محراب مسجد تاریخی «مسجد پخته» که در دوران امپراطوری گورکانیان هند ساخته شده بود آرام آرام در حال فرو رفتن و بلعید شن در زمین است، متولیان این مسجد این پدیده را یک کرامت می دانند  اما به گفته معماران، فرو رفتن محراب در زمین به دلیل نرم شدن زمین صورت میگیرد.

این مسجد که در اکبرپورا در شهر نوشهره واقع در ایالت خیبر پختونخوا قرار دارد، به «مسجد پخته» آخوند پنجو بابا معروف است.

خدام و مسئولان این مسجد قدمت این مسجد را حدود ۴۵۰ سال تخمین می زنند. مردم  محلی معتقدند که که هر سال محراب این مسجد به اندازه یک دانه گندم در زمین فرو می رود.

محمد سهیل خادم این مسجد میگوید که این مسجد توسط سید عبدالوهاب ملقب به عون پنجو بابا یک شخصیت مذهبی در زمان اکبر امپراتور گورکانیان هند تاسیس شد.

وی مدعی شد که شخصی از عبدالوهاب پرسیده است: قیامت کی فرا می‌رسد؟ وی در پاسخ گفته بود: روزی که این مسجد به طور کامل در خاک فرو رود، دنیا نیز به انتهای عمر خود می رسد

به گفته محمد سهیل، این پیش گویی از سوی عبدالوهاب نسل به نسل به وی منتقل شده است.

محراب این مسجد با گذشت زمان تا حد زیادی در زمین فرو رفته است و اکنون تنها حدود یک و نیم پا (هر پا برابر با ۳۰ سانتیمتر) از آن در سطح زمین باقی مانده است.

به گفته محمد سهیل وی متولد سال ۱۹۸۹ میلادی است و از سال ۱۹۹۵ به طور مرتب به این مسجد می آید و تحصیلات دینی از جمله فراگیری قرآن را نیز در اینجا به پایان برده است.

وی گفت در زمان کودکی ام یک شخص میتوانست در محراب بنشیند اما اکنون دیگر جایی برای سجده کردن در محراب باقی نمانده است.

خادم مسجد افزود: چند سال پیش این مسجد تعمیر و کاشی کاری شده و دیوارها نیز مرمت شده است.

مسجد در کجا واقع است ؟

اگر از پیشاور مرکز ایالت خیبرپختون خواه به سمت نوشهره بروید، در سمت چپ منطقه اکبرپورا قرار دارد. مزارع آلوچه از ویژگی های مهم این منطقه است..

در این مسیر ابتدا مزار عبدالوهاب ملقب به آخوند پنج بابا قرار دارد و سپس حدود یک کیلومتر جلوتر مسجدی در آبادی قرار دارد. این مسجد کوچکی است که در داخل یک خیابان باریک قرار دارد، ایوان این مسجد در هنگام ورود کاملاً بلند است، اما حیاط مسجد حدود چهار، پنج پله پایین تر قرار دارد. 

اگر از حیاط وارد هال مسجد شوید باید پنج یا شش پله پایین بیایید. محراب مسجد تا حد زیادی در زمین فرو رفته است. با ورود به این هال کوچک احساس می کنید که وارد یک زیرزمین شده اید.

مردم محلی در این محل به نماز و عبادت  میپردازند . کلاس های آموزش قرآن و احکام نیز در این محوطه برگزار می شود .

نظرات باستان شناسان

اهالی مسجد گفتند که در دهه ۱۹۹۰ برخی از کارشناسان از جمله باستان شناسان ژاپنی از مسجد بازدید کردند و آنها پس از بررسی به این نتیجه رسیدند که زیر محراب منبع آبی وجود دارد که به دلیل رطوبت این محل در حال فرور رفتن به زمین است.

بخت محمد، مسئول تحقیقات گروه باستان شناسی میگوید که طبق اطلاعاتی که از کتب به دست آمده است، حضرت عبدالوهاب ملقب به پنجو بابا در سال ۱۵۳۷ میلادی در صوابی متولد شد.

تحصیلات خود را در هند گذراند و پس از بازگشت از طریق پیشاور در اکبرپورا اقامت گزید. او در اکبرپورا مسجد پخته را بنا نهاد، و سپس تدریس و آموزش قرآن را در این مسجد آغاز کرد.

بخت محمد گفت: اداره باستان شناسی هیچ تحقیق علمی رسمی در مورد علت فرو رفتن محراب این مسجد انجام نداده است. وی گفت: این مسجد تاریخی است و  در گذشته نیز اقدامات مرمت و بازسازی در آن صورت گرفته است. 

وی گفت: هم اکنون تیمی از کارشناسان به منطقه اعزام می شوند تا علت فرورفتن مسجد یا قسمتی از آن در زمین را بررسی کنند.

معماران چه می گویند؟

در دوران معاصر قبل از ساخت و ساز آزمایش ظرفیت تحمل برای ساخت ساختمان انجام می شود، خاک بررسی می شود تا ببینیم چقدر نرم یا سفت است و آیا خاک توانایی تحمل وزن ساختمان را دارد، نگه می دارد یا خیر؟

فاروق حیات، معمار پیشاور با بیان اینکه ساختمان‌های کوچک و بزرگ زیادی را در این منطقه احداث کرده است گفت:  زمین اکبرپورا در برخی مناطق نرم و در برخی مناطق دیگر سخت است.

وی گفت: در بازدیدی که به این مسجد داشته این طور تشخیص داده که زمینی که مسجد در آن ساخته شده است نرم بوده و به همین دلیل قسمت هایی از این مسجد در حال بلعیده شدن در زمین است.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه می توان از فرورفتن بیشتر مسجد در زمین جلوگیری کرد گفت: این کار  با استفاده از فن آوری هیدورلیک امکان پذیر است اما هزینه زیادی را می طلبد.

منبع خبر: سایت بی بی سی اردو – ۱۸ ژوئیه

لینک خبر: bbc.com/urdu/pakistan-62201171