ایالات متحده آمریکا (USAID)

آژانس توسعه بین المللی آمریکا

جدای از روابط رسمی و استراتژیک دو کشور آمریکا و پاکستان، که از طریق کانال رسمی صورت می گیرد، آمریکا فعالیت های خود در پاکستان را در تمام زمینه ها از طریق آژانس توسعه بین المللی آمریکا (United States Agency for International Development / USAID) دنبال می کند. حجم بسیار وسیع فعالیت های آژانس توسعه بین المللی آمریکا در پاکستان موجب شده است نقش و نفوذ آمریکا در عرصه های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی پاکستان برجسته شود و این کشور نقش مهم و تاثیرگذاری در سیاست ها و تصمیم گیری های پاکستان داشته باشد.

در ابتدا توضیح مختصری درباره این آژانس می دهیم و پس از آن به گستره فعالیت های آمریکا در پاکستان اشاره خواهیم داشت. زیرا تمامی فعالیت های آمریکا در پاکستان در حوزه های فرهنگی، آموزشی، طرح های اقتصادی و کشاورزی، بهداشت، برنامه های مربوط به حقوق بشر، برابری جنسیتی، توانمندسازی بانوان و سایر فعالیت های اجتماعی-اقتصادی از طریق آژانس توسعه بین المللی آمریکا به اجرا گذاشته می شود.

آژانس توسعه بین المللی آمریکا (USAID) یک نهاد مستقل دولت فدرال ایالات متحده آمریکا است که مسئولیت اولیه آن مدیریت کمک های خارجی غیر نظامی و کمک به توسعه است. پس از تصویب "قانون کمک های خارجی ۱۹۶۱"، توسط کنگره ایالت متحده آمریکا در تاریخ سه نوامبر ۱۹۶۱ میلادی، آژانس توسعه بین المللی آمریکا تشکیل شد. اکنون این آژانس یکی از بزرگترین نهادهای رسمی به ظاهر غیر سیاسی و حمایتی آمریکا در جهان است. 

به ادعای آژانس توسعه بین المللی آمریکا این نهاد تلاش بشر دوستانه برای نجات انسان ها، کاهش فقر، تقویت حکومت های دموکراتیک و کمک به پیشرفت مردم فراتر از امداد را دنبال می کند. ماموریت این آژانس از طرف مردم آمریکا ترویج ارزش های دموکراتیک در سراسر جهان، آزادی، صلح و رفاه می باشد. حوزه فعالیت های این آژانس شامل "کشاورزی و امنیت غذایی"، "دموکراسی، حقوق بشر و حکومت"، "رشد اقتصادی و بازرگانی"، "آموزش و پرورش"، "محیط و تغییرات جهانی آب و هوا"، "برابری جنسیتی و توانمند سازی بانوان"، "بهداشت جهانی"، "آب و فاضلاب"، "کار در بحران ها و مناقشات" و آزمایشگاه جهانی توسعه ایالات متحده" می باشد.

آژانس مدعی است تمرکز اولیه کمک های آژانس توسعه بین المللی آمریکا در پاکستان کمک به توسعه پاکستانی با ثبات، امن، با تسامح و یک اقتصاد پویا است.

آژانس توسعه بین المللی ایالت متحده طی سال گذشته با همکاری سایر سازمان های آمریکایی و همچنین اهداگران و شرکای بین المللی، برنامه خود را در پنج حوزه استحکام و توسعه بلند مدت پاکستان و همچنین اولویت های برجسته پاکستان از جمله انرژی، رشد اقتصادی، ثبات و آموزش و بهداشت  متمرکز کرده است.

در سطور زیر تنها به شرح مختصری از فعالیت های آژانس توسعه بین المللی آمریکا (USAID) در حوزه های جامعه، فرهنگ و آموزش در پاکستان می پردازیم:

 آموزش

این آژانس با هدف افزایش دسترسی به آموزش بنیادی، عالی و با کیفیت به همراه دولت پاکستان و سایر شرکا برنامه های آموزشی خود را در پاکستان به پیش می برد. فعالیت های این آژانس در بخش آموزش به شرح زیر می باشد:

· ساخت یا تعمیر ۱۶۰۷ مدرسه در سراسر پاکستان از سال ۲۰۰۹ میلادی

· آموزش حدود ۴۴۹۵۰ آموزگار و مدیر مدارس از سال ۲۰۱۳ میلادی

· اعطای ۱۹ هزار بورسیه تحصیلی به دانشجویان با استعداد در دوره های تحصیلات عالی در پاکستان در ۹ سال گذشته

· آموزش ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار دانش آموز در مقطع ابتدایی

· ساخت ۱۷ دانشکده آموزش در سراسر کشور

همچنین این آژانس طرح هایی با عنوان "دسترسی به آموزش پایه"، "کیفیت آموزش بهبود یافته"، "دسترسی به کیفیت آموزش عالی بهبود یافته" را با هدف دسترسی صدها هزار از دانش آموزان، دانشجویان و اساتید به آموزش پایه و با کیفیت با همکاری دانشگاه ها و نهادهای دولتی در سراسر پاکستان اجرا می کند.  

تاسیس ۲۴۰ مدرسه در مناطق قبایلی ایالت خیبرپختونخوا تحت عنوان برنامه پشتیبانی از مطالعه، ساخت و تعمیر ۱۵۴۰ مدرسه در سراسر پاکستان از سال ۲۰۰۹ میلادی، برگزاری دوره های آموزشی و تربیتی برای ۴۲۲۰۰ تن از اساتید و مدیران مدارس از سال ۲۰۱۳ میلادی و اعطای ۱۸۸۰۰ بورسیه تحصیلی به دانشجویان با صلاحیت در جهت آموزش عالی در هشت سال گذشته از جمله فعالیت های این آژانس در بخش آموزش می باشد. 

 برابری جنسیتی و توانمندسازی بانوان

آژانس بخش دیگری از مأموریتش در پاکستان را توانمند سازی زنان و دختران پاکستان اعلام کرده است تا به زعم خویش موجبات یک جامعه پایدار و دموکراتیک در پاکستان فراهم آید. آژانس با تلاش های هدفمند خویش به نام حفاظت از حقوق بشر، پیشبرد صلح و امنیت بین المللی، رشد و پویایی بازار اقتصادی، رسیدگی به چالش های بهداشتی و آموزش در پی اجرای اهداف خود در این طرح ها می باشد. آژانس با شعار برابری جنسیتی و مشارکت زنان ادعا می کند در تلاش است تا فاصله میان زنان و مردان را در راستای تشکیل جامعه پایدار پاکستان از میان بردارد. همچنین این آژانس اهداف پیش بینی شده خود را از طریق کمک مالی به سازمان های مردم نهاد دنبال می کند. کمک به تصویب سه قطعنامه در ایالت خیبرپختونخوا با هدف گسترش دسترسی زنان به فرصت های آموزشی، کمک به زنان واجد شرایط در جهت افزایش سهمیه شغلی زنان از ۱۰ درصد به ۱۵ درصد، اعطای بورسیه به شش هزار نفر از زنان جوان با هدف دریافت آموزش عالی در پاکستان از سال ۲۰۱۰ میلادی، ارائه خدمات بهداشتی به بیش از ۹ میلیون زن و کودک، دوره تربیتی و آموزشی برای ۱۲ هزار زن مربی، آموزش ۱۶ هزار ناظر انتخاباتی زن، ایجاد اشتغال تمام وقت برای ۹ هزار زن از سال ۲۰۱۲ میلادی، تسهیل اداره ثبت احوال در راستای ثبت نام بیش از ۵۰۰ هزار زن، تامین خدمات بهداشتی، حقوقی و مشاوره ای به بیش از ۵۹ هزار زن تحت تاثیر خشونت های جنسیتی و کمک به زنان در مشارکت در صنایع کشاورزی و دامی را می توان از دیگر اقدامات آژانس در پاکستان برشمرد.

برخی از برنامه ها و پروژه های اجرا شده توسط آژانس توسعه بین المللی آمریکا (USAID)

در این سطور به برخی از برنامه ها و پروژه های اجراه شده و در حال اجرای توسط آژانس توسعه بین المللی آمریکا در پاکستان اشاره شده است. این برنامه ها در قالب عناوین ذکر شده در بالا اجرا شده و یا می شوند.

· ایجاد "گوشه لینکن"

گوشه لینکن، مراکز منابع چند رسانه ای هستند که در محوطه کتابخانه ها، دانشگاه ها و مراکز فرهنگی ایجاد شده اند. گوشه لینکن به عنوان مرکز اطلاعات و منابع چند رسانه ای مجموعه گسترده ای از اطلاعات با موضوعاتی نظیر اقتصاد، مدیریت، بازرگانی، مطالعات آمریکا، سیاست، قانون و زبان انگلیسی را به همگان ارائه می کند. در حال حاضر ۲۰ گوشه لینکن در کتابخانه ها، دانشگاه ها و مراکز فرهنگی شهرهای اسلام آباد، کراچی، مظفرآباد، اسکردو، بهاولپور، سرگودا، لاهور، لرکانه، پیشاور، راولپندی، فیصل آباد، مولتان، خیرپور و غیره مشغول فعالیت هستند.

· برنامه مطالعات و برنامه مبادله جوانان کندی لوگر

برنامه مبادله جوانان کندی لوگر و برنامه مطالعات توسط وزارت امور خارجه آمریکا پایه ریزی شده است. این برنامه به دانشجویان دوره متوسطه ۱۵ الی ۱۷ ساله که قصد گذراندن تحصیلات آکادمی خود در آمریکا را دارند، بورسیه اهدا می کند.

· احداث و نوسازی مدارس در پاکستان

در اینجا تنها به مدارس احداث شده و یا در حال ساخت در ایالت سِند اشاره شده است. در راستای "برنامه آموزش بنیادی" ایالت سِند ۱۰۶مدرسه با ظرفیت۱۴۰۰کلاس درس در هشت ناحیه ایالت سِند توسط آژانس توسعه بین المللی آمریکا احداث می شود. تاکنون بسیاری از این مدارس ساخته و از آن بهره برداری شده است و برخی دیگر در حال ساخت می باشند.

· برنامه بورسیه میکرو اکسس انگلیسی (برنامه دسترسی به بورسیه زبان انگلیسی)

مطابق برنامه بورسیه میکرواکسس زبان انگلیسی به بیش از پنج هزار دانشجوی کم درآمد ۱۳ الی ۱۷ ساله پاکستانی زبان انگلیسی آموزش داده می شود. این دانشجویان پس از پایان ساعات کلاس درس در مدارس  و همچنین در تعطیلات می توانند تسلط بر زبان انگلیسی خود را بهبود ببخشند. هیچ هزینه ای بابت این دوره ها دریافت نمی شود. همچنین کتاب، دفتر و کیف نیز به صورت رایگان در اختیار آنان قرار می گیرد.

در کنار موارد ذکر شده آمریکا رویدادها، کارگاه ها، نمایشگاه ها و سایر برنامه های فرهنگی متنوع را مطابق برنامه های خود با کمک سازمان های مردم نهاد، دانشگاه ها، مدارس و نهادهای دولتی اجرا می کند.

مرکز فرهنگی پاکستان-آمریکا

مرکز فرهنگی پاکستان-آمریکا (PACC) بر اساس اساسنامه یک مرکز دو ملیتی غیر سیاسی و غیرانتفاعی است که در سال ۱۹۵۹ میلادی تاسیس شد. هیئت مدیره این مرکز در سال جاری از ۸ عضو آمریکایی (البته درحال حاضر اعضای آمریکایی آن بر خلاف گذشته از آمریکایی های پاکستانی تبار هستند) و ۹ عضو پاکستانی تشکیل شده است که مسئولیت تصمیم گیری و هدایت فعالیت های این مرکز را به عهده دارند. تامین مالی این مرکز به عهده خود آن می باشد. این مرکز چهار شعبه در پاکستان دارد. سه شعبه این مرکز در شهر کراچی و شعبه چهارم آن در شهر حیدرآباد واقع است. در این مرکز دوره های زبان انگلیسی، کامپیوتر، برنامه توسعه شغلی، برنامه تربیت معلم، طراحی مد، عکاسی، یوگا، موسیقی و سایر دوره ها برگزار می شود. این مرکز از امکاناتی همچون گوشه لینکن، سالن آمفی تئاتر وگالری هنر برخوردار است.  

(American Center)      مرکز آمریکا

مرکز آمریکا منبع اصلی دسترسی به فرهنگ آمریکا، آموزش و سایر اطلاعات برای پاکستانی ها است و در سفارت آمریکا در اسلام آباد واقع می باشد. این مرکز فضایی برای گفتگوهای آزاد ایجاد نموده است تا در چنین شرایطی چارچوب ها و باورهای مورد قبول خویش را برای تولید ایده ها و نوآوری تبلیغ نماید. این مرکز اقدام به برگزاری فعالیت های گسترده ای همچون بحث در مورد مسائل سیاسی، سلسله سخنرانی ها، کارگاه های گوناگون، نمایش فیلم و باشگاه بحث و گفتگو می کند. این مرکز با همکاری بخش امور عمومی سفارت و همچنین از طریق گوشه های لینکن فرصت را برای مبادله افکار متخصصان، پژوهشگران و دانشجویان فراهم می سازد. مرکز آمریکا همچنین تسهیلات دسترسی به کتب، مجلات و پایگاه داده ها را هم از طریق گوشه لینکن فراهم می آورد.

بنیاد آموزشی ایالات متحده در پاکستان

بنیاد آموزشی ایالات متحده  در پاکستان (USEFP) در سال ۱۹۵۰ میلادی توسط دولت های پاکستان و ایالات متحده تاسیس شد. USEFP توسط یک کمیسیون دوملیتی متشکل از تعداد برابری از پاکستانی ها و آمریکایی ها هدایت می شود. پس از سفر نخستین گروه پاکستانی در سال ۱۹۵۱ میلادی به پاکستان برخلاف سفر نخستین گروه آمریکایی به پاکستان، امکان تفاهم متقابل بین مردم پاکستان و ایالات متحده در جهت تبادل آموزشی و فرهنگی تقویت شد. تاکنون بیش از ۵ هزار پاکستانی و تقریبا ۹۰۰ آمریکایی در برنامه های مبادله ای USEFP شرکت کرده اند. این بنیاد از دولت پاکستان و ایالات متحده پشتیبانی و مشاوره دریافت می کند، اما متعلق به هیچ کدام از آنها نیست. این بنیاد بر برنامه های مختلف اعزام دانشجویان و دانشمندان پاکستانی به دانشگاه های آمریکا و دعوت محققان آمریکایی به پاکستان نظارت می کند. هدف کلیه برنامه های USEFP آشنایی مردم دو کشور نسبت به یکدیگر و کسب اطلاعات بیشتر است. برگزاری آزمون های استاندارد، برنامه کمک هزینه تحصیلی، برگزاری کنفرانس فارغ التحصیلان، کارگاه آموزشی و مشاوره تحصیلی در آمریکا بخشی از فعالیت های این بنیاد می باشد.

جمهوری فدرال آلمان (Goethe-Institut)

 انستیتو گوته، مؤسسه فرهنگی متعلق به جمهوری فدرال آلمان است که در سراسر جهان فعال می باشد. انستیتو گوته، مطالعات آلمان در خارج از کشور و تبادل فرهنگی بین المللی را ترویج می دهد. انستیتو گوته در پاکستان در سال ۱۹۵۷ میلادی در شهر کراچی تاسیس شد. این مرکز نه تنها طیف گسترده ای از رویدادهای فرهنگی را برای ارائه هنر و فرهنگ آلمانی سازماندهی می کند، بلکه در راستای مبادلات بین فرهنگی در پروژه های مشارکتی دو کشور نقش خود را ایفا می کند. انستیتو گوته کراچی با شریک پاکستانی خود "خانه آنه ‌ماری شیمل" (Annemarie-Schimmel-Haus) واقع در لاهور و همچنین در چارچوب روابط با شرکای اروپایی خود با اتحاد فرانسوی (Alliance Française) و شورای انگلیس (British Council) همکاری نزدیک دارد. فعالیت اصلی انستیتو گوته کراچی برگزاری دوره های آموزش زبان آلمانی و برگزاری امتحانات آلمان می باشد. زبان آلمانی در این مؤسسه از سطح مقدماتی تا پیشرفته و همچنین دوره های اختصاصی تدریس می شود. علاوه بر آن این مرکز با هدف آموزش مدرسان، دوره های آموزش زبان آلمانی در کشور آلمان و نیز آموزش از راه دور را ارائه می کند. اکنون در بحبوحه کرونا این مرکز اقدام به برگزاری دوره های مجازی آموزش زبان آلمانی از طریق نرم افزار زوم و ادوب کانکت کرده است. ارائه بورسیه، خدمات کتابخانه، ترجمه، پروژه های مشترک با نهادهای محلی همچون فراخوان فیلم های کوتاه و برگزاری جشنواره فیلم در مدارس، اطلاع رسانی برای شرکت در رویدادهای در حال برگزاری در آلمان و برنامه هایی نظیر آن بخشی از فعالیت های این مؤسسه را تشکیل می دهد. انستیتو گوته توسط سفارت آلمان در اسلام آباد و کنسولگری آن در کراچی حمایت مالی می شود.

 "خانه آنه ‌ماری شیمل" (Annemarie-Schimmel-Haus) بر طبق قانون انجمن جامعه فرهنگی خارجی ۱۹۷۵ میلادی، توسط جامعه آلمانی پاکستان لاهور (PGSL) ثبت و از سال ۲۰۰۳ میلادی فعالیت خود را در راستای توسعه همکاری های میان آلمان و پاکستان آغاز کرد و اکنون نیز توسط جامعه آلمانی پاکستان لاهور (PGSL) اداره می شود. این مؤسسه دارای هیئت مدیره ای با اعضای مختلف از جمله سفیر آلمان در پاکستان، سرکنسول افتخاری آلمان در لاهور و شخصیت های برجسته جامعه مدنی می باشد. این مرکز به عنوان شریک انستیتو گوته تفاهم نامه ای را با آن به منظور ارتقاء گفتگوها میان پاکستان و آلمان از طریق یک برنامه گسترده زبان آلمانی امضا کرده است. همچنین این همکاری ها از طریق برگزاری رویدادهای فرهنگی به صورت منظم در عرصه تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی و فیلم توسعه می یابد. دوره زبان آلمانی، برگزاری امتحانات، خدمات ترجمه خدمات مشاوره ای و بورسیه از فعالیت های این مرکز به شمار می رود. این مرکز از کتابخانه هم برخوردار است. این مرکز در مورد جنبه های فعلی زندگی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در آلمان مطالبی را ارائه می دهد و برای کسانی که خوهان سفر به آلمان هستند، اطلاعات و نکاتی داده می شود، تا سفرشان خاطره انگیز تر و جالب تر شود. بخش زبان این مرکز دوره های زبان آلمانی را برای مبتدیان و زبان آموزان پیشرفته در کلاس های درسی جدید مجهز به تابلوهای هوشمند، پروژکتور رسانه ای و تجهیزات صوتی مدرن، ارائه می دهد. دوره زبان آلمانی این مرکز اعم از برنامه آموزشی، محتوای تدریس و روش تدریس مطابق استاندارد انستیتو گوته تنظیم شده است و مدرسان و آزمونگران مرکز بطور مرتب در کارگاه ها و جلسات آموزشی انستیتو گوته شرکت می کنند. در کنار این خانه آنه ماری شیمل به همراه انستیتو گوته با نهادهای فرهنگی دولتی و خصوصی، ایالت ها و شهرداری های دولت فدرال آلمان و شرکت ها در جهت ارتقای همکاری های فرهنگی تلاش می کند. به اضافه آن این مرکز در سازماندهی رویدادهای فرهنگی و اجتماعی همکاری نزدیکی با سفارت آلمان در اسلام آباد دارد. خانه آنه ماری شیمل از سال ۲۰۰۷ میلادی ساختمان خود را در اختیار مرکز فرهنگی فرانسه (Alliance Française) قرار داده است. علاوه بر ساختمان مشترک، این مرکز در بسیاری از جنبه های دیگر از جمله سازماندهی رویدادهای مشترک فرهنگی، اداره کافه تریا، اشتراک کارمندان و استفاده مشترک از امکانات و تجهیزات با مرکز فرهنگی اتحاد فرانسوی شریک می باشد. به گفته آنان، این همکاری مشترک پیوند عمیق موجود میان فرانسه و آلمان و احساس اروپایی را برای مؤسسات پاکستانی مجسم می کند.

جمهوری فرانسه (Alliance Française)

اتحاد فرانسوی

 اتحاد فرانسوی کراچی (Alliance Française de Karachi) یک سازمان غیرانتفاعی پاکستانی است که تحت قانون ثبت نام جوامع، XXI سال ۱۸۶۰ ثبت شده است. این مرکز در پیوند با Alliance Française سازمان بین المللی فرانسه از زمان تاسیس آن در کراچی در سال ۱۹۵۴ میلادی در حال فعالیت می باشد. Alliance Française شبکه منحصر به فردی است که در سال ۱۸۸۳ میلادی در پاریس بنیان نهاده شد. امروز بنیاد (La Fondation Alliance Française) ۸۳۴ مرکز تحت نظارت خود در ۱۳۲ کشور جهان را پوشش می دهد. تمام مراکز اتحاد فرانسوی در سراسر جهان بشمول اتحاد فرانسوی کراچی سه هدف اصلی را دنبال می کنند:

- ارائه دوره های زبان فرانسوی به همگان چه در فرانسه و چه در خارج از آن

-گسترش آگاهی از فرهنگ فرانسه

- ترویج تنوع فرهنگی

اتحاد فرانسوی کراچی تنها یک آموزشگاه زبان فرانسوی نیست. بلکه کنسرت موسیقی، اجرای نمایشنامه، برگزاری نمایشگاه هنری، کنفرانس و گفتگو با شخصیت های پاکستانی و فرانسوی در تمام طول سال بخش دیگری از فعالیت های آن است. این مرکز خدمات ترجمه فرانسوی-انگلیسی را هم ارائه می دهد. علاوه بر آن این مرکز تسهیلاتی همچون کتابخانه، کتابفروشی، گالری هنر، کارگاه آموزشی و کافه را هم برای عموم فراهم آورده است.

در کنار فعالیت های ذکر شده، این مرکز میزبانی تیم های باستان شناسی، مردم شناسی، پژوهشگران و سایر مؤسسات فرانسوی در حین ماموریتشان در پاکستان را به عهده می گیرد. این مرکز از هیئت مدیره و شرکای پاکستانی و فرانسوی برخوردار است.

دوره های زبان فرانسوی این مرکز شامل دوره های بزرگسالان، کودکان، کلاس های مکالمه، کلاس های خصوصی و کلاس های آنلاین می شود. این مرکز امتحانات زبان فرانسوی را هم برگزار می کند. این امتحانات نوعی دیپلم زبان فرانسوی می باشد که توسط وزارت آموزش و پرورش فرانسه گواهی می شود. همچنین پردیس فرانسه در پاکستان خدماتی است که توسط سفارت فرانسه اطلاعات و منابع درباره دانشگاه های فرانسه را به دانشجویان و محققان پاکستانی ارائه می کند.

علاوه بر این، دو مرکز دیگر اتحاد فرانسوی با نام اتحاد فرانسوی لاهور (Alliance Française Lahore)  و اتحاد فرانسوی اسلام آباد (Alliance Française Islamabad) در پاکستان وجود دارد. مرکز لاهور در ساختمانی مشترک با خانه آنه ‌ماری شیمل (Annemarie-Schimmel-Haus) فعالیت می کند. این دو مرکز با تفاوت هایی تقریبا فعالیت های مشابه اتحاد فرانسوی کراچی (Alliance Française de Karachi) را دنبال می کنند.

جمهوری خلق چین (Confucius Institute)

مؤسسه کنفوسیوس

از آنجایی که اقتصاد چین و مبادلات با جهان شاهد رشد سریع بوده است، افزایش چشمگیر تقاضای جهان برای یادگیری زبان چینی موجب شد که چین با بهره گیری از تجربه انگلیس، فرانسه، آلمان و اسپانیا در زمینه ارتقاء زبان های ملی، ابتکار خود را با ایجاد مؤسسات عمومی غیرانتفاعی با هدف ترویج زبان و فرهنگ چینی در کشورهای خارجی در سال ۲۰۰۴ میلادی آغاز کرد و این مؤسسات کنفوسیوس نامیده می شود.

طی سالهای اخیر، پیشرفت مؤسسات کنفوسیوس کاملا واضح بوده و این امکان را برای مردم در سراسر جهان فراهم کرده است تا در مورد زبان و فرهنگ چینی بیاموزند. علاوه بر این، آنها به سکویی برای مبادلات فرهنگی بین چین و جهان تبدیل شده و در سراسر جهان بسیار مورد استقبال قرار گرفته اند.

مؤسسات / اتاق های درس کنفوسیوس الگوهای آموزش انعطاف پذیر را اتخاذ می کنند و در هنگام تدریس زبان چینی و ترویج فرهنگ در مراکز خارج از کشور متناسب با شرایط جامعه محلی عمل می کنند.

فعالیت مؤسسه کنفوسیوس در پاکستان را می توان در چشم انداز روابط دوستانه چین و پاکستان بررسی کرد. روابط دوستانه و گسترده چین و پاکستان در همه زمینه ها موجب شده است که چین به بزرگترین بازیگر در فعالیت های اقتصادی و عمرانی پاکستان تبدیل گردد. در حال حاضر چین در تمام عرصه های اقتصادی، عمرانی و فناوری پاکستان حضور دارد. در چند سال گذشته و پس از تسریع پروژه های مربوط به کریدور اقتصادی چین و پاکستان، چین خواهان تاثیرگذاری بیشتر در پاکستان است. به همراه گسترش فعالیت های اقتصادی چین در پاکستان نیاز به آموزش زبان چینی هم افزایش یافته است. پس از آغاز پروژه کریدور اقتصادی چین-پاکستان شرکت های چینی بسیاری وارد بازار پاکستان شده اند که در پی آن تقاضا برای آموختن زبان چینی یکباره افزایش یافته است و این شرکت ها برای دانشجویان زبان چینی اشتغال فراهم می کنند. در کنار آن شرکت های پاکستانی همکار با شرکت های چینی هم نیاز به افرادی پیدا کردند که به زبان چینی آشنایی داشته باشند. به همین جهت نه تنها مؤسسات کنفوسیوس، بلکه صدها مدرسه و مراکز محلی هم شروع به آموزش زبان چینی در شهرهای پاکستان کردند. از سوی دیگر چین در سطح دولتی به افسران خود زبان اردو تدریس می کند. مؤسسات کنفوسیوس علاوه بر کلاس های حضوری، دوره های آموزشی آنلاین را هم ارائه می دهد. افزون بر اینها، مؤسسات کنفوسیوس و دولت چین هر سال صدها بورسیه تحصیلی در رشته های مختلف به دانشجویان پاکستانی اعطا می کنند.

در حال حاضر چین از طریق ۵ مؤسسه کنفوسیوس و ۲ اتاق درس در حال فعالیت فرهنگی در پاکستان می باشد.

مؤسسه کنفوسیوس دوره های آموزش زبان چینی را با کمک دانشگاه های مختلف چین برگزار می کنند. مراکز و یا اتاق درس کنفوسیوس در پاکستان عبارتند از:

- مؤسسه کنفوسیوس اسلام آباد واقع در دانشگاه ملی زبان های نوین (NUML) (زمان تاسیس آوریل ۲۰۰۵ میلادی)

- مؤسسه کنفوسیوس واقع در دانشگاه کراچی (تاسیس مه ۲۰۱۳ میلادی)

- مؤسسه کنفوسیوس واقع در دانشگاه کشاورزی فیصل آباد (تاسیس فوریه ۲۰۱۴ میلادی)

- مؤسسه کنفوسیوس واقع در دانشگاه پنجاب لاهور (زمان تاسیس ژوئن ۲۰۱۵ میلادی)

- مؤسسه کنفوسیوس واقع در دانشگاه سرگودها (تاسیس اکتبر ۲۰۱۹ میلادی)

- اتاق درس کنفوسیوس واقع در شورای دی اکس پاکستان در شهر مظفرگر (تاسیس سپتامبر ۲۰۰۸ میلادی)

- اتاق درس کنفوسیوس واقع در مدرسه نظامی پیتارو در منطقه جامشور سِند (تاسیس اکتبر ۲۰۱۵ میلادی)

افزون بر آموزش زبان چینی، دوره خوشنویسی، نقاشی، جنشواره بهار، جشن سال نو چینی، تدارک بازدید و سفر هیئت ها و فرهنگیان چینی از پاکستان، دوره هنر رزمی و برگزاری سایر جشن ها و کارهای فرهنگی از این قبیل بخشی از فعالیت مؤسسات کنفوسیوس در پاکستان می باشد.  

جمهوری ترکیه (Yunus Emre Institute)

مؤسسه یونس امره

روابط پاکستان و ترکیه از سطح خوبی برخورداراست و به مرور زمان در حال گسترش می باشد. این روابط به خصوص در دوره حکومت سابق یعنی نواز شریف بیش از پیش توسعه یافت. در دوره حکومت نواز شریف، برادرش و سروزیر ایالت پنجاب شهباز شریف با اجرای طرح خط اتوبوس مترو در شهر لاهور به عنوان نماد دوستی دو کشور و چندین پروژه دیگر با کمک ترکیه این روابط را در حد وسیعی گسترش داد و از طرفی روابط شخصیش را هم با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه محکم کرد. تا جای که اردوغان او را برادر خود می خواند. در چنین پس زمینه ای به منظور تقویت هر چه بیشتر روابط فرهنگی و دوستانه بین دو کشور، نیاز به ایجاد یک مرکز فرهنگی ترکیه به شدت احساس شد. لذا مؤسسه یونس امره به دستور ویژه رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، در اواخر سال ۲۰۱۷ میلادی در مجتمع ایوان اقبال شهر لاهور تاسیس شد.

این مرکز متشکل از اتاق مدیر، اتاق جلسه، اتاق کلاس درس، اتاق پذیرایی و یک کتابخانه است. آموزش زبان ترکی، آشناسازی با فرهنگ ترکیه، برگزاری رویدادهای مهم ملی و فرهنگی همچون روز ملی ترکیه و بزرگداشت مولوی، برگزاری نمایشگاه، برگزاری همایش های مشترک، برگزاری کارگاه و نظیر آن از فعالیت های این مرکز به شمار می رود. دکتر خلیل توقار رئیس بخش اردو دانشگاه استانبول که نویسنده چندین کتاب هم می باشد، به عنوان نخستین مدیر این مرکز منتخب شد.

به گفته منابع مدتی پس از راه اندازی مؤسسه یونس امره در لاهور، مؤسسه فرهنگی ترکیه در نامه ای کتبی به وزارت اطلاعات و میراث ملی پاکستان اظهار داشته بود که روابط دوستانه ای میان رجب طیب اردغان و نواز شریف وجود دارد. ترکیه در بخش های مختلف پاکستان سرمایه گذاری خطیری انجام داده است و در آینده هم این تعاون افزایش خواهد یافت. وزارت اطلاعات و میراث ملی پاکستان هم در جواب اظهار داشته است که در خصوص تامین زمین اداره توسعه پایتخت و اداره توسعه کراچی را آگاه خواهد ساخت.

از طرفی گفته می شود که اداره گردشگری، فرهنگ و آثار باستانی ایالت سِند در سال ۱۳۹۵به کشورهای مختلف از جمله آمریکا و ترکیه پیشنهاد همکاری مشترک در زمینه فرهنگی داده بود. آمریکا و ترکیه گام های اولیه در راستای ایجاد مرکز اطلاعات و منابع و همچنین مجتمع فرهنگی در ایالت سِند را برداشته اند. وزیر فرهنگ ایالت سِند سید سردار علی شاه در سال ۱۳۹۵ یادداشت تفاهمی را با کشور آمریکا در تالار موزه ملی در شهر کراچی امضاء نمود. سرکنسول ترکیه کاگری یوسین و تیم همراهش هم از اداره فرهنگ بازدید و یادداشت تفاهمی را در کتابخانه یادبود لیاقت در زمینه احداث مجتمع فرهنگی سِند-ترک امضا نمود. این مجتمع با عنوان مرکز "فرهنگی ترکی یونس امره" برنامه های فرهنگی و هنری ترکی را سازماندهی و زبان ترکی را گسترش خواهد داد. مدیر مؤسسه یونس امره آقای موسی ارباس از سوی ترکیه و مشاور فرهنگی ایالت سِند آقای اکبر لغاری از سوی دولت ایالت سِند این یادداشت تفاهم را امضا کردند. پس از این مراسم وزیر فرهنگ در گفتگو با رسانه ها گفت ترکیه و پاکستان دوستانی نزدیک با میراث، تمدن، هنر و ادبیات مشترک حتی که با ریشه های مشترک تصوف در قالب رومی و شاه عبداللطیف بتایی هستند. وی گفت مجتمع فرهنگی ترک-سِند برنامه های مشترک فرهنگی و ادبی را سازماندهی خواهد کرد که موجب گسترش فرهنگ دو کشور خواهد شد و این مرکز سکویی را برای هنرمندان بومی در جهت بروز و اجرای هنر خود فراهم خواهد کرد. در ادامه این فعالیت ها دولت ترکیه طرح خود را برای احداث مراکز فرهنگی ترک در شهرهای اسلام آباد و کراچی نهایی کرده است و گفته می شود مؤسسه یونس امره در کراچی در حال ساخت می باشد.

جدای از مؤسسه یونس امره، گوشه ترکیه واقع در کتابخانه ملی پاکستان در شهر اسلام آباد نیز توسط دولت ترکیه تاسیس شده بود.

پاک-ترک معارف

مدارس پاک-ترک معارف (مدارس و کالج بین المللی پاک-ترک سابق) زنجیره ای از مؤسسات آموزشی ترکیه است که در سال ۱۹۹۵ میلادی در پاکستان با هدف گسترش آموزش آغاز به کار کرد. این زنجیره مدارس خصوصی متعلق به فتح الله گولن بود. پس از کودتای نافرجام در ترکیه ۲۸ تن از مدیران ترک مدارس پاک-ترک در پاکستان در سال ۱۳۹۵ از سمت خود برکنار و هیئت مدیره جدید گماشته شد. در آن زمان مدیر مدارس و کالج بین المللی پاک-ترک آقای عالمگیر خان گفت مدیران ترک مدارس پاک-ترک از سمت خود برکنار و مدیران پاکستانی جایگزین آنها شده است. وی گفت این مدارس زیر نظر بنیاد آموزشی پاک-ترک بوده و در کمیسیون امنیت و مبادلات پاکستان به ثبت رسیده است. در آن زمان وزیر خارجه ترکیه در سفر خود به پاکستان و دیدار با مشاور امور خارجه پاکستان خواستار بستن مدارس فتح الله گولن مبلغ مذهبی ترک در پاکستان شده بود.

روزنامه صباح ترکیه در خبری ادعا کرده بود که مدارس فتح الله گولن در پاکستان از تصور مثبت پاکستانی ها نسبت به ترکیه بهره برداری می کنند. اقدام دولت پاکستان در قبال برکناری مدیران ترک مدارس پاک-ترک پس از درخواست دولت ترکیه و سفر وزیر خارجه ترکیه به پاکستان صورت گرفت. در این سفر همچنین وزیر خارجه ترکیه از حمایت دولت پاکستان در محکومیت کودتای نافرجام قدردانی کرد. در نهایت با حکم قضایی دیوان عالی پاکستان در دی ماه ۱۳۹۷مدیریت مدارس و کالج بین المللی پاک-ترک به بنیاد معارف سپرده شد.

محمود مصطفی اوزدل از اعضای هیئت اجرایی بنیاد معارف به همراه صلاح الدین باتر مدیر این بنیاد در یک مصاحبه مطبوعاتی اظهار داشت: بنیاد معارف امور مدیریت و مالی مدارس پاک-ترک را به دست گرفته است. وی گفت در جهت ترویج علوم تجربی، عدالت و صلح، نظام آموزشی جدیدی را بنیان می گذاریم. می خواهیم فرصتی را در اختیار دانش آموزان قرار دهیم که با ذهنی باز، علم و فهم به سمت جلو پیش روند. وی گفت هدف ما تنها آموزش از طریق اساتید نیست، بلکه خواهان پیشرفت دانش آموزان از طریق تحقیق، ابتکار، تلاش و حرکت به سمت جلو با عقل و فهم است. وی گفت به دانش آموزان کمک هزینه تحصیلی بر پایه شایستگی خواهیم داد. همچنین به دانش آموزان نیازمند و یتیم آموزش رایگان داده خواهد شد.

مطابق آمار اکنون ۲۷ واحد از مدارس پاک-ترک معارف در سراسر پاکستان در حال فعالیت می باشند. در این مدارس به زبان انگلیسی تدریس می شود. گفته می شود علاوه بر این مدارس انجمن رومی و انجمن گفتگوی فکری و بین فرهنگی هم تحت نظارت فتح الله گولن در پاکستان مشغول به فعالیت بود، لیکن اطلاعی از فعالیت آن در حال حاضر وجود ندارد.

بریتانیا (British Council)

شورای بریتانیا

شورای انگلیس از بدو استقلال پاکستان در کشور حضور پیدا کرد و فعالیت هایش را از سال ۱۹۴۸ میلادی در زمینه هنر، آموزش و پرورش و زبان انگلیسی آغاز کرد. مراکز شورای بریتانیا در سه شهر کراچی، لاهور و اسلام آباد واقع است. بیشترین فعالیت این شورا بر روی جوانان متمرکز است. در حوزه زبان انگلیسی اهم فعالیت های این شورا شامل دوره های یادگیری آنلاین، حضوری، یادگیری از طریق تلفن همراه و دوره آموزش تدریس و مدرک تحصیلی می شود.  در کنار آن، برگزاری آزمون آیلتس و اخذ امتحانات دوره متوسطه مدارس تحت نظام آموزشی کمبریج هم بخش دیگری از فعالیت های این شورا در پاکستان است. همچنین این شورا امتحانات حرفه ای و آکادمیک برای دانشجویان علاقه مند به تحصیل در انگلستان طراحی می کند و موفقیت در آن به عنوان مزیتی برای تحصیل در انگلستان محسوب می شود. همچنین دوره های ویژه ای در سطوح بالا برای ارتقای مهارت در زبان انگلیسی جدای از دوره های آنلاین زبان انگلیسی وجود دارد.

ارائه اطلاعات در خصوص ادامه تحصیل در انگلستان، اعطای بورسیه تحصیلی و هر از گاهی اعطای جوایز به دانش آموزان ممتاز تحت عنوان دستاوردهای عالی ادیکسیل از دیگر فعالیت های این شورا می باشد. تسهیلات کتابخانه و کتابخانه دیجیتال هم بخشی از خدمات این شورا می باشد.  

در زمینه هنر این شورا برنامه هایی را با عناوین مختلف از جمله "تبادل روایت ها"، "نگاه معاصر، فراتر از میراث فرهنگی، "پروژه تئاتر متقابل منطقه ای آسیای جنوبی" و سایر عناوین در طول سال برگزار می کند.

در زمینه آموزش و پرورش هم این شورا با همکاری مشترک مدارس، سمن ها و نهادهای دولتی برنامه ها و کارگاه های مختلفی را از قبیل دوره تربیت معلم، دوره های آموزش زبان انگلیسی و دوره های ارتقای مهارت ها در سراسر پاکستان برگزار می کند.

در سطح جامعه نیز برنامه های ابتکاری همچون شهروند فعال، صدای نسل آینده، کودک خود را به مدرسه برسانید، توانمند سازی از طریق ورزش و غیره را با همکاری نهادهای مختلف به اجرا می گذارد.

لازم به یادآوری است که در گذشته شورای بریتانیا از ساختمان جداگانه برای آموزش زبان انگلیسی، کامپیوتر، دوره های آموزشی و نیز کتابخانه برخوردار بود. ولی به دلایل نامعلوم ساختمان این شورا بسته شد. در حال حاضر فعالیت ها از طریق دفاتر این شورا در سفارت و کنسولگری های انگلیس ادامه می یابد. شورای بریتانیا کتابخانه خود در شهر کراچی را پس از ۱۵ سال  در سال ۱۳۹۵ دوباره راه اندازی کرد.

فدراسیون روسیه (Russian Centre Of Science & Culture / Friendship House )

مرکز علم و فرهنگ روسیه

مرکز علم و فرهنگ روسیه که در کراچی به خانه دوستی (Friendship House) نیز مشهور است در سال ۱۹۶۶ میلادی در شهر کراچی افتتاح شد. این مرکز بعدها در سال ۱۹۸۲ میلادی به محل فعلی منتقل شد. این مرکز در نیمه دهه ۱۳۹۰ میلادی به مدت یک سال تعطیل شد. در گذشته در این مرکز جشنواره فیلم، نمایشنامه و برنامه های بزرگ دیگر اجرا می شد. این مرکز به دلیل پخش فیلم های روسی و مطالعه و ترجمه کتاب های کارل مارکس در گذشته برای بسیاری از نخبگان و سیاست مداران پاکستانی خاطرات ماندگاری به جا گذاشته و مکانی محبوب به شمار می رفت. در آن زمان این محل رونق بسیار داشته و ادبا، شخصیت ها، کمونیست ها و برخی  از سیاستمدران امروزی با این مرکز در ارتباط بودند. کتابخانه این مرکز مجموعه گسترده ای از ادبیات، شعرها، زندگی نامه ها و متون کمونیستی از فرانتس کافکا، فیودور داستایفسکی و الکساندر پوشکین گرفته تا کتاب های متعلق به دوره اتحاد جماهیر شوروی را دربر می گیرد و اکثر این کتاب ها نیز به اردو ترجمه شده اند. در این مرکز دوره های آموزش زبان و فرهنگ روسی هم برگزار می شود. به اضافه آموزش زبان و فرهنگ روسی، به دانشجویان پاکستانی علاقه مند به ادامه تحصیل در روسیه اطلاعات لازم و بورسیه ارائه می شود. برگزاری رویدادها و مراسم از قبیل مراسم روز ملی و برگزاری نمایشگاه نیز بخشی از برنامه های خانه دوستی می باشد. در کنار این فعالیت ها باشگاه بانوان روسیه هم در این مرکز وجود دارد. این باشگاه مهمانی های چای برگزار می کند. در این مهمانی های چای، درباره مشکلات کودکان و والدین صحبت می شود .

پادشاهی عربستان سعودی (Kingdom of Saudi Arabia)

عربستان سعودی مرکز فرهنگی مستقلی در پاکستان ندارد. لیکن در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۸، سفیر عربستان در پاکستان نواف سعید احمد المالک در ملاقات با وزیر سابق اطلاعات و نشریات خانم فردوس عاشق اعوان اظهار داشت: عربستان در راستای تقویت همکاری های فرهنگی میان دو کشور علاقه مند است یک مرکز فرهنگی را در اسلام آباد ایجاد کند. سفیر عربستان افزود: روابط پاکستان و سعودی محدود به دولت ها نیست بلکه نمایانگر روابط دو ملت است. خانم فردوس عاشق اعوان هم اظهار داشت که پاکستان از سال ۱۹۴۷ میلادی روابط صمیمانه با عربستان سعودی داشته است است، زیرا این روابط ریشه در پیوندهای دینی، فرهنگی و تجاری بین دو ملت دارد. خانم اعوان از تمایل سعودی ها برای راه اندازی مرکز فرهنگی در جهت تقویت روابط بین مردم و مردم استقبال کرده و برای همکاری کامل اعلام آمادگی نمود.

البته تاکنون اطلاعی از ساخت یا راه اندازی مرکز فرهنگی عربستان در دسترس نمی باشد.