زندگینامه؛

 اگرچه ۸۷ سال از اعدام این شاعر بی‌گناه در اواخر دهه ۳۰ میلادی می‌گذرد، اما مردم آذربایجان او را هرگز فراموش نکرده‌اند.

در سال ۲۰۲۲، به دستور رئیس‌جمهور، ۱۳۰مین سالگرد تولد احمد جواد با برگزاری مراسمی متعدد در داخل و خارج از کشور گرامی داشته شد.

احمد جواد در ۵ مه ۱۸۹۲ در روستای سیفلی شهرستان شامکیر، گنجه در یک خانواده روحانی به دنیا آمد. پدرش محمدعلی آخوند بود. احمد جواد با جوادخان آخوند محمدعلی، یکی از چهره‌های برجسته تاریخی آذربایجان، رابطه نزدیکی داشت و خاطرات خوبی از او داشت. به همین دلیل، پدرش نام او را جواد گذاشت. احمد جواد در پنج سالگی پدرش را از دست داد. وی تحصیلات ابتدایی خود را در مکتب‌خانه گذراند و سپس در مدرسه روحانیون گنجه (۱۹۰۶-۱۹۱۲) تحصیل کرد و از این مدرسه فارغ‌التحصیل شد. در سال ۱۹۱۳، او گواهی تدریس را از شیخ‌الاسلام قفقاز دریافت کرد. در همان سال در شامکیر، گَدَ بَی، زاقاتالا و گنجه به تدریس پرداخت. با شروع جنگ جهانی اول، به جبهه رفت و به مدت چهار سال به عنوان خبرنگار، عضو انجمن خیریه و گاهی معاون رئیس در جبهه فعالیت کرد. او در شمال قفقاز، داغستان، باتومی، قارص، اردوغان، گرجستان و ترکیه حضور یافت و به مردم این مناطق کمک‌های مالی و معنوی رساند.

پس از جنگ، احمد جواد علاوه بر تدریس، به فعالیت‌های ادبی نیز پرداخت و در تاسیس جمهوری دمکراتیک آذربایجان نقش فعالی داشت. در سال ۱۹۲۰، او به عنوان معلم به روستای خُلوک در شهرستان قوبا منصوب شد. در سال ۱۹۲۲ برای ادامه تحصیل به باکو رفت و در دانشگاه عالی آموزشی آذربایجان ثبت نام کرد و در سال ۱۹۲۶ فارغ‌التحصیل شد. او در دانشکده فنی نَریمانوف و دانشکده کشاورزی (دانشگاه دولتی کشاورزی آذربایجان کنونی) به عنوان معلم، استادیار، استاد و رئیس گروه فعالیت کرد.

احمد جواد ۲۹ سال از عمر خود را وقف شغل مقدس معلمی کرد. او از معلمی ابتدایی تا ریاست گروه در دانشگاه راهی طولانی را پیمود. در دوران جمهوری دمکراتیک، اولین کتاب درسی "نحو و صرف زبان آذربایجانی" را تالیف کرد. او اولین دانشمند آذربایجانی بود که درجه پروفسوری زبان روسی را دریافت کرد و به ۸ تا ۱۰ زبان زنده دنیا تسلط داشت. احمد جواد در مدرسه گنجه از حیدر جاوید فیلسوف و شاعر و عبدالله سور منتقد ادبی و ادبیات‌شناس درس گرفت و تخلص خود را از احمد جواد شاعر ترک انتخاب کرد. بنابراین، در آن دوره دو احمد جواد در جهان ترک می‌نوشتند.

این شاعر با استعداد، بنیانگذار و دبیر انجمن "قلم‌های سبز" و عضو انجمن نویسندگان پرولتار آذربایجان بود. او اکثر سرودهای ملی جمهوری دمکراتیک آذربایجان را سرود و متن سرود ملی کنونی آذربایجان را نیز او سروده است.

پس از وقایع آوریل ۱۹۲۰، احمد جواد دیگر نتوانست به فعالیت‌های ادبی خود ادامه دهد. در سال ۱۹۲۳، او به دلیل دخالت در فرار میرزابالا ممدزاده، یکی از رهبران حزب مساوات ترکیه، دستگیر شد. در سال ۱۹۲۵، او به دلیل سرودن شعر "گوی‌گول" دوباره دستگیر شد. این شعر توسط یکی از رهبران وقت، سبحان آقامال‌یوف، تحسین شد که گفت: "چه کسی می‌گوید که آذربایجان پوشکین ندارد؟ جواد پوشکین ادبیات آذربایجان است. "گویگول" واقعاً مروارید ادبیات آذربایجان است. اما سه نفر از بدخواهان شاعر مدعی شدند که این شعر ضد شوروی است و احمد جواد دوباره دستگیر شد. پس از ۵-۶ ماه بازجویی، نتوانستند هیچ مدرکی دال بر ضدیت سیاسی این شعر پیدا کنند و شاعر را آزاد کردند.احمد جواد در سال‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۳۷ بارها دستگیر و مورد آزار و شکنجه قرار گرفت.

در ۲۱ مارس ۱۹۳۷، احمد جواد از عضویت در اتحادیه نویسندگان آذربایجان اخراج شد و در ۴ ژوئن همان سال به همراه حیدر جاوید، میرزا حبیب و ولی خلوفی دستگیر شد. در شب ۱۲ تا ۱۳ اکتبر، پس از ۱۵ دقیقه محاکمه، به اعدام محکوم شد. سرنوشت خانواده او پس از مرگش بسیار غم‌انگیزتر بود. شکریه خانم، همسر او، به همراه فرزندانش به عنوان همسر یک "خائن به وطن" دستگیر و زندانی شد. پس از هفت سال تبعید، او آزاد شد اما به او اجازه زندگی در باکو داده نشد. خانواده او در نهایت در دسامبر ۱۹۵۵ تبرئه شدند.

تاریخ، گواهی بر گذر زمان و اصلاح اشتباهات انسانی است. در سال ۱۹۵۸، مجموعه شعر «شعرها» و در سال ۱۹۶۱، کتاب «تو گریه نکن، من گریه می‌کنم» از احمد جواد به چاپ رسید. احمد جواد که علاوه بر شاعری، مترجم توانمندی نیز بود، آثار ارزشمندی را به زبان آذری ترجمه کرد. از جمله این آثار می‌توان به «گارگانتوا و پانتاگروئل» اثر فرانسوا رابله (۱۹۶۱)، «اوتلو» و «رومئو و ژولیت» اثر ویلیام شکسپیر (۱۹۶۲) و «پهلوان پوشیده در پوست پلنگ» اثر شوتا روستاولی (۱۹۷۸) اشاره کرد.

به موجب مصوبه کابینه وزیران جمهوری آذربایجان در ۷ مه ۲۰۱۹، آثار احمد جواد به عنوان میراث فرهنگی دولتی آذربایجان شناخته شد. احمد جواد که برای آزادی و استقلال آذربایجان مبارزه کرد و به جرم دشمن مردم اعدام شد، در نهایت به عنوان قهرمان مردم آذربایجان شناخته شد و تا ابد جایگاه خود را در تاریخ حفظ خواهد کرد.

https://azertag.az/xeber/qgalleryde_yasil_dunya_namine_hemreylik_adli_sergi_achilacaq-۳۲۲۶۹۱۴