بررسی روند و وضعیت دانشجویان داخلی و خارجی مشغول به تحصیل در ترکیه طی ۱۰ سال اخیر
ترکیه در سالهای اخیر به یکی از مقاصد جذاب برای دانشجویان بین‌المللی تبدیل شده است. عواملی مانند نزدیکی فرهنگی به برخی کشورها، هزینه نسبتاً پایین تحصیل و زندگی در مقایسه با کشورهای اروپایی و آمریکایی، تنوع رشته‌های تحصیلی و تلاش دانشگاه‌های ترکیه برای ارتقاء سطح علمی و بین‌المللی شدن، در این افزایش نقش بسزایی داشته‌اند. آمارهای ارائه شده توسط سازمان آموزش عالی ترکیه (YÖK) در سایت رسمی این سازمان تعداد دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه های ترکیه، به تفکیک دانشجویان داخلی و خارجی به شرح زیر می باشد که این تغییرات حائز اهمیت بوده و نکات بسیار مهمی در تغییرات اجتماعی ترکیه را بیان می نماید.
دانشجویان خارجی:
طبق گزارش‌های مختلف ارائه شده از سوی مقامات و همچنین سایت رسمی سازمان عالی آموزش ترکیه، تعداد دانشجویان خارجی مشغول به تحصیل در ترکیه در ۱۰ سال اخیر روند صعودی داشته است. آمارهای رسمی نشان می‌دهد که تعداد دانشجویان خارجی در سال ۲۰۱۴ برابر با ۴۸هزار و ۱۸۳ نفر بوده است و این رقم پس از طی ۱۰ سال یعنی در سال ۲۰۲۴ برابر با ۳۳۶ هزار و ۳۶۶ دانشجو رسیده است یعنی به طور میانگین سالانه ۷۰۰۰ دانشجوی خارجی جدید در دانشگاه های ترکیه جذب گردیده است.
شایان ذکر است کادر آکادمیک دانشگاهی ترکیه در سال ۲۰۱۴ در مقاطع پروفسور، دانشیار و استادیار و ... برابر با ۱۴۲هزار و ۴۳۷ نفر بوده است که این رقم در سال ۲۰۲۴ به ۱۸۴ هزار و ۲۱ نفر رسیده است یعنی در طول ۱۰ سال اخیر ۴۱ هزار و ۳۱۲ نفر کادر آکادمیک افزایش یافته که بطور میانگین سالانه ۴ هزار و ۱۳۱ نفر به مجموعه کادر علمی دانشگاهی ترکیه اضافه گردیده است.
در همین راستا تعداد دانشگاه های موجود در ترکیه اعم از دانشگاه های دولتی و غیر دولتی در سالهای ۲۰۱۴ و ۲۰۲۴ به شرح زیر می باشد:
دانشگاه دولتی در سال ۲۰۱۴ برابر با ۱۰۴ دانشگاه
دانشگاه غیر دولتی در سال ۲۰۱۴ برابر با ۸۱ دانشگاه
دانشگاه دولتی در سال ۲۰۲۴ برابر با ۱۲۹ دانشگاه
دانشگاه غیردولتی در سال ۲۰۲۴ برابر با ۷۹ دانشگاه
در زیر نمودار های تعداد کل دانشجویان خارجی مشغول به تحصیل در ترکیه به تفکیک کشورهای مختلف در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۲۴ آمده است:
۱۰ کشور اول در سال ۲۰۱۴ که بیشترین تعداد دانشجوی در حال تحصیل در دانشگاه های ترکیه را به خود اختصاص داده اند عبارتند از:
- ترکمنستان تعداد ۶ هزار و ۹۴۰ دانشجو
- آذربایجان تعداد ۶ هزار و ۹۰۰ دانشجو
- ایران ۴ هزار و ۳۴۳ دانشجو
- افغانستان ۲ هزارو ۳۳۲ دانشجو
- سوریه ۱ هزار و ۷۸۵ دانشجو
- عراق ۱ هزار و ۵۸۵ دانشجو
- قرقیزستان ۱ هزار و ۴۱۰ دانشجو
- قزاقستان ۱ هزار و ۳۰۶ دانشجو
- کزووا ۹۲۵ دانشجو
- نیجریه ۸۷۶ دانشجو
۱۰ کشور اول در سال ۲۰۲۴ را که بیشترین تعداد دانشجوی در حال تحصیل در دانشگاه های ترکیه را به خود اختصاص داده اند نیز عبارتند از :
- سوریه ۶۰ هزار و ۷۵۰ دانشجو
- آذربایجان ۴۰ هزار و ۳۵۴ دانشجو
- ترکمنستان ۲۹ هزار و ۱۲۶ دانشجو
- ایران ۲۸ هزار و ۹۲۴ دانشجو
- عراق ۱۳ هزار و ۱۵۳ دانشجو
- قزاقستان ۱۱ هزار و ۹۵۸ دانشجو
- مصر ۱۰ هزار و ۶۹۵ دانشجو
- افغانستان ۹ هزار و ۱۴۹ دانشجو
- سومالی ۸ هزارو ۸۷۲ دانشجو
- یمن ۷ هزارو ۹۲۷ دانشجو
ارقام حاصله از دو نمودار فوق نشان دهنده این است که در طول ۱۰ سال اخیر کشورهای ترکمنستان، آذربایجان و ایران بیشترین تعداد دانشجوی خارجی در ترکیه را به خود اختصاص داده اند البته در سالهای اخیر به دلیل تغییرات منطقه ای و موج پذیرش پناهنده از کشور سوریه، در سال گذشته بیشترین دانشجویان خارجی جذب شده از کشور سوریه ثبت گردیده است.
دانشجویان ایرانی در ترکیه :
در همین راستا تعداد دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در ترکیه در طول سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴ افزایش بسیار چشمگیری داشته است که در نمودار زیر مشاهده میشود. این تعداد در سال ۲۰۱۴ برابر با ۴ هزار و ۳۴۳ دانشجوی ایرانی مشغول تحصیل در ترکیه بوده است که در سال ۲۰۲۴ این تعداد به ۲۸ هزار و ۹۲۴ دانشجو رسیده است. شایان ذکر است از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ سالانه بطور میانگین ۱۰۰۰ دانشجو و در سالهای ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ بطور میانگین ۳۰۰۰ دانشجو ایرانی و در دو سال اخیر یعنی سالهای ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ بطور میانگین ۷۰۰۰ دانشجوی ایرانی برای ادامه تحصیل در مقاطع مختلف وارد دانشگاه های ترکیه شده است. قابل ذکر است تعداد دانشجویان ایرانی به ترتیب در شهرهای استانبول، آنکارا، آنتالیا، ازمیر، ارزروم، بورسا، اسکی شهیر و کجاعلی بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده است.
شایان ذکر است تعداد دانشجویان درحال تحصیل طبق آمار رسمی سازمان آموزش عالی ترکیه در شهر استانبول در سال ۲۰۱۴ برابر با ۱۳۰۸ دانشجو بوده است که در سال ۲۰۲۴ به ۱۷۳۵۰ دانشجو رسیده است و همچنین در شهر آنکارا در سال ۲۰۱۴ برابر با ۱۳۶۴ دانشجو بوده است که در سال ۲۰۲۴ به ۲۹۸۹ دانشجو رسیده است.
نگاهی به عوامل مختلف در جذب دانشجویان خارجی در دانشگاه های ترکیه:
۱. عوامل مرتبط با کیفیت و ساختار آموزشی:
- دانشگاه‌های معتبر و رو به رشد: ترکیه در سالهای اخیر سرمایه‌گذاری زیادی در بخش آموزش عالی انجام داده و برخی از دانشگاه‌های این کشور توانسته‌اند رتبه‌های خوبی در رنکینگ‌های جهانی کسب کنند. وجود دانشگاه‌های با کیفیت با برنامه‌های تحصیلی متنوع، یکی از عوامل مهم جذب دانشجویان خارجی است.
- تنوع رشته‌های تحصیلی: دانشگاه‌های ترکیه طیف گسترده‌ای از رشته‌های تحصیلی در مقاطع مختلف کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا را ارائه می‌دهند. این تنوع، دانشجویان با علایق و اهداف گوناگون را جذب می‌کند.
- استانداردهای آموزشی مطابق با استانداردهای بین‌المللی: بسیاری از دانشگاه‌های ترکیه تلاش می‌کنند استانداردهای آموزشی خود را با استانداردهای بین‌المللی تطبیق دهند و از سیستم‌های آموزشی مدرن استفاده کنند.
- فرصت‌های تحقیقاتی: برخی از دانشگاه‌های ترکیه امکانات تحقیقاتی خوبی را برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی فراهم می‌کنند که این امر برای دانشجویان علاقه‌مند به پژوهش جذاب است.
- برنامه‌های تبادل دانشجو: ترکیه در برنامه‌های تبادل دانشجو مانند اراسموس+ شرکت دارد که این امر فرصت‌های تبادل دانشجو با دانشگاه‌های اروپایی را فراهم می‌کند.
۲. عوامل مرتبط با هزینه‌ها:
- هزینه نسبتاً پایین تحصیل و زندگی: در مقایسه با کشورهای اروپایی، آمریکایی و کانادا، هزینه‌های تحصیل و زندگی در ترکیه به طور کلی پایین‌تر است. این امر برای بسیاری از دانشجویان خارجی، به ویژه دانشجویان کشورهای در حال توسعه، یک مزیت مهم محسوب میشود.
- بورسیه‌های تحصیلی: دولت ترکیه و برخی از دانشگاه‌های این کشور، بورسیه‌های تحصیلی مختلفی را برای دانشجویان خارجی ارائه می‌دهند که می‌تواند هزینه‌های تحصیل و زندگی را تا حد زیادی پوشش دهد. بورسیه‌های ترکیه (Türkiye Bursları) از جمله معروف‌ترین این بورسیه‌ها هستند.
۳. عوامل فرهنگی و اجتماعی:
- نزدیکی فرهنگی به برخی کشورها: ترکیه از نظر فرهنگی با بسیاری از کشورهای خاورمیانه، آسیای میانه و بالکان، اشتراکات زیادی دارد. این نزدیکی فرهنگی باعث میشود دانشجویان این مناطق احساس راحتی بیشتری در ترکیه داشته باشند.
- محیط چندفرهنگی: شهرهای بزرگ ترکیه مانند استانبول و آنکارا، محیطی چندفرهنگی دارند و دانشجویان از ملیت‌های مختلف در این شهرها حضور دارند. این امر فرصت مناسبی برای آشنایی با فرهنگ‌های مختلف و ایجاد شبکه‌های بین‌المللی فراهم می‌کند.
- جاذبه‌های گردشگری: ترکیه دارای جاذبه‌های گردشگری تاریخی، طبیعی و فرهنگی فراوانی است که می‌تواند برای دانشجویان خارجی جذاب باشد.
۴. عوامل جغرافیایی و سیاسی:
- موقعیت جغرافیایی مناسب: ترکیه در منطقه‌ای استراتژیک بین اروپا و آسیا قرار دارد و دسترسی آسانی به کشورهای مختلف دارد.
- ثبات سیاسی نسبی: علی‌رغم برخی چالش‌ها، ترکیه از ثبات سیاسی نسبی در منطقه برخوردار است که این امر برای دانشجویان خارجی اهمیت دارد.
۵. عوامل مرتبط با سهولت فرآیند پذیرش و ویزا:
- فرآیند نسبتاً آسان پذیرش: فرآیند پذیرش در برخی از دانشگاه‌های ترکیه نسبت به دانشگاه‌های کشورهای دیگر آسان‌تر است.
- اخذ ویزای تحصیلی: اخذ ویزای تحصیلی ترکیه نیز معمولاً فرآیند پیچیده‌ای ندارد.
در نهایت، ترکیب این عوامل باعث شده است که ترکیه به یک مقصد جذاب برای دانشجویان خارجی تبدیل شود و هر ساله تعداد بیشتری از دانشجویان از سراسر جهان برای تحصیل به این کشور سفر کنند.
دانشجویان داخلی:
- افزایش تقاضا برای تحصیلات عالی: با افزایش جمعیت جوان در ترکیه، تقاضا برای تحصیلات عالی نیز افزایش یافته است. این امر باعث افزایش تعداد دانشگاه‌ها و ظرفیت پذیرش آن‌ها شده است.
- تنوع دانشگاه‌ها: در ترکیه، دانشگاه‌های دولتی و خصوصی با سطوح و رشته‌های مختلف وجود دارند که پاسخگوی نیازهای گوناگون دانشجویان داخلی هستند.
- رقابت برای ورود به دانشگاه‌های برتر: رقابت برای ورود به دانشگاه‌های برتر ترکیه، به ویژه در شهرهای بزرگ مانند استانبول و آنکارا، بسیار شدید است.
طبق آمار ارائه شده از سوی سازمان عالی آموزش ترکیه تعداد دانشجویان داخلی ترکیه در سال ۲۰۱۴ برابر با ۱ میلیون و۵۰۱ هزار و ۸۳۶ نفر و در سال ۲۰۲۴ برابر ۴میلیون و ۲۵۸ هزار و ۶۶۳ می باشد که این تعداد در سالهای ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ به بالای ۵ میلیون رسیده بود که در دو سال اخیر این تعداد به ۴ میلیون کاهش پیدا کرده است و دلیل آن را میتوان مشکلات اقتصادی خانواده ها جهت پرداخت هزینه های دانشجو بیان کرد. این درحالی است که سیر صعودی جذب دانشجویان خارجی در دانشگاه های ترکیه با افزایش ۱۴.۵ درصدی رو به رشد می باشد.
منبع : سایت رسمی سازمان عالی آموزش ترکیه https://yok.gov.tr/
نظر شما