هیئت تحریر الشام را بیشتر بشناسیم: رهبر جدید سوریه با یکی از حساس ترین آزمون های خود در مواجه با زنان روبرو است
سدات ارگین
به نظر می رسد ابومحمد الجولانی، رهبر تحریر الشام قدرتمندترین شخصیت کنونی در سوریه یک رویه کلی در پیش گرفته است که در آن میهمانان مهم خود را در صندلی جلویی اتومبیلی که خود پشت فرمان آن است، می نشاند.
صحنه ای که نخستین بار هفته گذشته شاهد آن بودیم. صحنه ای که در آن الجولانی ابراهیم کالین، رئیس سازمان اطلاعات کشور را مقابل مسجد تاریخی اموی در دمشق سوار خودروی خود کرد.
رهبر هیئت تحریر الشام پیش از این نیز در سال 2021 مارتین اسمیت مستندساز مشهور آمریکایی را در ادلب سوار ماشین خود کرده بود.
در واقع در معرفی مستند اسمیت با عنوان "جهادگر" که در همان سال از شبکه تلویزیونی پی بی اس (PBS) مهمترین شبکه دولتی ایالات متحده آمریکا پخش شد، الجولانی را در جایگاه راننده، این بار هنگام رانندگی در خیابان های ادلب می بینیم. در همین حین او در حال حرف زدن با روزنامه نگار مشهور آمریکایی است.
در این مستند شاهد حرف زدن الجولانی با مردم در خیابان های ادلب و گپ زدن با مغازه داران و حجره داران در بازار هستیم. او در مقابل مستندساز آمریکایی در قامت رهبری که با مردم در ارتباط است، جلوه می نماید.
رفتار راحت او حین رانندگی این حس را به مخاطب القا می کند که همه چیز در ادلب تحت کنترل و ثبات است. او به هیچ عنوان خونسردی خود را از دست نمی دهد. این مستند مارتین اسمیت امروزه از نظر درک هویت و جهان بینی الجولانی مرجع مهمی به شمار می رود.
این مستند مهم است چون در درجه اول مستقیما بر بیننده تأثیر می گذارد. از یک سو، الجولانی را به عنوان یک اسلام گرا نشان می دهد که علیرغم پیشینه سلفی خود تلاش می کند کارها را به گونه ای متفاوت انجام دهد. وی در عین حال ابایی از بیان موارد نقض حقوق بشر توسط سازمان تحت رهبری خود و روش های وحشیانه ای که علیه مخالفان اعمال می کنند، ندارد.
به عنوان مثال، مارتین اسمیت در این مستند با برادر یکی از مخالفان که از سوی هیئت تحریر الشام دستگیر و در زندان اعدام شده هم مصاحبه می کند. حتی بخش هایی از انتقادات شدید دیده بان حقوق بشر از رفتار هیئت تحریر الشام را نیز پخش می کند.
در این مستند الجولانی با هویت پیچیده ای ظاهر می شود که جنبه های مثبت و منفی اش در کنار هم قرار دارند. با این حال، باید به این نکته نیز توجه داشت که وی متعهد به اصلاح و تغییر تمامی موارد انتقاد شده در مورد سازمان خود می باشد.
نکته قابل توجه این است که او کنترل خود را از دست نمی دهد و حتی در مواجهه با آزاردهنده ترین سوالات نیز خونسردی خود را حفظ می کند. این جنبه را در مصاحبه هایی که او پس از تسلط بر دمشق انجام داد نیز می بینیم.
(https://www.pbs.org/wgbh/frontline/documentary/the-jihadist/)
حمایت از آموزش دختران
وقتی پای صحبت از الجولانی به میان می آید باید به یک نکته اساسی توجه کرد. او در گذشته نماینده سوریه هم داعش و هم القاعده بود و بعد از مدتی بعد از ترک داعش و پیوستن به القاعده تصمیم گرفت راه خودش را برود.
مارتین اسمیت مستندش را با تأکید بر اینکه الجولانی «معتقد به تنظیم جامعه بر اساس شریعت بود» آغاز کرده و سپس می‌پرسد: چه چیزی به شما این اختیار را می‌دهد که سوریه را به اعمال قوانین شریعت فرابخوانید؟
و او در جواب می گوید: ما مردم را به چیزی که به آن اعتقاد داریم فرا می‌خوانیم. از آنجا که شریعت اسلامی اصول خیر، عدالت و راه حل های اجتماعی را در برمی گیرد. این یک فراخوان منصفانه و موجه است.
او سپس توضیح می دهد که این ارزش ها سایر ادیان و درک متفاوت از اسلام را نیز در بر می گیرد و اضافه می کند: در غیر این صورت، چگونه می توان این واقعیت را که مسیحیان 1400 سال است که در سوریه زندگی می کنند، را توجیه کرد؟ دعوت به شرع به این معنا نیست که بخواهیم دیگران را حذف کنیم. کاملا برعکس...»
او در بخش قابل توجهی از اظهارات خود سعی دارد تفاوت خود را با سایر گروه های اسلامگرای افراطی توضیح دهد. تأکید بر آموزش دختران و زنان در این زمینه قابل توجه است.
الجولانی توضیح می دهد که در میان اهداف متعدد اسلام، هدف آن "حمایت از زنان، حمایت از حقوق و آموزش آنها" است. و تاکید می کند: اگر بپذیریم که در مناطق آزاد شده (ادلب) حکومت اسلامی وجود دارد، باید بگوییم که به فضل الهی دانشگاه ها پر از دانشجو است و دو سوم دانشجویان را زنان تشکیل می دهند. حدود 450 تا 500 هزار دانش آموز در مدارس ادلب وجود دارد. با این حال، کلاس های درس برای پسران و دختران در ادلب از هم جدا شده است.
آیا ساخت مرکز خرید و سینما گناه است؟
موقعیت زنان یکی از حساس ترین موضوعات در موضوع «تغییر» در ادلب است که هیئت تحریر الشام را در مقابل سایر گروه های بنیادگرا قرار می دهد.
به عنوان مثال، 15 دسامبر گذشته نیویورک تایمز با انتشار خبر تحلیلی که "شورشیان چگونه بر سوریه حکومت خواهند کرد؟" این موضوع را از زاویه متفاوتی بررسی کرده است.
بر این اساس، زمانی که افتتاح یک مرکز خرید در ادلب در دستور کار قرار گرفت، گروه‌های تندرو مخالفت کردند و آن را یک پروژه "گناه‌آمیز" تلقی کردند، زیرا زنان و مردان در این مکان گرد هم می‌آیند. اما در نهایت خواسته نیروهای هیئت تحریر الشام عملی می شود.
اتفاقی مشابه در سال 2022 در پایگاه خبری «المانیتور» که تحولات کشورهای خاورمیانه را از نزدیک رصد می کند، گزارش شده است.
در یک خبر با عنوان «مخالفت سلفی های سوری با افتتاح سینما در ادلب» که در 22 نوامبر 2022 در این رسانه با امضای محمد حردان منتشر شد، به تشریح درگیری بین هیئت تحریر الشام و سایر گروه ها بر سر این موضوع پرداخته است.
تصمیم هیئت تحریر الشام برای افتتاح سینمایی به نام "رویال پالاس" در ادلب که مردم می توانند به صورت رایگان وارد آن شوند، با مخالفت شدید گروه های سلفی در آنجا مواجه می شود، اما اتفاق خاصی نمی افتد.
در همین خبر توضیح داده شد که هیئت تحریر الشام در سال ۲۰۲۱ «پلیس اخلاقی» موسوم به « Hisbah» را نیز منحل کرده است.
چنین حوادثی که در گذشته رخ داده است قابل توجه است زیرا مشکلاتی را نشان می دهد که الجولانی ممکن است در اقدامات احتمالی از جانب گروه های مذهبی افراطی تر با آن مواجه شود.
کارنامه سنگین هیئت تحریر الشام
در واقع، چنین حرکاتی نشان می‌دهد که الجولانی مدتی است در تلاش است تا انعطاف‌پذیری خاصی را در رابطه با جایگاه زنان در جامعه نشان دهد. یکی از دلایل این امر این است که کارنامه گذشته هیئت تحریر الشام بسیار نگران کننده و مملو از اقدامات خشونت بار علیه زنان است. بخش قابل توجهی از این اقدامات توسط سازمان های حقوق بشری و همچنین سازمان ملل متحد گزارش شده است.
گزارش کمیسیون مستقل تحقیقات بین‌المللی سازمان ملل متحد در مورد سوریه، مورخ 28 ژانویه 2020، اقدامات هیئت تحریر الشام را که مستقیماً زنان را هدف قرار می‌دهد به تفصیل فهرست می‌کند.
یکی از روش های قابل توجه این است که هیئت تحریر الشام معلمان زن و دانش آموزان دختر را مجبور می کند از قوانین لباس پوشیدن خاص در مدارس پیروی کنند.
همچنین دستگیری زنی که به تنهایی بدون همراهی یکی از اقوام مرد در خیابان تردد می کرد از جمله اقداماتی است که در این گزارش آمده است.
جنجال بر سر نحوه پوشش
احتمالا به خاطر همین مسئله شکل و شمایل ظاهری است که یکی از اولین اقدامات الجولانی پس از رفتن به دمشق در 8 نوامبر و به قدرت رسیدن در سوریه، صدور مقررات مربوط به نحوه پوشش بود.
هیئت تحریر الشام 9 دسامبر در یک پست در شبکه های اجتماعی اعلام کرد که "هر گونه مداخله یا درخواست در مورد پوشش و ظاهر زنان اکیدا ممنوع است."
در این بیانیه آمده است که «آزادی های فردی تضمین شده و رعایت حقوق فردی سنگ بنای ساخت ملت متمدن است».
یک روز پس از این اعلامیه، در 10 دسامبر، درخواست الجولانی از زن جوانی که می خواست با او در دمشق عکس بگیرد تا موهایش را بپوشاند، در شبکه های اجتماعی به اشتراک گذاشته شد که بحث های داغی را درباره اعتبار این اظهارات به وجود آورد.
الجولانی در پاسخ به سوال بی بی سی گفت: من او را مجبور نکردم. اما این آزادی شخصی من است. می‌خواهم عکس‌هایم به گونه‌ای گرفته شوند که در نظر من مناسب باشد.
موضوع زنان
این بحث ها که از همان روز اول شروع شده نشان می دهد که جایگاه زنان در جامعه یکی از حساس ترین موضوعات دوره جدید در سوریه خواهد بود.
از این نظر، حوزه آزادی که زنان به دست خواهند آورد، از نظر اعتبار گفتمان الجولانی که تغییر کرده است و می‌خواهد یک دولت کثرت‌گرا و فراگیر ایجاد کند که به حقوق احترام می‌گذارد، به عنوان یک «سنگ محک» آزادی در سوریه عمل کرده است.
بیانیه مشترک اتخاذ شده در نشست سوریه که شنبه گذشته در اردن برگزار شد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در متنی که اصول اساسی را تبیین می‌کند آمده است که دولت جدید در سوریه ایجاد شود باید "احترام به حقوق بشر، از جمله زنان و اقلیت‌ها" را مدنظر قرار دهد.
الجولانی برای مقبولیت در سطح بین المللی با یکی از حساس ترین آزمون های خود یعنی مسئله زنان مواجه است.
لینک خبر:
نظر شما