ریشه های فلسفه قزاقی به دوران باستان برمی گردد ،اولین دیدگاه های فلسفی قزاق ها در اساطیر و مذهب اقوام ترک زبان منعکس شده است. ویژگی های این دوره روابط نزدیک انسان با طبیعت است. دلیل اینکه  که سبب شده جهان بینی و ادراکات قزاق ها رشد کند، این است که دنیا طبیعی با درک و احساس افراد شناخته می شود.

افسانه ها و حماسه ها نقش مهمی در شکل گیری جهان بینی قزاق ها ایفا کرده است. به عنوان مثال، در افسانه های "قورقیت" اندیشه های در باره معنای زندگی انسانی و حقیقت زندگی وجود دارد. حماسه های قهرمانی با فلسفه اخلاقی شخصیت ها غنی شده است. آثار حماسه قهرمانی "کوبلاندی باتیر"، "آلپامیس باتیر"، "یر-تارگین" و غیره به ویژه مورد افتخار مردم بودند. در بین آثار حماسی که در آن عشق، وفاداری، صداقت و شجاعت مردان ستایش می شود و بین مردم مشهوراست می توان از جمله "کوزی کرپش و بایان سولو"، قیز ژبیک"، "آیمان و شولپان" نام برد.

روشن ترین صحفه در فلسفه قزاقی مربوط به آثار شاعران و ژیراو ها (شاعران آواز خوان) است. یکی از اولین نمایندگان نسل ژیراو ها آسان قایقی(قرن ۱۵)، داسامبت ژیراو (قرن ۱۸)، شالکیز ژیراو(قرن ۱۶)، آختامبردی ژیراو و بخار ژیراو(قرن ۱۸) و شال اکین است.

آثار آنها به شکل تفسیر فلسفی و آموزه ای (Tolgau) بیان شده است و در آن نحوه اداره کشور و به مردم عادی چگونگی رفتار در موقعیت های خاص آموخته شده است. علاوه  براین تلاش برای توضیح معنای تغییرات در جهان و زندگی عمومی صورت گرفته است.

دوران روشنگری قزاقی برای مبارزه در جهت برقراری نظم دموکراتیک مبتنی بر روشنگری جامعه و عدالت و تضمین آزادی کامل مشخص شده است. از روشنفکران برجسته این دوره شوقان ولیخانوف، آبای قونانبایوف، یبرای آلتانسارین را می توان نام برد. شروع مرحله جدید فلسفه قزاقی به دوران  متفکر و شاعر آبای قونانبایوف باز می گردد. ایشان مسایل اخلاقی را در مرکز فلسفه خود برقرار کرد. فلسفه اخلاقی آبای عمدا آموزنده است. هدف او این است که قزاق ها را از بند ناهنجاری های اخلاقی و رفتارهای غیر اخلاقی رها کند. او انسان ها را به الهام بخشی، به دانش و فرهنگ و صداقت تشویق می کند.

فلسفه قزاقی قرن بیستم با نام متفکران قزاق سلطان محمود تورایقیراف، شاه کریم خدابردیف، احمد بایتورسیناف، میریاقوب دولاتاو پیوست است.

سلطان محمود تورایقیراف فردی است  سیاسی- اجتماعی، شاعرو فیلسوف  او جهانبینی خود را از طریق منطق تفکر هنری بیان می کرد. یکی از بزرگترین آثار وی در زمینه فلسفه «زندگی گمشده» است در این اثر نویسنده بر روی ماهیت و معنای زندگی انسانی، بر پایه های کلی وجودات، بر جامعه و توسعه آن، بر نقش شناخت در فرآیند توسعه انسان و جامعه، انعکاس می یابد.

شاه کریم خدابردیف فیلسوف، شاعر، آهنگساز فلسفه او بر مبنای مقایسه ی ایمان واقعی و علم، دانش و دین شکل گرفته است. موضوع اصلی فلسفه او، مسئله حقیقت جهان است.

احمد بایتورسیناف شاعر، نویسنده، دانشمند، فیلسوف موضوع تحقیق او، مسائل فلسفی دانش زبانی، نقد ادبی و هنر کلامی است. در کارهای پژوهشی خود بیشتر به موضوع هنر کلمات اهمیت داد.

میر یاقوب دولاتاو- فعال سیاسی و اجتماعی، شاعر، نویسنده، محقق و فیلسوف است که اقوام ترک زبان را مورد مطالعه قرار داد. بر اساس  شواهد تاریخی او نخستین فردی است که ریشه های اقوام ترکزبان قرقیز، قزاقو ازبک را بررسی و مشخص کرد.

لازم به ذکر است در حال حاضر در زمینه فلسفه مطالعات زیادی انجام می شود، مطالعه در باره فلسفه غرب و شرق، فلسفه قزاقی، فلسفه فرهنگ سنتی. علاوه بر این رشته های فلسفی جدید مانند «فلسفه آموزش»، «فلسفه دین»، «فلسفه قانون و سیاست» نیز در قزاقستان شکل گرفته است.

منبع: Lib.kstu.kz