امام جماعت  مسجد آیاصوفیه استانبول پروفسور دکتر محمت بوینوکالن در خصوص بازنگری و انجام اصلاحات در قانون اساسی ترکیه  که  از سوی رئیس جمهور ترکیه مطرح و به یکی از مباحاث روز تبدیل شده است،  به اظهار نظر پرداخت و خواستار حذف لائیسیته از قانون اساسی ترکیه شد.

بوینوکالین طی پیامی در حساب کاربری خود در توییتر اظهار داشت: در قانون اساسی مصوب ۱۹۲۱ و ۱۹۲۴ دین رسمی جمهوری ترکیه اسلام ذکر شده بود و لائیسته اصلاً در قانون اساسی نبود. لائیسیته از قانون اساسی حذف شود. قانون اساسی به حالت اولیه بازگردانده شود.[۱]

واکنش رئیس انجمن مطالعات زنان

خانم  دکتر نجلا آرات رئیس انجمن مطالعات زنان به اظهارات امام جماعت  مسجد آیاصوفیه واکنش نشان داد و عنوان کرد: مخالفان جمهوریت شمارشان زیاد شده است و در طول بیست سال گذشته با شتاب زیادی در جهت به دست آوردن موقعیت­های بیشتر تلاش کرده­اند. برخی از گروههای فشار   برای از بین بردن جمهوری لائیک، وظیفه تخریبی را برعهده گرفته­اند و اخیراً نیز تغییر و بازنگری در قانون اساسی را در دستور کار خود قرار داده­اند. مشارکت امام جماعت  ایاصوفیه در این گناه برخلاف اصل لائیسیته است که در قانون اساسی نافذ فعلی است؛ بیان این اظهارات از سوی امام جماعتی که کارمند دولت است طبق قانون یک جرم بزرگ محسوب می­شود. از سازمان امور دینی ترکیه انتظار می­رود این امام جماعت را تحت پیگرد قرار دهد. همچنین از دادستان­های جمهوری ترکیه تقاضا می­کنم که وظیفه خود را در این باره انجام دهند.[۲]

واکنش نماینده حزب جمهوری­خواه خلق

انگین آلتای رئیس فراکسیون نمایندگان حزب جمهوری خواه خلق در پارلمان ترکیه نیز نسبت به اظهارات محمت بوینوکالن در حمله به اصل لائیسته در قانون اساسی ترکیه واکنش نشان داد. آلتای اظهار داشت: بنده کنجکاوم بدانم نظر دولت باغچلی رئیس حزب  حرکت  ملی­­گرا در خصوص «لائیسیته» چیست. آقای بوینوکالن فرموده­اند که لائیسیته از قانون اساسی حذف شود. من نمی­دانم شما با لائیسیته چه مشکلی دارید اما شما نمی­توانید با اظهارات تحریک آمیز خود  آزادی بیان توجیه نمایید. آیا آقای دولت باغچلی درخصوص اظهارات این  امام جماعت اظهار نظر خواهند کرد؟[۳]

واکنش خبرنگار سرشناس هادی اُزایشیک

هادی اُزایشیک از خبرنگاران سرشناس ترکیه در واکنش به اظهارات محمت بوینوکالین (معنای لغوی ترکی: گردن کلفت:) وی را نفرین کرد و اظهار داشت: «ای بوینوکالن(گردن کلفت) ان شاءالله گردنت شکسته شود!» وظیفه جنابعالی این است که در پنج وقت نماز یومیه را اقامه کنید و در روز جمعه نماز جمعه را بخوانید. شما صلاحیت سیاسی ندارید. جنابعالی در جایگاهی نیستی که در مورد حذف لائیسیته از قانون اساسی صحبت کنی. به کدام منبع قدرت وصلی؟[۴]

واکنش احمد هاکان سردبیر روزنامه حریت

احمد هاکان روزنامه­نگار سرشناس و سردبیر روزنامه حریت ترکیه  نیز اظهار داشت: افراد متدین بایستی از لائیسیته بیشتر جانبداری نمایند. هاکان افزود: وقتی صحبت از لائیسیته می­شود یک حساسیتی در برخی­ها ایجاد می­شود دلیل این حساسیت این است که تا همین اواخر در ترکیه لائیسیته به عنوان دشمنی با دین استنباط و اجرا می­شد. نمی­توان به صرف اینکه در جامعه چنین استنباط و اجرا شد از اجرای صحیح آن انصراف داد. در صورت اجرای صحیح لائیسیته از تحمیل یک برداشت واحد از دین به جامعه جلوگیری خواهد کرد.

هاکان ادامه داد: لائیسیته آزادی درک و تفسیر دین به روش­های مختلف را فراهم می­کند؛ در برابر درک­های یکنواختی که از طریق دین می­تواند در جامعه ایجاد شود جلوگیری می­کند. برخلاف تصور عمومی، لائیسیته نه تنها از افراد سکولار حمایت نمی­کند بلکه از افراد متدین  محافظت بیشتری می­کند. دقیقاً به همین دلیل است که دینداران  باید  از لائیسیته بیشتر جانبداری نمایند.

توضیح :

گفتنی است در سال ۲۰۱۶ و در جریان بازنگری در قانون اساسی ترکیه به منظور تبدیل نظام پارلمانی به نظام ریاستی اسماعیل قهرمان از نمایندگان حزب عدالت و توسعه و رئیس  وقت پارلمان ترکیه اظهار کرده بود که اصل لائیسیته نباید جایی در قانون اساسی جدید داشته باشد. [۵]

به دنبال اظهارنظر اسماعیل قهرمان، ناجی بستانجی رئیس فراکسیون نمایندگان حزب عدالت و توسعه عنوان کرده بود که حزب عدالت و توسعه مشکلی با لائیسیته ندارد و در پیش نویس جدید قانون اساسی نیز چنین چیزی در دستور کار قرار ندارد.[۶]

دولت باغچلی رئیس حزب جنبش ملی­گرا نیز همان موقع در واکنش به اظهارات اسماعیل قهرمان رئیس وقت پارلمان ترکیه اظهار کرده بود اینکه رئیس مجلسی که طبق قانون اساسی کشورمان انتخاب شده است چهار ماده اول قانون اساسی را مورد بحث و مناقشه قرار دهد رویکرد خوبی نیست. باغچلی افزوده بود: قهرمان مرتکب اشتباه شد و بایستی متوجه اشتباه خود شده و رویکردش را اصلاح نماید.[۷]