه تمدنی ایران از به ثبت رساندن میراث مشترک ضروری بنظر می رسد و مورد تاکید می باشد.
· نمایندگی های فرهنگی کشورمان در خارج از کشور می توانند با رصد به موقع و آگاهی از اینکه کدام کشورها در حال ثبت پرونده در یونسکو هستند در صورت داشتن میراث مشترک، نیز می توانند علاوه بر پاسداری از میراث فرهنگی کشورمان و انعکاس به داخل کشور در روند طرح پرونده به‌طور ثبت مشترک با سایر کشورها از این طریق و اطلاع رسانی موثر و سازنده عمل نمایند.لذا صدور شیوه نامه یا بخشنامه در این خصوص برای رصد و پایش مبنی بر در اولویت بودن موضوع رصد ثبت پرونده در یونسکو می تواند راهگشا باشد.
نظر شما