شن یون پرفورمینگ آرت، گروه هنری بین‌المللی مستقر در نیویورک است که در سال ۲۰۰۶ توسط پیروان جنبش فالون گونگ تأسیس شد. هدف اصلی این گروه، احیای فرهنگ و هنر سنتی چین با قدمتی ۵۰۰۰ ساله از طریق رقص کلاسیک چینی و موسیقی زنده ارکسترال است. در طول سال‌های فعالیت، شن یون از یک مجموعه کوچک به یک برند فرهنگی جهانی تبدیل شده است که هر ساله در معتبرترین سالن‌های جهان به اجرا می‌پردازد. ویژگی های این گروه سبب شده دولت های غربی و آمریکا از آن به عنوان سلاحی در جنگ نرم علیه دولت چین استفاده نمایند که در اینجا به بررسی آن می پردازیم.

تاریخچه و آغاز فعالیت شن یون

شن یون فعالیت خود را در سال ۲۰۰۶ با یک مجموعه از حدودا ۹۰ هنرمند آغاز کرد و در چند شهر ایالات متحده برنامه اجرا نمود. در همان سال‌های اولیه، این گروه با استقبال خوبی مواجه شد و به سرعت برنامه‌های خود را گسترش داد.

۲۰۰۷ : شن یون تورهای خود را به کشورهای دیگری در آمریکای شمالی و اروپا گسترش داد.

۲۰۰۹: تعداد گروه‌های شن یون به سه مجموعه افزایش یافت که به‌طور هم‌زمان اجراهایی در نقاط مختلف جهان داشت.

۲۰۱۰: تعداد تماشاگران شن یون تا پایان سال به یک میلیون نفر رسید.

۲۰۲۴:  شن یون اکنون دارای هشت گروه هنری مستقل است که هم‌زمان در بیش از ۲۰۰ شهر در پنج قاره جهان برنامه برگزار می‌کنند و سالانه نزدیک به دو میلیون تماشاگر دارند.

ترکیب گروه‌های شن یون

هر گروه شن یون شامل حدود ۸۰ هنرمند است که این ترکیب شامل موارد زیر می‌شود:

اجرا کنندگان حرکات: شامل اجرا کنندگان حرکات رقص کلاسیک چینی و حرکات هماهنگ نمایشی.

نوازندگان ارکستر زنده: ترکیب سازهای سنتی چینی مانند ارهو و سازهای کلاسیک غربی.

خوانندگان تک‌خوان (سولوی آواز): اجراهای موسیقی سنتی با مضامین فرهنگی و معنوی.

تیم فنی و تولید: مسئول دکور، انیمیشن‌های دیجیتال پس‌زمینه و مدیریت صحنه.

رشد جغرافیایی و تعداد اجراها

شن یون در آغاز تنها در آمریکا اجرا داشت، اما در طول زمان توانست به کشورهای دیگر گسترش یابد:

از اجراهای محلی در سال ۲۰۰۶، این گروه تا سال ۲۰۲۴ توانسته بیش از ۸۱۰ اجرا در ۲۰۹ شهر و در ۲۲ کشور برگزار کند. این اجراها شامل بزرگ‌ترین سالن‌های جهان از جمله مرکز لینکلن در نیویورک، کارنگی هال و تالارهای مشهور در اروپا و آسیا می‌شود. این گروه هر ساله تورهای خود را در آمریکا، اروپا، آسیا و اقیانوسیه برگزار می‌کند.

هزینه‌ها و درآمد شن یون

فعالیت شن یون نیازمند بودجه‌ای قابل‌توجه است که شامل موارد زیر می‌شود:

طراحی و دوخت لباس‌های سنتی که بسیار پرجزئیات و ظریف هستند.

دکورهای دیجیتالی و جلوه‌های بصری که به‌صورت انیمیشن‌های پیشرفته اجرا می‌شوند.

حقوق هنرمندان و کارکنان، هزینه سفر و اقامت گروه‌ها.

اجاره سالن‌های بزرگ و معتبر و تبلیغات وسیع.

درآمد شن یون:

قیمت بلیت‌ها به‌طور معمول بین ۵۰ تا ۳۰۰ دلار متغیر است و در برخی از اجراها بلیت‌های VIP با قیمت‌های بالاتر فروخته می‌شود. با ظرفیت سالن‌هایی که بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر است، هر اجرا می‌تواند ده‌ها هزار دلار درآمد داشته باشد.

این گروه با حمایت‌های مالی از طرف حامیان جنبش فالون گونگ و معافیت‌های مالیاتی به‌عنوان یک نهاد فرهنگی و غیرانتفاعی، توانسته هزینه‌های خود را مدیریت کند و به سوددهی مالی برسد.

ارتباط با فالون گونگ و واکنش‌ها

فالون گونگ (یا فالون دافا) یک جنبش معنوی و خودپروری است که در اوایل دهه ۱۹۹۰ در چین توسط لی هنگ‌جی بنیان‌گذاری شد. این جنبش ترکیبی از تمرینات فیزیکی (مشابه تای‌چی و چی‌گونگ)، مدیتیشن و آموزه‌های معنوی است. شعار این جنبش «حقیقت، نیک‌خواهی و بردباری» است که به مرور زمان محبوبیتی در چین به دست آورد. دولت چین در ابتدا با فالون گونگ مانند یک گروه کوچک سنتی برخورد کرد. اما پس از افزایش تعداد پیروان و نفوذ اجتماعی این جنبش، حزب کمونیست چین (CPC) آن را تهدیدی برای سلامت عمومی و نظم اجتماعی دانست. در سال ۱۹۹۹، دولت چین رسماً فالون گونگ را «فرقه‌ای خطرناک» اعلام کرد و با اقدامات مختلف برای کنترل پیروان این جنبش تلاش نمود.

دستگیری و بازداشت‌های متعددی که در این راستا صورت پذیرفت سبب شد تا سازمان‌های حقوق بشر و نهادهای بین‌المللی مانند عفو بین‌الملل بارها از دولت چین به دلیل آنچه آن را نقض حقوق پیروان فالون گونگ می نامیدند انتقاد کنند.

آنچه در نمایش شن یون عرضه میشود مجموعه ای از داستان هاست که محتوای آن آزار و اذیت هاییست که فالون گونگ متحمل شده است و در قالب نمایش های نمادین روایت میشود.

چالش‌های ژئوپلتیک و حمایت غیرمستقیم غرب

شن یون نه‌تنها یک پروژه فرهنگی و هنری است، بلکه در بستر ژئوپلتیک جهانی جایگاهی قابل‌تأمل دارد. این نمایش از فضایی بهره‌مند شده است که برای همه نمایش‌ها و جریان‌های هنری در غرب فراهم نیست:

حمایت غیرمستقیم دولت‌های غربی:  شن یون با وجود داشتن استقلال مالی، از محیط فرهنگی و رسانه‌ای باز در غرب استفاده می‌کند تا پیام‌های خود را بدون محدودیت منتشر کند. این فضا در رقابت‌های ژئوپلتیک بین غرب و چین می‌تواند به‌عنوان ابزاری نرم برای تضعیف مشروعیت دولت چین قلمداد شود.

جایگاه در غرب: دولت‌های غربی که به دنبال اعمال فشار بر چین هستند، ممکن است شن یون را به‌عنوان ابزاری مناسب برای روایت‌های ضدچینی و تأکید بر نقض حقوق بشر در چین، حتی به‌صورت غیرمستقیم، مورد استقبال قرار دهند.

فضای رسانه‌ای: رسانه‌های غربی نیز شن یون را به‌عنوان صدای آزادی معنوی و مقاومت در برابر ظلم معرفی می‌کنند. این نوع پوشش رسانه‌ای به شن یون اعتبار بیشتری می‌بخشد و سبب رشد مخاطبان آن می‌شود.

تحلیلی بر آنچه واقع میشود:

گروه هنری شن یون در طول ۱۸ سال فعالیت خود از یک گروه کوچک به یک برند فرهنگی جهانی تبدیل شده است. این گروه با استفاده از کیفیت بالای هنری، استراتژی تبلیغاتی هوشمندانه و حمایت‌های مالی، توانسته سالانه صدها اجرا در معتبرترین سالن‌های جهان برگزار کند. در عین حال، موفقیت شن یون در سطح بین‌المللی، به‌ویژه در جوامع غربی، تنها به دلیل جنبه‌های هنری آن نیست؛ این گروه در تقابل با دولت چین و با بهره‌گیری از فضایی که غرب برای روایت‌های ضدچینی باز کرده، توانسته رشد چشمگیری داشته باشد. این موضوع، شن یون را به پدیده‌ای فرهنگی-سیاسی در بستر رقابت‌های ژئوپلتیک میان قدرت‌های جهانی تبدیل می‌کند. در نتیجه شن یون تبدیل به سلاحی هنری برای مقابله با دولت چین در نظر گرفته میشود که همین سبب حمایت های بی دریغ از آن شده است. البته این اقدام سالهاست یکی از سیاست های دولت های غربی علیه کشورهاییست که خواهان تضعیف آن هستند، حمایت از انواع محصولات فرهنگی و هنری آنهایی که از دل همان کشور برون آمده اند و علیه آن قیام کرده اند.

۱. استفاده از هنر به‌عنوان ابزار سیاست

تاریخ نشان می‌دهد که قدرت‌های جهانی بارها از هنر، رسانه، و فرهنگ برای تأثیرگذاری در افکار عمومی و اعمال فشار بر رقبای سیاسی استفاده کرده‌اند. نمونه‌های مشابه در جنگ سرد، مانند استفاده از سینما و موسیقی غربی برای مقابله با شوروی، نشان می‌دهد که این راهکار یک استراتژی آشنا برای دولت‌های غربی است.

۲. شن یون و حمایت‌های غربی

استقلال مالی و غیرانتفاعی بودن شن یون: این گروه به ‌عنوان یک نهاد هنری وابسته به فالون گونگ خود را مستقل معرفی می‌کند و بخش عمده‌ای از درآمد خود را از فروش بلیت و کمک‌های حامیان خصوصی به‌دست می‌آورد.

عدم شواهد رسمی حمایت دولتی: تاکنون هیچ مدرک رسمی مبنی بر حمایت مالی یا سیاسی مستقیم دولت‌های غربی از شن یون منتشر نشده است. بااین‌حال، این گروه به دلیل مخالفت علنی با دولت چین، توجه ویژه‌ای از سوی جوامع غربی دریافت می‌کند.

۳. فالون گونگ و تضاد با چین

هرچند فالون گونگ به‌عنوان یک جنبش معنوی معرفی می‌شود، اما در سال‌های اخیر به‌طور فزاینده‌ای به چالش سیاسی علیه دولت چین تبدیل شده است. شن یون نیز با نمایش‌هایی که به سرکوب این جنبش اشاره می‌کند، این تضاد را آشکارتر می‌سازد.

مخالف‌تراشی غرب علیه چین: از آنجا که چین یکی از رقبای ژئوپلیتیک اصلی کشورهای غربی است، حمایت غیرمستقیم از گروه‌هایی مانند فالون گونگ و شن یون می‌تواند به‌عنوان راهکاری برای تضعیف مشروعیت دولت چین تلقی شود. و آن را به ابزاری نرم برای به چالش کشیدن چین در سطح جهانی تبدیل نماید.

۴. رسانه‌ها و بازتاب شن یون در غرب

رسانه‌های غربی معمولاً شن یون را به‌عنوان احیای فرهنگ سنتی چین و صدایی در برابر سرکوب آزادی‌های مذهبی در چین معرفی می‌کنند. این نوع پوشش رسانه‌ای در عین حال که شن یون را به مخاطبان غربی معرفی می‌کند، تصویری منفی از دولت چین ارائه می‌دهد. نقد و بررسی رسانه‌های غربی نسبت به شن یون و فالون گونگ نیز تا حد زیادی به جهت‌گیری سیاسی این رسانه‌ها بستگی دارد.

واکنش دولت چین به شن یون

دولت چین، شن یون را ابزاری برای تبلیغات ضدحکومتی می‌داند و تلاش کرده است تا از اجرای برنامه‌های این گروه در خارج از کشور جلوگیری کند. این اقدامات شامل موارد زیر بوده است:

فشار دیپلماتیک بر کشورهای میزبان برای لغو اجراهای شن یون.

تهدید سالن‌های نمایش برای عدم همکاری با این گروه،

تبلیغات رسانه‌ای علیه شن یون و توصیف آن به‌عنوان یک نمایش سیاسی.

با وجود فشارهای دولت چین، شن یون به موفقیت قابل‌توجهی دست یافته است و مخاطبان خود را در سراسر جهان، به‌ویژه در اروپا و آمریکا، جذب کرده است.

آنچه در اینجا واضح است کارایی کاملا سیاسی یک اجرای هنری برای دولت های غربی است که آنقدر تاثیرگذار و از منظر ایشان حاوی ارزش تلقی میشود که از آنچه می توانند در راستای حمایت های گوناگون از آن دریغ نمی نمایند.

منابع:

 Shen Yun Factsheet

Shen Yun - Wikipedia

Shen Yun ۲۰۲۵ en France