مقدمه

سنت وقف در ترکیه از پشتوانه ی قوی تاریخی برخوردار است و گذشته ی آن به دوران عثمانی و قبل از آن باز می گردد. موقوفات بسیاری در ترکیه وجود دارند که در زمینه ی امور خیریه به فعالیت می پردازند. دامنه ی فعالیت برخی از این بنیادها فراتر از مرزهای ترکیه است و گاهی به عنوان عناصر قدرت نرم به کمک سیاستهای منطقه ای و فرا منطقه ای دولت می شتابند. بنیاد دیانت ترکیه از جمله مؤسساتی است که با شعار "سودمند ترین مردم، کسی است که برای مردم سودمند باشد" به عنوان یک حرکت خیریه تأسیس شده است.

البته نهادهای مختلفی در ترکیه به فعالیتهای خیریه در بعد جهانی مشغول هستند. برخی از این نهادها کاملا دولتی و برخی خصوصی و مردم نهاد می باشند. سازمان هلال احمر ترکیه از جمله نهادهای دولتی است که علاوه بر فعالیتهای امدادی در داخل کشور، بلکه دامنه ی این فعالیتها شامل خارج از ترکیه نیز می شود. برخی دیگر از این نهادها مانند انجمن تفحص و نجات "آکود" نهادی غیر دولتی است که تحت حمایت دولت بوده و ضمن همکاری با سازمان هلال احمر این کشور، بیشتر در زمینه مبارزه با آفات و بلایای طبیعی همانند سیل و زلزله در داخل و خارج از ترکیه فعالیت می کند. همچنین بنیاد کمکهای انسانی IHH که به عنوان یک نهاد اجتماعی غیر دولتی در زمینه کمکهای انسانی به فقرا، آسیب دیدگان ناشی از جنگ و بلایای طبیعی در نقاط مختلف داخل و خارج از کشور به فعالیت می پردازد. از جمله نهادهای خیریه که فعالیت نسبتا وسیعی در امور خیریه دارد، بنیاد دیانت ترکیه است.

این بنیاد اگرچه در ظاهر نهادی غیر دولتی به شمار می آید اما کادر مدیریتی آن از میان بازنشستگان سازمان دیانت تشکیل می شود و در واقع بخشی از سازمان امور دیانت محسوب شده و در راستای آمال و اهداف دولت ترکیه فعالیت می کند.

در دوران تصدی رجب طیب اردوغان، دولت ترکیه به طور موثری بنیاد دیانت را در ساختار حزب عدالت و توسعه ادغام کرد تا از نقش آن به عنوان عنصر اصلی قدرت نرم در سیاست خارجی کشورش اطمینان حاصل کند. برای این منظور، سرمایه­ گذاری­ های گسترده ای را در ساخت مساجد در سراسر جهان از اروپا گرفته تا آفریقا و آسیا انجام داده است. در برخی از موارد اردوغان رئیس جمهور ترکیه از افتتاح کنندگان اینگونه پروژه ها بوده است. [۱]

کشور ترکیه همچنین در سالهای اخیر از طریق مدارس امام خطیب به عنوان یک مرکز بین­ لمللی آموزش دینی عمل می­کند. به عنوان مثال ترکیه در دوره ۲۰۱۴-۲۰۱۵ بیش از ۱۰۰۰ دانشجو از ۷۶ کشور را به واسطه بنیاد دیانت تأمین مالی کرده است. ترکیه در طی دو دهه گذشته و بعد از  به قدرت رسیدن اردوغان به تدریج نقش پان اسلامیسم تهاجمی را بر عهده داشته است. طبق نظر سنجی آنلاین افکار عمومی در سال ۲۰۱۷ که در ۱۲ کشور خاورمیانه انجام شد ترویج و توسعه اسلام سیاسی اردوغان که به واسطه عناصر قدرت نرم این کشور انجام می شود، نتایجی نیز به همراه داشته است. این مطالعه نشان می دهد که علیرغم اینکه اردوغان یک شخص غیر روحانی بوده اما بیشترین اعتماد را از سوی جواب دهندگان داشته است؛ ۴۰ درصد از پاسخ دهندگان گفته اند که به اردوغان به عنوان یک مقام مذهبی اعتماد می­ کنند.

در این گزارش به بخشی از فعالیتهای بنیاد که در راستای اهداف سیاست خارجی ترکیه انجام می شود، پرداخته شده است.

تاریخچه تأسیس بنیاد

بنیاد دیانت در ۱۳ مارس ۱۹۷۵ با هدف فعالیت خیرخواهانه از سوی دکتر لطفی دوغان رئیس وقت سازمان امور دیانت، دکتر طیار آلتی قولاج معاون وقت سازمان امور دیانت و یعقوب اوستون مدیر امور کارکنان سازمان امور دیانت ترکیه تأسیس شد. از آن روز تاکنون کادر مدیریتی این بنیاد از میان اعضای بازنشسته سازمان دیانت و اساتید برجسته الهیات انتخاب می شوند.

ساختار مدیریتی

ساختار مدیریتی بنیاد دیانت از طریق مجمع عمومی مشخص می شود. مجمع عمومی عالیترین ارگان بنیاد دیانت ترکیه است. این مجمع هر ۲ سال یکبار تشکیل می شود و هیئت امناء و اعضای هیئت نظارت را انتخاب می کند. همچنین در امور بنیاد مشاوره ارائه می کند. همچنین ضمن ارائه گزارش سالانه که توسط هیأت امنا در پایان هر دوره تهیه می شود، به بررسی صورت حساب ها، ترازنامه، سود و زیان احتمالی می پردازد. اعضای مجمع عمومی گزارش تهیه شده توسط اعضای هیئت حسابرسی را در پایان دوره بررسی می کنند و آن را برای انتشار ارائه می دهد. همچنین اعضای جدید را به جای کرسی های خالی هیئت امنا انتخاب می کند.

اهداف

حمایت از فعالیتهای سازمان امور دیانت و دسترسی به مخاطبان بیشتر و تربیت نسلهای آینده برای مشارکت در امور دینی از اهداف اساسی این بنیاد بوده و امروز دارای ۱۰۰۳ شعبه در داخل و ۱۴۹ نمایندگی در سایر کشورهای جهان است و از این نظر یک بنیاد جهانی محسوب می شود که با حمایت و کمکهای بشردوستانه مردم ترکیه و بدون توجه به دین، زبان، نژاد و جنسیت انسانها به ارائه خدمات مهمی در عرصه های گوناگون فرهنگی از خدمات اجتماعی گرفته تا امور خیریه و خدمات دینی تا کمک های بین المللی می پردازد.

بنیاد دیانت ترکیه به عنوان اولین پروژه بزرگ داخلی، در سال ۱۹۶۷ ساخت مسجد کوجا تپه که بزرگترین مسجد آنکارا محسوب می شود را آغاز کرد و پس از اتمام ساخت آن را در خدمت مردم مؤمن آنکارا  قرار داد. در آن زمان برخی از اسلام گرایان ساخت این مسجد را در راستای منافع دولت لائیک ارزیابی کرده و مدتها از حضور در آن خودداری می کردند اما با گذشت زمان به ویژه پس از روی کار آمدن دولت اسلام گرای عدالت و توسعه، این مسجد از جمله مساجد پر رونق و با شکوه آنکارا محسوب می شود. مسجد کوجا تپه دارای موقوفات بی شماری است که بخش عمده ای از درآمدهای خود را از آن ناحیه تأمین می کند.  بنیاد همچنین بیش از ۳ هزار و ۸۱۷ مسجد، ۲ هزار و ۸۶۶ دوره قرآن در داخل ترکیه و بیش از ۱۰۰ مسجد و ساختمان آموزشی در ۲۵ کشور جهان احداث کرده است.

فعالیتهای آموزشی در خارج از کشور

بنیاد دیانت ترکیه با توجه به پیامدهای مثبت بلند مدت برای کشور، از بدو تأسیس فعالیت های آموزشی خارج از کشور را در اولویت برنامه های خود قرار داده و تلاش می کند تا یک آموزش دینی محکم و استوار، از دوره های آموزش حفظ و قرائت قرآن گرفته تا آموزش پیش دبستانی و آموزش ابتدایی و از دبیرستان تا دانشگاه، از کارشناسی ارشد تا دوره دکترا برای جوانان ۱۱۱ کشور جهان ارائه دهد. این بنیاد علاوه بر کمک به سایر ارگانها در تربیت نیروهای مستعد نسبت به ارائه بورس تحصیلی به دانشجویان، نخبگان و محققان داخل و خارج از کشور اقدام می کند. این فعالیت ها با همکاری و  هماهنگی سازمان امور دیانت، وزارت آموزش ملی، سازمان آموزش عالی و برخی نهادهای فرهنگی انجام می شود.

پایگاه رسمی بنیاد دیانت در تشریح اهداف بلند مدت خود می گوید: بنیاد دیانت ترکیه ارائه ی فرصت های تحصیلی به دانش آموزان ۱۱۱ کشور جهان در سطح دبیرستان های بین المللی امام خطیب، حفظ و قرائت قرآن و مقاطع عالی رشته های الهیات را در راستای رسالت و اهداف بلند مدت خود ارزیابی می کند.

مدارس بین المللی امام خطیب

بنیاد دیانت ترکیه با همکاری سازمان امور دیانت و وزارت آموزش و پرورش، دانش آموزان کشورهای اسلامی و جوامع مسلمان را در دبیرستان های بین المللی امام خطیب در ترکیه تحت آموزشهای دینی قرار میدهد.

این بنیاد در چارچوب برنامه های آموزشی دبیرستان های بین المللی امام خطیب، دانش آموزان ۷۳ کشور جهان را در دبیرستان های بین المللی امام خطیب آناتولی واقع در کایسری، قونیه، بورسا، سیواس و استانبول آموزش می هد.

 بنیاد دیانت به دانش آموزانی که تحصیلات خود را در دبیرستان های تحت حمایت این بنیاد در خارج و در دبیرستان های بین المللی امام خطیب انجام میدهند، تسهیلاتی مانند خوابگاه و حقوق ماهیانه پرداخت می کند.  فارغ التحصیلان این مدارس می توانند آموزش عالی خود را علاوه بر دانشکده های الهیات، در دانشکده های پزشکی، مهندسی، معماری، حقوق و آموزش ادامه دهند.

برنامه الهیات بین الملل

در راستای گسترش فعالیتهای بنیاد دیانت، برنامه بین المللی الهیات در سال ۲۰۰۶ با همکاری سازمان امور دیانت به منظور آموزش نیروی انسانی متخصص و واجد شرایط در زمینه های مورد نیاز، به ویژه در خدمات دینی و معارف اسلامی، برای شهروندان ترک مقیم خارج از کشور، کشورهای مسلمان و جوامع مسلمان راه اندازی شد.

علاقمندان به علوم دینی پس از ارزیابی های کارشناسی، برای ادامه تحصیل در دانشگاههای ترکیه یا دانشگاههای تحت حمایت بنیاد در خارج پذیرفته می شوند و با بورس این بنیاد تحصیلات خود را در مقاطع فوق لیسانس و دکتری تکمیل می کنند.

این برنامه؛ فرصت های آموزش عالی دینی را در اختیار دانشجویانی که تحصیلات دبیرستانی خود را در جوامع مسلمان و در مناطقی که شهروندان ترک در آن زندگی می کنند، به ویژه در کشورهای اروپایی، آمریکا و استرالیا انجام داده اند، قرار می دهد.

در حال حاضر دانشجویان ۷۶ کشور در ۶ دانشکده الهیات در ترکیه در چهارچوب این برنامه آموزش داده می شوند که با هدف تبادل تجربیات علمی با کشورها و جوامع مسلمان راه اندازی شده و در زمینه آموزش سفیران فرهنگی ترکیه در جهان فعالیت می کند.

دانشجویان شاغل به تحصیل در این دانشکده ها علاوه بر دریافت بورس تحصیلی، از خوابگاه رایگان، کمک خرج ماهیانه، کمک های آموزشی، هزینه حمل و نقل رایگان نیز برخوردار هستند. به منظور برخورداری دانشجویان از امکانات اجتماعی و تقویت مطالعات دانشگاهی، در شهرهایی که دانشجویان در آن قرار دارند مراکزی با عنوان مراکز هماهنگی ایجاد گردیده تا محیط های مناسبی را برای آنها فراهم کند تا بتوانند زندگی آموزشی خود را به بهترین شکل ممکن ادامه دهند.

دانشجویانی که تحصیلات خود را در دانشکده های الهیات بین الملل به پایان رسانده اند، نیازهای نیروی انسانی در کشورهای خود را در زمینه های خدمات دینی، معارف دینی و خدمات اجتماعی با دانش علمی در حوزه الهیات اسلامی و همچنین در قالب زبان و فرهنگ محلی برآورده می کنند.

موسسات آموزشی  بنیاد در خارج از کشور

بخشی از فعالیتهای آموزشی بنیاد دیانت از طریق نمایندگی های این بنیاد در خارج از کشور صورت می گیرد. در حال حاضر این بنیاد در ۱۴ کشور خارجی دارای ۲۳ موسسه آموزشی است که در مقطع دبیرستان و دانشگاه به ارائه پروژه های آموزشی می پردازد و تمام هزینه های آنها توسط بنیاد دیانت تأمین می شود. فارغ التحصیلان مؤسسات آموزشی تحت پوشش بنیاد به پیشرفت های علمی، دینی و فرهنگی در کشورهایی که در آن زندگی می کنند، کمک شایانی می کنند. به ویژه اینکه این افراد در مؤسسات دینی، دانشگاه ها، وزارتخانه ها و مدارس کشورشان مشغول به کار می شوند.

در همین راستا کلیه هزینه های اساتید و ائمه مساجد و دانشجویان کشورهای روسیه، بالکان، جمهوری های مستقل و جوامع مسلمان که برای گذراندن و یا تکمیل دوره های کارشناسی حفظ و قرائت قرآن کریم و آموزش ضمن خدمت با همکاری سازمان امور دیانت به ترکیه کی آیند، تحت پوشش بنیاد دیانت قرار می گیرد.

امتیازات بورسیه تحصیلی

بورسیه های اعطا شده توسط بنیاد دیانت به دانشجویان خارجی طیف گسترده ای از امکانات را برای دانشجویان فراهم می کند. در زیر بخشی از امکانات ارائه شده را میتوانید مشاهده کنید:

کمک هزینه ماهیانه، فراهم کردن فعالیت های اجتماعی، دوره های رایگان ویژه قرآن، ارائه فرصت های آموزشی، خوابگاه رایگان، امکانات ورزشی رایگان، تأمین هزینه های خورد و خوراک، لوازم التحریر و کتاب، بلیط سفر، بیمه سلامت و ...

همچنین برنامه های اضافی مانند اردوهای تابستانی و زمستانی به صورت رایگان ارائه می شود. دانشجویان می توانند به صورت رایگان در دوره های آموزش زبان عربی و ترکی شرکت کنند. علاوه بر این، تفریحاتی مانند شنا، ورزش و سایر برنامه های متنوع در خلال اردوهای تابستانی به صورت رایگان ارائه می شود.

فعالیت های علمی / فرهنگی

بنیاد دیانت ترکیه علاوه بر فعالیتهای آموزشی معطوف به دانشجویان خارجی، در راستای حفظ ارزشهای تمدنی و میراث علمی این کشور در زمینه مطالعات فرهنگی نیز به تولید آثار علمی و ماندگار اقدام می کند. آنگونه که در سایت رسمی این بنیاد در بخش معرفی فعالیتهای آن ذکر شده است، هدف از این فعالیتها انتقال میراث فرهنگی و تمدنی دیرینه به نسل های آینده است.

مرکز تحقیقات اسلامی (ایسام)

یکی از بزرگترین مراکز مطالعات اسلامی که تحت پوشش بنیاد دیانت به فعالیت می پردازد، مرکز مطالعات اسلامی (ایسام) در شهر استانبول است. این مرکز مطالعات علمی خود را به ویژه در زمینه علوم اسلامی در سطح گسترده انجام می دهد. دامنه ی مطالعات این مرکز منطقه ی وسیعی از خاورمیانه تا آسیای مرکزی، بالکان و شمال آفریقا را تحت پوشش قرار می دهد.

مرکز مطالعات اسلامی (ایسام) که در سال ۱۹۸۳ تأسیس شد، امروز در زمینه تحقیقات اسلامی نقش مهمی در سطح بین المللی ایفا می کند و با تمرکز بر اندیشه و علوم اسلامی، تهیه و تدوین اطلاعات، مدیریت و انتشار اطلاعات معتبر، پایدار، سالم و دست اول در زمینه حمایت از آموزش و راهنمایی پژوهشگران مسلمان به یک مرکز تحقیقاتی مشارکتی تبدیل شده و پذیرای بسیاری از محققان و پژوهشگران مسلمان از اقصی نقاط جهان می باشد.

علاوه بر این، بسیاری از دانشگاهیان نخبه که در زمینه های مختلف توسط ایسام آموزش دیده اند، تحقیقات علمی خود را در دانشگاهها و مراکز علمی در داخل و خارج از کشور انجام داده و در دانشگاه های مختلف به ارائه خدمات علمی و تحقیقاتی مشغول هستند.

دائره المعارف اسلامی بنیاد دیانت

یکی از مهمترین کارهای پژوهشی و علمی مرکز تحقیقات اسلامی ترکیه (ایسام) بدون شک تدوین یک مجموعه علمی با نام دائره المعارف بزرگ اسلامی در ۴۴ جلد می باشد. برای تدوین این اثر مهم، حدود ۲ هزار مدخل نویس و یک تیم علمی قوی بیش از ۲۵ سال کارهای علمی دقیق انجام داده اند.

دائره المعارف اسلامی به عنوان یک منبع مهم ۴۴ جلدی و یک گنجینه بزرگ فرهنگی برای ترکیه و جهان اسلام، در سال ۲۰۱۴ جایزه بزرگ فرهنگ و هنر ریاست جمهوری ترکیه را از آن خود کرد.

در حال حاضر کل این شاهکار علمی شامل ۱۶ هزار و ۸۵۵ ماده اسکن شده و به فضای دیجیتال منتقل گردیده است و محققان می توانند از طریق اینترنت به صورت رایگان به آن دسترسی داشته باشند.  

پروژه حدیث

یکی دیگر از کارهای ارزشمند بنیاد دیانت وارد کردن ۱۲۰هزار حدیث به شبکه اینترنت و بررسی محتوایی آن است. این پروژه به مدیریت پروفسور دکتر بنیامین ارول[۲] استاد حدیث دانشکده الهیات دانشگاه آنکارا انجام شد و حدود ۱۰۰ استاد الهیات از دانشگاههای مختلف ترکیه در این طرح بزرگ مشارکت داشتند. هدف از انجام آن تسهیل و درک راحت نسل جدید از احادیث معتبر و بیانات حضرت رسول (ص) و صحابه کرام عنوان شده است. این طرح در واقع با مشارکت بنیاد دیانت، دانشکده های الهیات و سازمان دیانت انجام گرفته است. در این طرح از ۲۰ منبع اصلی حدیث مذاهب اربعه از جمله صحاح سته استفاده شده است. ضمن اینکه امکان جستجوی کلمه ای از میان همه احادیث جمع آوری شده از طریق اینترنت برای محققان وجود دارد. در تدوین این اثر استادان بزرگی همچون پروفسور محمت گورمز رئیس سابق سازمان دیانت ترکیه، پروفسور دکتر اسماعیل حقی اونال رئیس دانشکده الهیات دانشگاه آنکارا و پروفسور دکتر محمت امین اوز افشار معاون سابق سازمان دیانت ترکیه مشارکت فعال داشتند و مقدمه این کتاب نیز به قلم پروفسور دکتر محمت گورمز نوشته شده است.

دیانت تی. وی ارگان رسانه ای بنیاد دیانت

بنیاد دیانت ترکیه مانند بسیاری از مؤسسات بزرگ از ابزار تبلیغاتی برای پیشبرد اهداف بلند مدت خود استفاده می کند. داشتن یک کانال تلویزیونی ماهواره ای برای رسیدن به مخاطبان در اقصی نقاط جهان می تواند به طرز مطلوب به این هدف کمک کند. این نهاد با تأسیس یک شرکت خصوصی رسانه‌ای علاوه بر کانال تلویزیونی، اقدام به انتشار روزنامه و مجله کرده و به تولید فیلم و سریال نیز می پردازد.

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، بنیاد دیانت برای نخستین بار در تاریخ جمهوریت این کشور تلویزیون خصوصی با نام «دیانت تی.وی» تأسیس کرد.

گفتنی است که این کانال تلویزیونی متفاوت و مستقل از کانال تلویزیونی دولتی «دیانت TRT» بوده و به صورت مستقل به پخش برنامه دینی اقدام می کند.

فعالیتهای خیره در خارج از کشور

با توجه به این که بنیاد دیانت با تصویب هیئت وزیران ترکیه در تاریخ ۱۹۷۷ از معافیت مالیاتی برخوردار شده  و علاوه بر این، براساس ماده ۶ قانون شماره ۲۸۶۰ در مورد جمع آوری سرمایه، از گرفتن مجوز برای جمع آوری اعانه معاف گردیده است، با خیال آسوده به جمع آوری کمکهای مردمی و توزیع آن در میان مستمندان و نیازمندان در سراسر جهان می پردازد.

در اینجا به برخی از فعالیتهای خیریه بنیاد دیانت ترکیه در خارج از کشور که در رسانه ها منعکس شده است، اشاره می کنیم:

کمک به مردم سومالی

بنیاد دیانت در مناطق بحرانی جهان که در آن گرسنگی، فاجعه طبیعی، جنگ و خشونت رخ می دهد، به یاری میلیونها انسان شتافته است. از اکرام و اطعام در سفره های افطاری ماه رمضان گرفته تا اهدای گوشت قربانی در عید قربان، سعی می کند شادی عید را به مناطق محروم در اقصی نقاط جهان منتقل کند.

حضور بنیاد دیانت در کشورهای اسلامی که با مشکلات اقتصادی پنجه نرم می کنند بسیار پر رنگ است. جمع آوری گوشت قربانی در عید قربان و زکات فطریه در عید فطر طیف گسترده ای از این کمکها را در اختیار بنیاد دیانت قرار می دهد تا آنها را در میان مردم نیازمند کشورهای مسلمان قرار دهد. از افغانستان تا میانمار و از سومالی تا سودان مردم نیازمند هر سال در اعیاد اسلامی چشم به راه کمکهای اهدایی بنیاد دیانت می شوند.

تأسیس اردوگاه آوارگان در مزار شریف[۳]

شفقنا افغانستان – بنیاد امور دیانت ترکیه (TDV) برای ۱۰۰ خانواده افغان که به دلیل ادامه درگیری و ناامنی در برخی مناطق این کشور آواره شده و به ولایت بلخ پناه برده اند اردوگاهی به نام «قیصری» تاسیس کرد.

به گزارش شفقنا افغانستان، در این اردوگاه به آوارگان جنگ در مزار شریف کمک هایی همچون خوراک، پوشاک و چادر برای اقامت موقت توزیع شده است. خدمات بهداشتی و درمانی نیز برای آوارگان در این اردوگاه تخصیص داده شده است.

کمک‌های بشردوستانه به مردم افغانستان[۴]

بیناد دیانت ترکیه در ادامه کمک‌های بشردوستانه خود در شهر بلخ افغانستان میان ۴۰۰ خانوار بسته‌های مواد غذایی و پوشاک گرم توزیع کرد.

این کمک‎‌ها طی مراسمی با حضور شوقی سچکین آلپای سرکنسول ترکیه در مزارشریف، عبدالجلیل آلپکاری نماینده سازمان امور دینی و زهدو چال مسئول تدارکات سازمان همکاری و هماهنگی ترکیه «تیکا» صورت گرفت.

شوقی سچکین آلپای سرکنسول ترکیه در مزارشریف اظهار داشت: "ترکیه با تمام سازمان‌ها و بنیادهای خود در کنار مردم افغانستان است. امیدواریم رفاه و آرامش در افغانستان برقرار شود. ما به آینده روشن در افغانستان امیدوار هستیم." عبدالجلیل آلپکاری نیز گفت: علاوه بر خدمات آموزشی و فرهنگی به کمک‌های بشردوستانه در اینجا ادامه می‌دهیم. در همین حال مؤسسه تیکا نیز از طریق دفتر خود در کابل یکصد هزار ماسک را تولید و در ولایات شمالی افغانستان توزیع نمود. بنیاد دیانت جمهوری ترکیه همچنین در نظر دارد که به مناسبت ماه مبارک رمضان در میان ۱۱۰۰ خانواده فقیر افغانستانی مواد غذایی توزیع کند.

ساخت بزرگترین مسجد جیبوتی[۵]

با حضور رئیس جمهور و سیاستمداران جیبوتی، مسجد عبدالحمید دوم، بزرگترین مسجد جیبوتی رسما افتتاح گردید.

 به گزارش گروه ترجمه خبرگزاری «حوزه» مسجد عبدالحمید دوم، بزرگترین مسجد جیبوتی، روز جمعه طی مراسمی افتتاح  شد.

این مسجد درطی چهار سال توسط بنیاد دیانت ترکیه ساخته شده و مصطفی شنتوپ رئیس پارلمان ترکیه به همراه عبدالقادر کمیل محمد، نخست وزیر جیبوتی در مراسم افتتاحیه آن حضور داشتند.

این مسجد که می تواند میزبان حداکثر ۶۰۰۰ نماز گزار باشد، توسط بنیاد دیانت ترکیه ساخته شده است. علی ارباش رئیس سازمان دیانت که در مراسم گشایش این مسجد حضور یافته بود، امامت نماز جمعه مسجد را به عهده داشت.

شنتوپ طی سخنانی در این مراسم گفت: ترکیه و جیبوتی، به عنوان اعضای جامعه بین المللی مسلمانان،  در کنار هم ایستاده اند و روابط خود را بر اساس «برادری» احیا می کنند. وی افزود: ایده ساخت مسجد توسط روسای جمهور ترکیه و جیبوتی  شکل گرفت و نشانه آشکاری از روابط دوجانبه بهینه میان دو کشور است.

معین حسن برهه، وزیر امور مسلمانان جیبوتی، فرهنگ و دارایی های اوقاف ین کشور نیز در این مراسم گفت که  این مسجد هدیه از ترکیه به مردم جیبوتی بود و از کشور ترکیه تشکر کرد.

نامگذاری این مسجد به نام عبدالحمید دوم محل تأمل است و دون شک دارای پیام است.

کمک‌ به نیازمندان سوریه در ادلب /خبرگزاری آناتولی

سازمان امور دینی ترکیه از ابتدای سال جاری میان حدود ۲۶ هزار خانواده‌ نیازمند در سوریه کمک‌های بشردوستانه توزیع کرده است. اسماعیل ایگیت، مسئول فعالیت‌های میدانی بنیاد دیانت ترکیه به خبرنگار آناتولی گفت: از ابتدای امسال میان حدود ۲۶ هزار خانواده‌ نیازمند در منطقه عملیاتی سپر فرات و شاخه زیتون و استان ادلب سوریه کمک‌های بشردوستانه توزیع کرده‌ایم.

وی اظهار داشت: "این کمک‌ها شامل بخاری، سوخت، پتو و موادغذایی بوده و میان حدود ۱۳۰ هزار آواره توزیع شده است. همچنین روزانه میان ۱۵ هزار نفر دیگر غذای آماده توزیع می‌کنیم. سال گذشته ۱۶۰ مسجد را نیز در سوریه بازسازی کردیم."

توزیع گوشت قربانی نذری در آفریقای جنوبی[۶]

به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از میدل ایست مانیتور، بنیاد دیانت ترکیه (TDV) با همکاری یک سازمان غیردولتی در آفریقای جنوبی برنامه توزیع گوشت های قربانی را در این کشور آفریقایی اجرا کردند. به نوشته خبرگزاری آناتولی بسیاری از این گوشت ها شامل دام های زنده بود که بین نیازمندان آفریقایی توزیع شد.

بنیاد دیانت ترکیه یک سازمان دولتی در این کشور است که در سال ۱۹۲۴ توسط دولت ترکیه تاسیس شد و بیشتر فعالیت هایش در امور خیریه خارج از این کشور متمرکز شده است.

 سازمان اوقاف آفریقای جنوبی اعلام کرد گوشت ها و دام های زنده بین ۱۸هزار خانواده نیازمند در این کشور توزیع شده است. بعضی از این خانواده ها تنها در روز عید قربان دسترسی به گوشت قرمز دارند.

حفر چاه آب در مزار شریف افغانستان

بنیاد دیانت ترکیه در چارچوب پروژه «یک قطره حیات» در شهر مزار شریف مرکز ولایت بلخ واقع در شمال افغانستان یک حلقه چاه آب حفر را کرده و آن را در اختیار اردوگاه آوارگان  قرار داد.

ساخت و ساز بیش از ۱۰۰ مسجد در کشورهای مختلف[۷]

سازمان دیانت ترکیه ۱۰۳ مسجد را در کشورهای مختلفی چون آلبانی، روسیه، آلمان، انگلستان، ایالات متحده و فیلیپین ساخته است. این سازمان همچنین مرمت و بازسازی مساجد را نیز به عهده دارد.

بنیاد دیانت ترکیه مسئول پروژه های مسجد سازی ترکیه در خارج از کشور بوده و پروژه های متعددی را در کشورهای مختلفی چون آلبانی، روسیه، آلمان، انگلستان، ایالات متحده، فیلیپین و غیره تکمیل کرده است.

بنیاد دیانت در ۱۴۵ کشور فعالیت دارد، مساجد را مرمت می کند و در پروژه های آموزشی و کمک های بشردوستانه نیز نظارت دارد. بودجه این بنیاد در سال ۲۰۱۹ در مقایسه با سال قبل، افزایش ۴۵ درصدی داشته است. هزینه بردار ترین مسجد ساخته شده توسط ترکیه در روسیه با بودجه ۱۷۰ میلیون دلاری ساخته شده است. در این میان سیاستمداران اروپایی و غربی مخالف مسجد سازی ترکیه می باشند و این کشور را به ترویج «اسلام سیاسی» متهم می سازند.

در جدول زیر به برخی هزینه های بنیاد دیانت در پروژه مسجد سازی در سایر نقاط جهان توجه کنید:[۸]

حفر ۱۷ حلقه چاه آب در ۳ کشور آفریقایی در چهارچوب شعار "یک قطره حیات"

بنیاد دیانت ترکیه در ادامه فعالیتهای خیریه و در چهارچوب شعار "یک قطره حیات" تعداد ۱۷ حلقه چاه آب آشامیدنی در کشورهای در بورکینافاسو، نیجر وتوگو حفر و آنها را به مردم این مناطق اهداء کرد.[۹]

ارزیابی

بنیاد دیانت یکی از ابزارهای قدرت نرم فرهنگی ترکیه در پوشش فعالیتهای خیریه برای پیشبرد اهداف بلند مدت و افزایش نفوذ منطقه ای و فرا منطقه ای این کشور است که با برنامه ریزی دقیق و حساب شده در خارج از کشور انجام می شود. این بنیاد با انجام فعالیتهای خیریه، علاوه بر فتح قلوب میلیونها انسان نیازمند در کشورهای فقیر، چهره ای انسان دوستانه از خود به جا گذاشته و در یاد و خاطره مردم به عنوان کشوری نیکوکار و نوع دوست مسلمان باقی می ماند. هزاران نفر در کشورهای نیازمند با کمکهای اهدایی بنیاد دیانت از نعمت آب آشامیدنی، خدمات بهداشتی، غذا و دارو گرفته تا تحصیلات عالی و ساخت و مرمت مساجد برخوردار شده اند. این انسانها کمکهای اهدایی را نه به نام بنیاد دیانت که به نام دولت ترکیه در یاد و خاطره خود خواهند داشت.

ترکیه موفق تر از عربستان

به نظر می رسد بر خلاف آنچه که عربستان با استفاده از عنصر وهابیت در گسترش نفوذ خود به ویژه در میان مسلمانان اهل سنت دنبال می کرد، رویکرد ترکیه بسیار موفق بوده است. چرا که گروههای تحت حمایت عربستان با ارائه چهره ای خشن و نفرت انگیز از اسلام، نه تنها در میان مسلمانان بلکه در چشم جهانیان نیز تصویری غلط از اسلام و مسلمانان ارائه کردند.   

همانگونه که در مقدمه ی این گزارش نیز گفته شد نظرخواهی انجام شده در میان مردم کشورهای مسلمان نشان می دهد که آنها معتقدند شخص آقای اردوغان بیش از سایر رهبران مسلمان از اعتماد مسلمانان برخوردار است و این چیزی جز نتیجه ی فعالیت ابزارهای نرم فرهنگی این کشور نیست.  

لذا آثار و برکات سرمایه گذاری فرهنگی ترکیه در خارج از کشور که در قالب فعالیتهای خیریه و انسان دوستانه و به واسطه ابزارهای قدرت نرم انجام می شود، در کنار سیاستهای کلان منطقه ای و فرا منطقه ای این کشور به مرور ظاهر می شود و طبیعی است که در آینده بیشتر نیز خواهد شد.  

آنچه که در این گزارش ارائه شد، تنها بخش کوچکی از فعالیتهای بنیاد دیانت ترکیه بود که در کنار سایر ابزارهای قدرت نرم برای پیشبرد اهداف بلند این کشور در خارج فعال هستند. گفتنی است که بخش اعظم بودجه بنیاد دیانت از طریق کمکهای مردمی تأمین می شود.

توجه: در تهیه این گزارش از سایت رسمی بنیاد دیانت ترکیه استفاده شده است.

تهیه کننده: سید اصغر سید ترابی