مولانا سعد کیست؟

و جنجال پیرامون او چیست؟

بزرگترین بحرانی که جماعت تبلیغ را در تاریخ نزدیک به ۱۰۰ ساله آن فراگرفته است، دقیقاً از راس حرم، یعنی موقعیت امیر سرچشمه می گیرد. تا سال ۱۹۹۵ یعنی تا هفتاد سالگی عمر این جماعت، این جنبش توسط سه امیر اداره و رهبری شد که هر کدام مورد احترام بودند. این سه امیر از مرکز نظام الدین دهلی بودند و از یک خانواده و خواستگاه به حساب می آمدند. مولوی محمد الیاس، بنیانگذار و اولین امیر این جماعت  محصول تربیت فکری جریان دیوبندی بود. او در دارالعلوم دیوبند، مؤسسه مشهور علوم اسلامی در هند تحصیل کرد.

جماعت تبلیغ به طور رسمی در سال های ۱۹۲۶ و ۱۹۲۷ تاسیس شد. مولوی محمد الیاس  تا زمان مرگش در سال ۱۹۴۴، امیر جماعت باقی ماند. او قبل از درگذشت خود لیستی از شش فرد مورد وثوق تهیه کرد و شورایی که برای تعیین امیر جدید تشکیل شده بود با مشورت این شش نفر، پسر او محمد یوسف را به عنوان امیر جدید جماعت تبلیغ انتخاب کردند. محمد یوسف در محیطی متاثر از آموزه های پدرش بزرگ شده بود و تا زمان مرگش در سال ۱۹۶۵ به طور خستگی ناپذیر برای رشد این جنبش به عنوان امیر در ۲۱ سال تلاش کرد. در تمام سال‌هایی که مولانا یوسف وظایف خود را به عنوان امیر انجام می‌داد، انام الحسن از نزدیک در کنار او خدمت می‌کرد و حتی با یکی از دختر عموهای مولانا محمد یوسف ازدواج کرد. او در طول فعالیت خود به دلیل عقلانیت، شخصیت، خرد و قضاوتش بسیار مورد تحسین قرار گرفت. بنابراین جای تعجب نداشت که او به عنوان سومین امیر جماعت تبلیغ پس از مرگ محمد یوسف انتخاب شود. وی تا زمان مرگش در سال ۱۹۹۵ و در سن ۷۷ سالگی، با ۳۰ سال رهبری به طولانی ترین امیر جماعت تبلیغ تبدیل شد. اما در سال ۱۹۹۵، هیچ جانشین مشخصی برای مرکز نظام الدین وجود نداشت. لذا بدون وجود رهبر واحد، شورایی که توسط انام الحسن برای نظارت بر کار تبلیغ در سرتاسر جهان شکل گرفته بود، عهده دار مسئولیت هایی که قبلاً بر عهده امیر واحد جماعت بود، شد. ما می توانیم آن را به عنوان یک کمیته رهبری جهانی در نظر بگیریم که همچنین به عنوان بالاترین نهاد تصمیم گیری عمل می کند. با گذشت زمان، اعضای شورای ۱۰ نفره بدون اینکه افراد جدید جایگزین آنان شوند، یکی پس از دیگری از دنیا رفتند. مولانا سعد نوه مولانا یوسف و مولانا زبیرالحسن پسر مولانا انام الحسن، دو تن از اعضای ارشد و تأثیرگذار شورا بودند. در آغاز سال ۲۰۱۴، آنها تنها اعضای شورا بودند و شکاف هایی در روابط آنها ظاهر شد. همه چیز در زیر مناره های مرکز نظام الدین جریان داشت. مولانا زبیرالحسن در سن ۶۳ سالگی در ماه مارس سال ۲۰۱۴ از دنیا رفت. او به عنوان امیر جماعت تبلیغ منصوب نشد اما از سال ۱۹۹۵ به عنوان رهبر عملی جنبش به جای پدرش خدمت کرد.

 این افتخار اکنون به مولانا سعد رسیده اما مشخص شده است که او هدف دیگری را دنبال می کند. به طور خاص او می خواست امیر باشد. این ایده مخصوصاً برای طرفداران تبلیغ در سراسر جهان ناخوشایند بود. سخن متداول آنها این بود که او فاقد "تربیه" لازم است. یک کلیپ صوتی از یک جلسه مشورتی در نظام الدین پخش شد که در آن  شنیده می شود مولانا سعد در جواب اعتراضات گفته: "من امیرم... امیر همه... اگر موافق نیستید به جهنم بروید. "

در نوامبر ۲۰۱۵ در " اجتماع ریوند" پاکستان، اعضای ارشد جنبش از سراسر جهان، تصمیم به تشکیل مجدد شورای جهانی گرفتند و ۱۳ عضو شورا را معرفی کردند. مهمتر از همه، جلسه ریوند قاطعانه تصمیم گرفت که کار خود را فقط در قالب سیستم شورایی ادامه دهد و یک امیر یا رهبر خاص را برای آینده رد کرد. مولانا سعد این مصوبات را رد کرد و از امضای سند خودداری نمود. در دسامبر ۲۰۱۶، دارالعلوم دیوبند فتوایی صادر کرد که احتمالاً قوی‌ترین کیفرخواست علیه رهبری مولانا سعد است و وی را هم انحرافی و هم تفرقه‌انگیز توصیف کرد: "به دلیل عدم آگاهی های لازم، مولانا سعد از مسیر صحصح مولانائی منحرف شده است. اکثریت علما عقاید او و تبیین او از قرآن و احادیث را بدون شک راه انحرافی دانستند. "

مقامات بنگلادشی از سال ۲۰۱۷ با درخواست هایی برای ممنوعیت حضور او در مراسم و اجتماع بزرگ تونگی، بنگلادش مواجه شده اند. این بدان معناست که از سال ۲۰۱۸، اجتماع در اینجا باید در دو مرحله مختلف برگزار  شود. یکی برای پیروان سعد، دیگری برای پیروان شورا. جایی که نماز پایانی (دعای آخر) اغلب توسط مولانا زبیر احمد اقامه شده است. مولانا زبیر احمد یک روحانی ارشد بنگلادشی و امام جماعت سابق مسجد کاکریل است که نباید با زبیرالحسن اشتباه گرفته شود. مولانا سعد دیگر بخشی از شورا نیست، در حالی که مولانا زبیر یکی از دو نماینده بنگلادش در شورای ۱۱ عضوی است. این جنبش تبلیغ اجتماع در بنگلادش، که مقر آن در مسجد کاکریل است، نفوذ خود را افزایش داده است. این مسجد کاکریل به دلیل میزبانی از بزرگترین اجتماع سالانه (گردهمایی سالانه همه شعبه های تبلیغ در سراسر جهان) معروف است.

 پس از مرگ احمد شافی که رهبر حفاظت اسلام بود و از حامیان اصلی جنبش تبلیغ در بنگلادش بشمار می رفت، کار این جنبش با همین اختلافات ادامه یافته است.

(روزنامه داکا تریبیون، چهار شنبه، ۱۸ نوامبر ۲۰۲۴)

https://www.dhakatribune.com/bangladesh/۳۶۸۵۱۹/who-is-maulana-saad-and-what-is-the-controversy