مبلغان تبشیری در طول یکصد سال اخیر هیچ گاه فعالیتهای خود را در ترکیه متوقف نکرده اند. هر چند فراز و فرود در این فرایند وجود داشته اما در راستای اهداف تاریخی غرب این روند همچنان تداوم داشته است. در سالهای اخیر اما با تشدید مهاجرت مسلمانان از کشورهای خاورمیانه به سوی غرب به دلیل جنگهای داخلی و نا امنی و تورم و سخت شدن زندگی بر مردم به ویژه در افغانستان، عراق، سوریه، یمن و ... فعالیتهای میسیونری در قالب مؤسسات خیریه نیز شتاب بیشتری خود گرفته است. از آنجا که موقعیت ژئوپلیتیک ترکیه به دلیل قرار گرفتن در مسیر شرق به غرب، امکانات بی نظیری را پیش روی مهاجران قرار می دهد، اشتهای مبلغین تبشیری را نیز بیش از پیش تحریک می کند. این فعالیتها اغلب در قالب مؤسسات خیریه، انحمن های فرهنگی مردم نهاد، مدارس غیر انتفاعی، مهدهای کودک، کلوپهای ورزشی و مانند آن صورت می گیرد. بسیاری از مهاجران مسلمان برای رسیدن به آینده ای بهتر در دام این گروهها گرفتار می شوند و با تغییر دین خود به خدمت آنها در می آیند.

این روزها مبلغین تبشیری در هر گوشه و کنار کشور ترکیه مشغول فعالیت هستند. در میادین بزرگ، مراکز خرید و اماکن رفت و آمد و پر ازدهام شهرها می توان این افراد را که گاهی انجیل به دست هستند، مشاهده کرد. برخی از آنها بی پروا جوانان را به کلیساها دعوت می کنند و با ارائه برنامه های جوان پسند به تسخیر دلهای آنان اقدام می کنند. برخی میسیونرها نیز مردم را با پول می خرند، مردم فقیر را تحت عنوان کمک مادی فریب می دهند. بسیاری از مهاجران به راحتی در تیر رس تبشیری ها قرار دارند. جای بسی تأسف است که برخی از شهروندان ایرانی که سودای غرب و زندگی در آن سوی آبها را در سر می پرورانند از جمله طعمه های این گروهها هستند. اما غالب این افراد از اهداف پشت پرده فعالیتهای میسیونری غافل هستند. نگاهی به برخی واقعیتهای تاریخی می تواند برخی از اهداف پشت پرده این فعالیتها را برملا سازد

سابقه فعالیتهای تبشیری در ترکیه به تاریخ باز می گردد. شاید بتوان این فعالیتها را با جنگهای صلیبی همزمان دانست. اما در عصر جدید و از زمان جنگهای استقلال ترکیه مبلغین مسیحی در قالب فعالیتهای خیریه وارد عمل شدند و با احداث مدارس در شهرهای مختلف ترکیه اقدام به فعالیت کردند. این مدارس و مؤسسات خیریه نقش مهمی در جذب مردم به مسیحیت و تخریب اعتقادات مذهبی اسلامی داشتند. مبلغین مسیحی افزون بر اهداف دینی آماج سیاسی را نیز چاشنی فعالیتهای خود می کنند. پروفسور ارل استاد آمریکایی معتقد است که در هیچ کشوری میسیونر ها به اندازه ترکیه به اهداف امپریالیستی کمک نکرده اند. او می گوید: در تاریخ میسیونری هیچوقت دین به تنهایی هدف نبوده بلکه همواره اهداف سیاسی نیز مطرح بوده است.

همانگونه که اشاره شد میسیونری از زمان جنگهای صلیبی به عنوان ابزاری برای بیرون کردن ترکها از آناتولی مورد استفاده قرار گرفت؛ در دوران مبارزات استقلال طلبی نیز در خدمت اشغالگران قرار داشت و امروز نیز در کنار اهداف دینی، برای غرب به عنوان ابزاری در جهت جاسوسی برای سرویس های اطلاعاتی غرب مورد استفاده قرار می گیرد. می توان گفت که میسیونری به عنوان بخشی از سیاستهای قدرت های غربی  و استراتژی آنها، برای ایجاد جوامع و ملت های وفادار به خود در کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال توسعه محسوب می شود.

در واقع تاریخ میسیونری با تاریخ استعمار در هم تنیده شده است. در بسیاری از کشورهایی که تحت استعمار و استثمار غربی ها قرار داشته اند، مبلغین مسیحی در قالب انجمن های خیریه وارد عمل شده و به ترویج عقاید مسیحی اقدام کرده اند. شکی نیست که پشت پرده این پدیده دستگاههای جاسوسی قدرتهای استعماری برای خدمت به اهداف امپریالیستی و منافع شرکتهای چند ملیتی قرار داشته و دارند. مسیحی کردن به عنوان یک روی سکه در قالب آزادی عقیده به جامعه ارائه می شود، در حالی که این امر به معنای آزادانه انتخاب دین نیست. زیرا کسی که دین خود را با این ترفند تغییر می دهد، وفاداری و صداقت خود را نیز به تاراج می دهد. از سرزمین، ملت و فرهنگ خود منفک شده و رگ و ریشه هایی به مرکزی در خارج متصل می شود و این سوی دیگر سکه است.

لذا بعد سیاسی موضوع پر رنگتر از ابعاد دینی آن است و به طور مستقیم با امنیت ملی کشور هدف در ارتباط است. اگر قدرت کشیش را برای امپریالیسم به مثابه قدرت چکش بدانیم[۱] چندان بی جا نیست. سازمان های تبلیغ پروتستان، امروزه به ویژه با حمایت و مدیریت ایالات متحده و اتحادیه اروپا، با ایجاد کلیسا در منازل و محلهای کار به اجرای پروژه گفتگوی بین ادیان می پردازند.

جنبش مبلغین پروتستان برخلاف تصور عمومی، به ویژه در پی ایجاد اقلیتهای جدید مسیحی نیستند، بلکه تلاش می کنند با خلق پیروان مسیحی وابسته به غرب با تمام حقوق شهروندی از آنها نهایت استفاده را ببرند. تلاش فشرده برای ساخت یک جمعیت مسیحی و گسترش مسیحیت با تکرار و تأکید بر بومی بودن میسیونرهای تبشیری، نشانگر یک سیاست و استراتژی حساب شده است. اما به وقت خود بندهای مربوط به اقلیت ها در پیمان لوزان را به عنوان دستاویز فشار بر ترکیه و در جهت منافع خود نیز تفسیر کنند.

انجمن آمریکایی میسیونری با عنون "آمریکن بُرد" یکی از قدیمی ترین و بزرگترین مؤسسات تبلیغی پروتستان در ایالات متحده، از دهه ۱۸۲۰ وارد خاک آناتولی شد. وی گزارشی را در این مورد منتشر کرده است. اولین جمله معروف او در گزارش بارتلف به تاریخ ۱۸۸۰ اینگونه است: "از نظر فعالیت های میسیونری ترکیه کلید آسیا است." یکی از میسیونرهای اعزامی به ترکیه از سوی بارتلف با نام پارسونز در نامه ای که برای برد ارسال کرده می نویسد: "عهد من از بین بردن کامل امپراتوری [عثمانی] است."

اهداف غرب از انجام فعالیتهای میسیونری در کشورهای اسلامی به ویژه ترکیه برگرفته از آمال و آرزوهای تاریخی آنان است. در واقع می توان گفت که مسیحیان و یهودیان در این فعالیتها اهداف مشترکی را دنبال می کنند. حاکمیت دوباره بر سرزمینهای مقدس. این مطلب را می توان از اسناد و مدارکی که از سوی آنها منتشر شده است مشاهده کرد. در دستورالعملی که به تاریخ ۱ دسامبر  ۱۸۸۳ از سوی بُرد صادر شده آمده است: "سرزمین های مقدس و موعود با جنگ صلیبی غیر مسلح پس گرفته خواهند شد. "مفیده فرید" که دانشجوی کالج رابرت بود در رمان خود تعلیم و تربیت داده شده در کالج را بسیار زیبا خلاصه می کند: "می توانید به عنوان ترک وارد اینجا بشوید اما نمی توانید ترک از آن خارج شوید."

طبق آخرین آمار ارائه شده از کمیسیون دادخواست های پارلمان ترکیه به صورت رسمی ۴۳۹ عبادت خانه وجود دارد که از این تعداد ۳۹۸ کلیسا، ۳۸ کنیسه و سه معبد یهودی به فعالیت مشغولند.

اما وجود کلیساهای خانگی در گوشه و کنار محله ها نگرانی خانواده را از افتادن جوانان در دام این مراکز افزایش داده است. شاید به همین دلیل است که برخی از شهروندان با ارسال شکوائیه به مجلس خواستار مداخله پارلمان در موضوع فعالیت انجمن های پروتستان و میسیونری شده و خواستار تعطیلی کلیساها شده اند. در یکی از این دادخواست ها که از شهر سور دیاربکر ارسال گردیده، به صراحت گفته شده است که این کلیساها و انجمن های پروتستان مشغول فعالیت های تبشیری و مسیونری هستند. این کمیسیون نیز، پس از بررسی دادخواست موضوع را جهت بررسی بیشتر به وزارت دادگستری، وزارت کشور، فرماندهی ژاندارمری عمومی، اداره کل امنیت، اداره کل روابط عمومی جامعه مدنی و استانداری دیاربکر ارجاع داده است.

با این توصیف دولتمردان و مسئولان امور دینی و فرهنگی در کشورهای مسلمان وظیفه ای بس سنگین را بر عهده دارند. زیرا افزون بر دین فروشی عده ای در برابر متاع ناچیز دنیوی، نباید از خطرات امنیتی اینگونه فعالیتها غافل بود و با اطلاع رسانی به موقع و ارائه چهره صحیح از اسلام و مسلمانی و اصلاح رفتارهای غلط، از غلتیدن جوانان مسلمان به آغوش بدخواهان و طمع ورزان به سرزمینهای مسلمان ممانعت کنند.

منبع: در تدوین این مطلب از مقاله "فعالیت های میسیونری در ترکیه"، نوشته ذکی ابراهیم اوغلو در سایت آن سوی افق استفاده شده است.

http://www.hurriyet.com.tr/gundem/meclisten-ibadethane-bilancosu-۴۱۳۶۶۷۸۷