در حالی که فلسطین همچنان تحت اشغال اسرائیل قرار دارد، مردم در سراسر جهان بر آنند که حامیان اشغالگر و یا کسانی که در برابر آن سکوت می کنند، را تحریم نمایند. در جدیدترین شماره نشریه Litros Art با طرح این سؤال که "تحریم در دنیای فرهنگ و هنر چگونه باید باشد؟" به دنبال جواب گشتیم. با حسین سرمت پیانیست معروف جهان، گلجان تزجان نویسنده عرصه فرهنگ هنر و صادق یالسیز اوچانلار نویسنده و مترجم ترک گفت و گو کردیم.

هر چند اشغال فلسطین توسط اسرائیل سال هاست تداوم دارد، اما در ماه های اخیر به اوج خود رسیده است. جنایات جنگی و به معنای واقعی کلمه رویدادهای «غیر انسانی» جای تعریف سنتی «اشغال» را گرفته است. همانطور که عده ای از این رویدادها حمایت نکرده و در کنار مردم فلسطین ایستادند، عده ای نیز یا در برابر آن سکوت اختیار کردند و یا از آن حمایت کرده و در کنار اسرائیل ایستادند.  

مردم با وجدان و عاقل از سراسر جهان ضمن موضعگیری در برابر این وضعیت، اقدام به تحریم برندها، مؤسسات و افرادی کردند که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از اشغال فلسطین حمایت می کردند. اما تحریم در دنیای فرهنگ و هنر چگونه باید باشد؟ در مقابل فعالان فرهنگی و هنری که به طور غیرمستقیم یا مستقیم از اشغالگری حمایت می کنند و یا شاید در برابر این اشغال سکوت می کنند، چه موضعی باید اتخاذ شود؟ روش تحریم چگونه باید باشد؟ چرا انجام این کار مهم است؟ این مسائل را با حسین سرمت پیانیست معروف جهان، گلجان تزجان نویسنده عرصه فرهنگ هنر و صادق یالسیز اوچانلار صحبت کردیم.

***

سرمت می گوید جواب این سوال به عنوان یک هنرمند بسیار آسان است. همان رفتاری که آنها انجام می دهند بدون کم کاست باید در مقابل آنها انجام داد. تزجان معتقد است ادامه تأیید و حمایت از نویسندگان، موسیقیدانان و بازیگرانی که آشکارا از قتل عام اسرائیل حمایت می کنند، به معنای تأیید ایدئولوژی بیمار آنها است. یالسیز اوچانلار نیز می گوید فضای فرهنگی یک فضای عمومی است لذا آنچه که بر زبان جاری می شود درون فضای عمومی است و بنا بر ذات طبیعی آن سیاسی است. هیچ فضای فرهنگی یا زیبایی شناختی جداگانه ای وجود ندارد. برای بازیگران نیز وضع به همین منوال است. هر شخصی که از این بربریت حمایت یا از آن دفاع می کند، باید رسوای جهان شود و در معرض هر گونه تحریم قرار گیرد. 

حسین سرمت: جواب این سوال به عنوان یک هنرمند بسیار آسان است. همان رفتاری که آنها انجام می دهند بدون کم کاست باید در مقابل آنها انجام داد. دو سال پیش یک رهبر ارکستر یهودی که تبعه بلژیک بود و  به دلایل مشخص نمی توانم نامش را ذکر کنم، با من تماس گرفت و از من پرسید که چرا با اسرائیل مخالف هستم؟! صبورانه برایش توضیح دادم و گفتم که من نه مخالف اسرائیل هستم و نه مخالف یهود، بلکه من با صهیونیسم مخالفم. البته آنها به خوبی می دانند که ناحق می گویند. اما از آن زمان به بعد تعداد کنسرت های او کاهش یافت و سرانجام به پایان رسید. غیر ممکن است که بتوان در ترکیه این کار را انجام داد زیرا متأسفانه این شعور و آگاهی در ما وجود ندارد. ما که شیفته هنرهای غربی هستیم دچار فقدان هویت شده ایم و نه معنای "ترک بودن" را می دانیم و نه فرهنگ خودی را! همانطور که می دانید می گویند «فکر درویش هر چه باشد ذکرش نیز همان است.» لذا انتظار از نهادهای هنری و ذهنیت آنها بیهوده است. با این حال، من شخصا کاملا از ایده تحریم حمایت می کنم.

گلجان تزجان: هنرمندان در نهایت «محصولاتی» مانند آثار هنری روزمره، نقاشی، فیلم و بازی تولید می کنند که اینها به ویژه در فرهنگ عمومی در مقوله هنر جای می گیرند، همانطور که در زندگی روزمره از صابون گرفته تا شوینده ها، نوشیدنی ها، فست فود ها و برندهای مشابه را تحریم می کنیم، باید اینها را نیز به همان شکل و یا حتی مؤثرتر از آن تحریم کرد. تداوم حمایت از نویسندگان، موسیقیدانان و بازیگرانی که آشکارا از قتل عام اسرائیل حمایت می کنند، به معنای تأیید ایدئولوژی بیمار آنها است. موسسات، شرکتها و آژانسهای برنامه ریزی باید این افراد را از شبکه‌ های خود حذف کنند و مردم با راه‌ اندازی کمپین‌ در شبکه ‌های اجتماعی به صراحت اعلام کنند که خریدار آنها نیستند. در این فرایند، نه تنها کسانی که از اشغالگری حمایت می کنند، بلکه کسانی که سکوت می کنند نیز باید سهم خود را از این تحریم ها دریافت کنند.

صادق یالسیز اوچانلار: اسرائیل یک سازمان تروریستی و آدم کش است. فاشیسم، نفرت انگیزترین نمونه های ظلم، قتل و بربریت را به نمایش می گذارد. چندین دهه پیش انگلیس یهودیان صهیونیست را در فلسطین اسکان داد و آنها را مانند خنجر زهر آلود در قلب منطقه فرو برد. پس از اینکه ایالات متحده سلطه بر جهان را در پیش گرفت، دولتهایی که به نوعی وامدار آمریکا و اروپا هستند، دائما از این قاتلان حمایت کرده اند. اراضی فلسطینی ها اشغال شده، کودکان کشته می شوند، مردم تحت ظلم قرار می گیرند. سکوت در برابر چنین ظلمی جرم است، بی تفاوتی در برابر آن بی اخلاقی و حمایت از آن جنایت علیه بشریت است و به معنای شریک بودن در آن است. هویت، موقعیت، شغل، جایگاه، ارزش و محتوای زیبایی شناختی فرد هر چه باشد، بی تفاوتی در برابر ساختاری که جنایات وحشیانه علیه بشریت را مرتکب می شود،  بی اخلاقی است و حتی به نوعی مشارکت در ارتکاب جنایت است. همه گونه تحریم و اعتراض را باید امتحان کرد و مصرانه اعمال کرد. وظیفه هر وجدانی است که در برابر کسانی که تیرهای زهر آلود به قلب جهان پرتاب می کنند و قلعه انسانیت را ویران می کنند بایستد.

تنها چیزی که آنها می فهمند زبان زور است

فرهنگ و هنر باید وحدت بخش باشند. ما باید طرفدار صلح باشیم نه تحریم. آیا شما از چنین سخنانی حمایت می کنید؟ نظر خود را در مورد این موضوع چگونه بیان می کنید؟ آیا موضع تحریم علیه سایر بازیگران دنیای فرهنگ و هنر که از اشغالگری حمایت می کنند، پیامدها یا تأثیرات قابل توجهی در مخالفت با اشغالگری یا شنیده شدن صدای آن خواهد داشت و چگونه؟

حسین سرمست: البته فرهنگ، هنر و رویدادهایی مانند ورزش باید فوق سیاست باشند. اما این بدان معنا نیست که هنرمندان، ورزشکاران و فعالان فرهنگی بی ریشه، ترسو و بی شخصیت باشند و نباید هم چنین باشد. من شخصا «انجمن هنرمندان برای صلح» را در پاریس با یکی از دوستان ارمنی خود تأسیس کردم و به عنوان رئیس مشترک آن کار کردم. در این مورد هر نوع کنسرت یا فعالیت مشابهی را با درک متقابل و برای خدمت به صلح با خوشحالی انجام داده ام و باز هم انجام خواهم داد. اما... هر چیزی اندازه ای دارد. شما نمی توانید با بایکوت، ذهنیت بمباران مذبوحانه و ناجوانمردانه یک مکان (غزه) که سال هاست به «زندان فضای باز» تبدیل شده است، را مرعوب کنید. تنها زبانی که آنها می ‌فهمند «زبان زور» است، اما این بار آن ‌قدر پیش رفته‌ اند که نتیجه قطعا علیه آنها شده است. این وضعیت بسیار خوبی است و تقریبا اولین بار است که این اتفاق می افتد.

گلجان تزجان: در قتل عامی که حتی نوزادان در زایشگاهها هدف قرار می گیرند، مطمئنا برقراری آتش بس و نجات غیر نظامیان باید اولویت اصلی همه باشد. با این حال، تجاوز و وحشیگری صهیونیسم بیمار نباید از حمایت و تغذیه هژمونی فرهنگی برخوردار باشد. فراموش نکنیم که اسرائیل دهه هاست که از طریق نشان دادن فیلم هولوکاست به جهانیان بیشترین حمایت و مشروعیت را برای نسل کشی خود کسب کرده است. به همین دلیل است که هنرمندان در سراسر جهان برای حفظ کرامت انسانی - اگر هنوز وجود دارد- لازم است از غر زدن ساده لوحانه و شکننده «هنر است دیگر» دست بردارند و موضعی روشن و محکم، بدون هیچ اما و اگر اتخاذ کنند!

صادق یالسیز اوچانلار: مفاهیمی مانند «حقوق بشر»، «صلح» و «دموکراسی» مفاهیمی هستند که امپریالیست ها به منظور توجیه انواع وحشیگری و برای حفظ منافع خود ایجاد کرده اند. ایالات متحده آمریکا دو میلیون بیگناه را در عراق به قتل رساند، ظاهرا به این دلیل که این کشور سلاح هسته ای تولید می کرد، به این دلیل که دموکراسی را برای آنها به ارمغان می آورد و صلح را تضمین می کند. نزدیک به چهار میلیون نفر در افغانستان کشته و بیش از هفت میلیون نفر معلول شدند. مسلمانان در سوریه، بوسنی، مصر، آفریقا و بسیاری از مناطق دیگر مظلومانه قتل عام شدند.

در آفریقا، مصر و آمریکای لاتین کودتا شد و مورد حمایت قرار گرفت. در چهل سال گذشته، آمریکا و متحدانش سیزده میلیون مسلمان را کشته و نزدیک به سی میلیون نفر را معلول کرده اند. این یک نسل کشی است. اشک و خون در جهان جاری است. نابرابری درآمدی بیداد می کند. استثمار بیش از هر زمان دیگر وجود دارد. حالا نوبت فلسطین است. آنها می خواهند فلسطینی ها را از سرزمین خود بیرون کنند. وقتی آنها قهرمانانه مقاومت کردند، هزاران تن بمب روی آنها ریختند. هر آدم با وجدان حداقلی باید در مقابل همه این اتفاقات بایستد. فضای فرهنگی یک فضای عمومی است لذا آنچه که بر زبان جاری می شود درون فضای عمومی است و بنا بر ذات طبیعی آن سیاسی است. هیچ فضای فرهنگی یا زیبایی شناختی جداگانه ای وجود ندارد. برای بازیگران نیز وضع به همین منوال است. هر شخصی که از این وحشیگری حمایت یا از آن دفاع می کند، باید رسوای جهان شود و در معرض هر گونه تحریم قرار گیرد. این چیزی است که خود طبیعت هنر به ما می آموزد. هنر نوید دنیایی عادلانه تر، دلسوزتر، برابرتر و صلح آمیزتر را می دهد، ما باید در مقابل هر چیزی که این را تهدید می کند بایستیم.

آزادی اندیشه مورد ادعای غرب تنها در مورد مردم خود غرب صادق است

اعمال محدودیت یا تحریم نویسندگان و هنرمندان فلسطینی و همچنین سایر هنرمندان و تولیدکنندگان فرهنگی در غرب که در برابر اشغالگری ساکت نمی نشینند را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا این موضوع را از منظر گفتمان غرب درباره «آزادی اندیشه و بیان» نیز می توانید ارزیابی کنید؟

یالسیز اوچانلار: برای فهم این موضوع لازم نیست پیامبر باشید. فرهنگ "غربی" بر اساس ذهنیتی ساخته شده است که برتری سفید پوست را می پذیرد و با این فرض تقویت می شود که غیر مسیحیان لزوما "عقب مانده" هستند. شما همچنین می توانید این را برعکس هم بخوانید. به عبارت دیگر، غرب اساسا «نژاد پرست» و بنابراین «فاشیست» است. انواع «نازی- آپارتاید - نژاد پرستی» در این آنجا طراحی و به اجرا شده است. مفاهیمی مانند آزادی اندیشه، برابری و ... برای مردم خودشان معتبر است. اگر از این منظر نگاه کنیم، تعجب نخواهیم کرد که چرا فرانسه تظاهرات طرفداران فلسطینی را ممنوع می کند و انگلیس حامیان فلسطین را بازداشت می کند، یا حوادث مشابهی که در کشورهای دیگر رخ می دهد.

اتفاقی که در نمایشگاه کتاب فرانکفورت افتاد این وضعیت را تایید کرد

 گلجان تزجان: این یک ریا کاری وحشتناک است. اتفاقی که در نمایشگاه کتاب فرانکفورت افتاد این وضعیت را تایید می کند. فضای فرهنگی و هنری که به جای مظلوم در کنار ظالم قرار می گیرد، نه برای خود می تواند خیری را به ارمغان بیاورد و نه برای بشریت و نه می توان از آن انتظار صلح داشت. بنابراین، برای شنیدن صدای مردم فلسطین، همه فاکتورهای هنر باید به دنبال همبستگی و تولید بیشتر باشد. حمایت قوی ‌از هنرمندان فلسطین و غزه که آزادی بیانشان محدود شده است، فراتر از یک دین بر گردن انسانیت است.

هنرمندان؛ باید وجدان و  قلب جامعه و دنیا داشته باشد

صادق یالسیز اوچانلار: این جریان منعکس کننده ریا کاری، دروغ و جنایت غرب به اصطلاح "متمدن" است. هنرمندان باید صدای خود را در برابر این رفتارها و کنش های غیر اخلاقی بلند کنند. موضعی که دنیای غرب در برابر حامیان یک مقاومت قهرمانانه می گیرد، شرم آور است. ما از انسانیت خود خجالت می کشیم. شما ببینید چگونه وجدان ها در جوامع غربی به غلیان آمده است. مردم در آنجا بر ضد اشخاص و دولت هایی که قدرت را در دست دارند، قیام کرده و از مظلوم حمایت می ‌کنند. هنرمندان باید وجدان و قلب جامعه و جهان باشند. هنرمند واقعی وعده عدالت، مهربانی و رفاه را می دهد. در مقابل ظلم می ایستد. شرم آور است که کسانی که این کار را انجام می دهند مجازات می شوند. نباید فراموش کرد که ظلم هرگز دوام ندارد. هیچ قدرتی نمی تواند در برابر وجدان متفکران و هنرمندان جامعه ایستادگی کند.

غیر قابل تصور است که هنر نسبت به آنچه در غزه می گذرد کور و کر باشد

گلجان تزجان: هنر را فراتر از دستور کار و امور جاری دیدن و اینکه آن را به عنوان بستری برای حل مشکلات خود ببینیم، قبل از هر چیز بی انصافی در حق خود هنر است. هنری که عرصه ی غیر قابل مهار برای رفع گرفتاری ها و چالشها برای خود است، غیر قابل تصور است که نسبت به آنچه در غزه می گذرد کور و کر باشد. از این پس چه نوع موسیقی را باید گوش کنیم، چه فیلم و نمایشی را باید ببینیم که صحنه های شرم آور بدن های تکه تکه کودکان را از یادمان ببرد. به اعتقاد من آنچه که ما آن را هنر می ‌نامیم اگر بتواند به ما کمک کند که بدون ترس بگوییم که ظالم کیست و مظلوم چه کسی است، تروریست کیست و چه کسی مقاومت می کند، آن وقت معنا پیدا می ‌کند و می توانیم آن را به نسلهای آینده منتقل کنیم.

اگر اینها را ادراک نکنیم، مبارزه ما ناقص خواهد بود

حسین سرمت: ما باید بداینم آنچه که جوهره اینها را تشکیل می دهد، چیست؟ در غیر این صورت مبارزه ما ناقص خواهد بود. به طور خلاصه و به ترتیب می گویم: 10 فرمان اساسی به حضرت موسی ابلاغ شد. یکی از این فرامین این بود که «تو هرگز نمی توانی کسی را بکشی.» به نظر شما چه شد؟ تورات تغییر یافت و در خدمت منافع عده ای قرار گرفت. تو خود حدیث مفصل بخوانید از این مجمل. گفتند حضرت عیسی مسیح هرگز نیامد تا دین جدیدی را پایه گذاری کند بلکه او برای آدم کردن یهودیانی آمد که از راه منحرف شده بودند. اما سائول که به او پاولوس مقدس گفته می شود، آمد و به عقل خود شکل جدیدی به آن داد. لذا مسیحیت دین عیسی مقدس نیست بلکه اختراع پاولوس مقدس است. از این رو سرطان بدخیمی که از آن به عنوان «صهیونیسم» نام برده می شود، بر اساس یک درک اساسا اشتباه بنا شد و فاجعه آغاز شد. زیرا یک جامعه مسیحی بسیار متراکم مبتنی بر این نگرش شکل گرفت. در رأس آنها کشورهای انگلوساکسون. همه ی اینها برای تحقق آن اعتقاد سرطانی خود با تمام توان تلاش می کنند. (جنگ بزرگ آرماگدون) به همین دلیل نه از مزخرفات نتانیاهو تعجب می کنم و نه مردم نادان آمریکا. در نهایت خدا همیشه پیروز است.

منبع:

https://www.litrossanat.com/boykotun-kultur-sanat-hali/