موضوع پناهندگان، به ویژه پناه جویان سوری و افغان در ترکیه، در ماه های اخیر به شدت مورد انتقاد محافل سیاسی و رسانه ای این کشور بوده است. در حالی که برخی شخصیت های سیاسی، حضور پناهندگان خارجی در این کشور را به لحاظ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به زیان ترکیه ارزیابی می کنند و خواهان استرداد آنها به کشورهای خود هستند، برخی دیگر، از جمله محافل نزدیک به دولت اردوغان، حضور پناهندگان را از زاویه دیگری مورد ارزیابی قرار داده و خواهان حمایت دولت از پناهندگان هستند.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، اخیرا در سخنانی به انتقادات مخالفان پاسخ داد و گفت: ما به هیچ وجه پناهندگان را به کشورهایشان بر نمی گردانیم و به حمایت خود از آنها ادامه خواهیم داد.

وی افزود: ترکیه در حال ساخت مجتمع های مسکونی در شمال سوریه است و سعی دارد تا پایان سال، صد هزار واحد مسکونی، در منطقه ی به گفته وی «امن» شمال سوریه بسازد.

بنا به آمار ارائه شده از سوی مقام های ترکیه، در حال حاضر حدود پنج میلیون پناهنده سوری در این کشور زندگی می کنند که بسیاری از آنها فاقد شغل بوده و از طریق تکدی گری یا مشاغل کاذب، امرار معاش می کنند، که منظره ناخوشایندی را در بسیاری از شهرهای این کشور ایجاد کرده است.

از سوی دیگر پس از حاکمیت مجدد طالبان در افغانستان، تعداد قابل توجهی از مردم این کشور، ترکیه را برای زندگی و یا پلی برای مهاجرت به اروپا و آمریکا انتخاب کرده اند و در این کشور رحل اقامت افکنده اند.

این موضوع به دلیل حساسیت مردم، از جمله شائبه دامن زدن به معضل بیکاری در ترکیه و شرایط دشوار اقتصادی در ماه های اخیر، در دستور کار دولت و مجلس ترکیه قرار گرفته است.

فارغ از دلایل ارائه شده از سوی منتقدان برای اخراج پناهندگان، برخی شخصیت های برجسته دانشگاهی، همچون ایلبر اورتایلی مورخ، استاد دانشگاه و نویسنده ی ترک، که حامی سیاست های دولت اردوغان در زمینه ی پناهندگان است، از زاویه متفاوتی به این موضوع نگریسته است. وی حضور پناهندگان در ترکیه را فرصتی برای این کشور می داند که باید از ظرفیت های آن برای ساختن آینده ی کشور استفاده کرد. نظرات اورتایلی به سرعت تبدیل به یک موضوع داغ در شبکه های اجتماعی شده است.

وی با ناامید کننده توصیف کردن بسیاری از واکنش ها، معتقد است که پناهندگان، مورد نیاز ترکیه هستند. اورتایلی می گوید: این درست است که ما مشکل پناهندگان را داریم. برخی می گویند باید همه ی آنها را اخراج کنیم. چه چیزی را می خواهید دور بریزید؟ در میان آنها اویغورها هستند، افغان ها هستند، ترکمن ها هستند، عرب ها هستند. شما می گویید همه را بیرون کنیم. چند نفر سوری از اینجا می روند؟ ما نه همه ی آنها را باید بیرون کنیم و نه همه را نگه داریم.

وی با اشاره به پیری جمعیت کشور می گوید: ما نمی توانیم از ادغام جمعیت صحبت کنیم. ترکیه به پناهندگان نیاز دارد، ما داریم پیر می شویم. ما باید دعا کنیم که بنیه ما بتواند این دوران پیری را تحمل کند. عناصری هستند که می توانند به رگ های ما خون تزریق کنند و از ما حمایت کنند. همانطور که یهود از اسرائیل حمایت می کند، همانطور که ایالات متحده، شخصیت خود را به عنوان یک کشور مهاجر حفظ کرده است، ما نیز باید از اقلیت های فرهنگی حمایت کنیم. ما به لطف آنها، تا اواسط این قرن، از نظر جمعیتی کشور جوانی خواهیم بود و بعد از آن نیز در سایه آنها پیر نمی شویم. این موضوع خیلی مهم است.

اورتایلی به اشاره به نیاز مبرم روستاییان به ویژه کشاورزان و دامداران به حضور پناهندگان افغان اظهار داشت: از آنهایی که می گویند ما افغان ها را نمی خواهیم سوال می کنم؛ چه کسی میوه های شما را جمع می کند؟ چه کسی از گوسفندان، بره ها و گوساله ها چوپانی و مراقبت می کند؟ آدم اول باید فکر کند بعد حرف بزند. بروید به روستاها ببینید آیا آنها هم مثل شما فکر می کنند یا نه. من به شدت مخالف این گونه اظهارات غیر مسئولانه و صحبت های جاهلانه هستم. این چیزها نباید دستاویز سیاست بازی ها شود.

منبع: رسانه های ترکیه

ترجمه و تحلیل: سید ترابی / واحد ترجمه و پژوهش رایزنی

تاریخ: ۱۴۰۱/۰۲/۲۲