روابط بین پاکستان و ایران همواره با احترام متقابل و منافع مشترک مشخص شده است که در ریشه‌های تاریخی و فرهنگی دو کشور اسلامی همسایه جای گرفته‌اند. از زمان استقلال پاکستان در سال ۱۹۴۷، ایران به عنوان یک متحد پایدار ظاهر شد و اولین کشوری بود که حاکمیت پاکستان را به رسمیت شناخت. به همین ترتیب، پاکستان نیز با اعتماد متقابل، اولین کشوری بود که انقلاب ایران به رهبری آیت‌الله خمینی را به رسمیت شناخت، علی‌رغم مخالفت قدرت‌های جهانی مانند ایالات متحده.
زمینه تاریخی
از همان ابتدا، پاکستان روابط خود با ایران را به طور مستقل و بدون توجه به فشارهای خارجی مدیریت کرده است. این به رسمیت شناختن متقابل، پیش‌زمینه‌ای برای همکاری‌هایی بود که تا به امروز در ژئوپلیتیک معاصر ادامه دارد. تصمیم پاکستان برای به رسمیت شناختن انقلاب ایران در دوران ژنرال ضیاءالحق نشان‌دهنده تعهد به منافع دوجانبه به جای پیروی از دینامیک‌های ژئوپلیتیک جهانی، به ویژه در رابطه با روابط ایران و آمریکا بود.
ملاحظات معاصر در روابط دوجانبه
در عصر حاضر، روابط پاکستان و ایران همچنان تحت تأثیر چالش‌های جهانی و منطقه‌ای از جمله همکاری اقتصادی، نگرانی‌های امنیتی مشترک و هم‌سویی ایدئولوژیک در مسائل کلیدی قرار دارد.
زمینه جهانی
روابط پرتنش ایران و ایالات متحده تأثیرات قابل‌توجهی بر روابط ایران و پاکستان داشته است، به ویژه در تجارت و همکاری‌های انرژی. تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران مانع از پیشرفت در پروژه‌های مهمی مانند خط لوله گاز ایران-پاکستان شده است. با این حال، پاکستان همواره موضع مستقلی اتخاذ کرده و از هم‌سویی با منافع ایالات متحده علیه ایران خودداری کرده است.
پاکستان همچنین به عنوان واسطه‌ای بین ایران و سایر قدرت‌ها از جمله ایالات متحده عمل کرده است. دیپلمات‌های سابق پاکستان مانند خورشید محمود قصوری و جلیل عباس جیلانی نقش‌های کلیدی در انتقال دیدگاه‌های ایران به ایالات متحده ایفا کرده‌اند و موقعیت منحصربه‌فرد پاکستان در تقویت گفت‌وگو را نشان داده‌اند.
دینامیک منطقه‌ای
نقش استراتژیک پاکستان در منطقه تحت تأثیر تنش‌های تاریخی با هند و مرزهای مشترک با افغانستان و ایران قرار دارد. ایران در لحظات حساس مانند جنگ‌های ۱۹۶۵ و ۱۹۷۱ از پاکستان حمایت کرده و همواره موضع پاکستان در مورد کشمیر را تأیید کرده است.
در عین حال، بهبود روابط ایران با هند، از جمله همکاری‌ها در بندر چابهار، نیازمند تعادلی دقیق از سوی پاکستان است. پاکستان این توسعه را به عنوان فرصتی برای صلح منطقه‌ای می‌بیند و بر همکاری‌های اقتصادی برای مقابله با چالش‌های مشترک مانند فقر و توسعه نیافتگی تأکید دارد.
چالش‌های فرقه‌ای و ثبات منطقه‌ای
شکاف فرقه‌ای بین جوامع سنی و شیعه در پاکستان، چالش‌هایی را برای روابط پاکستان و ایران ایجاد کرده است. وقایع سوریه و تنش‌ها بین عربستان سعودی و ایران، پیچیدگی‌های بیشتری به همراه داشته‌اند. با این حال، تحولات اخیر دیپلماتیک، مانند بازسازی روابط عربستان و ایران به واسطه تلاش‌های چین، امید به کاهش تنش‌های فرقه‌ای در منطقه را افزایش داده است.
در افغانستان، بهبود روابط ایران و طالبان افغان به کاهش تنش‌های منطقه‌ای کمک کرده است. اکنون پاکستان و ایران نگرانی‌های مشترکی درباره ثبات افغانستان دارند و برای درک متقابل در این مسائل تلاش می‌کنند.
مواضع مشترک در مسائل جهانی
در مسائل جهانی، مانند مسئله فلسطین، پاکستان و ایران هم‌صدا هستند. هر دو کشور به شدت خشونت‌های اخیر در غزه را محکوم کرده‌اند و تعهد خود به حمایت از جمعیت‌های مظلوم را اعلام کرده‌اند.
فرصت‌های دوجانبه
با وجود چالش‌ها، فرصت‌های بسیاری برای تقویت روابط پاکستان و ایران وجود دارد:
1. همکاری اقتصادی: تقویت تجارت و همکاری‌های انرژی می‌تواند مزایای قابل‌توجهی به همراه داشته باشد. یک استراتژی جامع برای غلبه بر موانع، از جمله تحریم‌های ایالات متحده، ضروری است.
2. توسعه زیرساخت‌ها: بهبود جاده‌ها، شبکه‌های ریلی و مدیریت مرزی تجارت و تبادلات فرهنگی را تسهیل می‌کند.
3. روابط فرهنگی و مذهبی: تقویت ارتباطات مردمی می‌تواند شکاف‌های فرقه‌ای را کاهش داده و وحدت را تقویت کند.
4. همکاری امنیتی: رسیدگی به نگرانی‌های امنیت مرزی، به ویژه در بلوچستان، اعتماد و ثبات را بهبود می‌بخشد.
نتیجه‌گیری
روابط بین پاکستان و ایران بر پایه تاریخ مشترک و چشم‌اندازی برای رفاه منطقه‌ای بنا شده است. با اولویت دادن به همکاری اقتصادی، حل چالش‌های امنیتی و تقویت درک متقابل، هر دو کشور می‌توانند پتانسیل جدیدی برای توسعه دوجانبه و منطقه‌ای باز کنند. این تلاش‌ها نه تنها روابط آن‌ها را بهبود می‌بخشد، بلکه به صلح و ثبات بیشتر در منطقه و فراتر از آن کمک می‌کند.
https://leadpakistan.com.pk/news/pak-iran-and-global-outlook/
نظر شما