در قلب منطقه تشولوتشو، واقع در استان ماتابلند شمالی، جامعه‌ی سان (San)_ که اغلب با نام بوشمن‌ها (Bushmen) شناخته می‌شوند _ در حالی‌که به میراث فرهنگی غنی خود چنگ زده‌اند، با موج پرقدرت مدرنیته دست و پنجه نرم می‌کنند. سان‌ها، که زمانی شکارچیان کوچ‌نشین بودند، اکنون با مجموعه‌ای از چالش‌های اجتماعی و اقتصادی مواجه‌اند که هویت و بقای آنها را تهدید می‌کند. این مردم بومی، با تاریخی هزاران‌ساله، امروز در جهانی که به سرعت در حال دگرگونی است، با پیچیدگی‌های نابرابری جنسیتی و تخریب محیط زیست درگیر شده‌اند.
سان‌ها، که جمعیت آنها حدود ۱۱۳ هزار نفر در شش کشور جنوب آفریقا برآورد می‌شود، قرن‌هاست که به حاشیه رانده شده‌اند. در زیمبابوه، آنها درصد اندکی از جمعیت را تشکیل می‌دهند و حدود ۱۵۰۰ نفر از آنان در منطقه‌ی تشولوتشو ساکن هستند. این جامعه، که روزگاری به‌دلیل ساختارهای اجتماعی عادلانه‌اش، جایی که زن و مرد مسئولیت‌ها را به‌طور برابر به اشتراک می‌گذاشتند، مورد ستایش قرار می‌گرفت، اکنون با نابرابری‌های جنسیتی عمیق و ریشه‌دار روبه‌رو است. زنان سان، بار سنگین کارهای کشاورزی و خانگی، از جمله جمع‌آوری آب، هیزم و تهیه‌ی غذا، را بر دوش می‌کشند، با این حال هیچ کنترلی بر زمین، دام یا ثمره‌ی کار خود ندارند.
همچنین، سان‌های زیمبابوه سطوح قابل توجهی از فقر، عدم ارائه خدمات، عدم نمایندگی، دسترسی ضعیف به آموزش و تبعیض، از جمله در مسائل مربوط به مدیریت منابع طبیعی را تجربه می‌کنند. طبق کتابی با عنوان «سان در زیمبابوه، معیشت، زمین و حقوق بشر»، که توسط گروه کاری بین‌المللی برای امور بومیان منتشر شده است، زنان سان بار سنگین وظایف تولیدی و تولید مثلی را بر دوش می‌کشند و هیچ کنترلی بر درآمد حاصل از فروش محصولات ندارند و این امر باعث می‌شود که آنها اختیار محدودی برای تأثیرگذاری بر امنیت غذایی خانوار داشته باشند.
کمیته ارزیابی معیشت زیمبابوه (ZimLAC) می‌گوید: «تشولوتسو با شوک‌های مزمن آب و هوایی، ناامنی غذایی و منابع تولیدی محدود، به ویژه در میان جامعه سان، مواجه است.» در حالی که نقش‌های جنسیتی سنتی در میان سان‌ها اغلب عادلانه‌تر از فرهنگ‌های اطراف بود، تغییر به سمت تصمیم‌گیری تحت سلطه مردان، چالش‌های پیش روی زنان را تشدید کرده است. مردان تخصیص زمین و درآمد را کنترل می‌کنند و اغلب سهم غذا را برای خود نگه می‌دارند در حالی که زنان و کودکان آخرین کسانی هستند که غذا می‌خورند.
مردان در مورد فروش دام، محصولات منابع طبیعی و توزیع غذا تصمیم می‌گیرند و فقط برای تهیه وعده‌های غذایی روزانه با زنان مشورت می‌کنند. ZimLAC آسیب‌پذیری حاد سان‌ها را برجسته می‌کند، که اتکای آنها به روش‌های سنتی در بحبوحه تغییر شرایط محیطی، به طور فزاینده‌ای ناپایدار است. با وجود پیوندهای تاریخی آنها با زمین، بسیاری از سان‌ها از حقوق خود و چارچوب‌های قانونی حاکم بر مدیریت منابع طبیعی آگاهی ندارند.
این جامعه تا حد زیادی از قوانینی مانند قانون تملک زمین ۱۹۹۲ و قانون جنگل ۱۹۴۸ بی‌اطلاع است و این امر به حاشیه‌نشینی آنها دامن می‌زند. بسیاری از سان‌ها از تعامل با جوامع همسایه ندبله و کالانگا مردد هستند و این امر فرصت‌های همکاری و حمایت را بیشتر محدود می‌کند. بدون ادغام، تکنیک‌های کشاورزی بهبود یافته و استراتژی‌های مدیریت زیست‌محیطی همچنان دست‌نیافتنی باقی می‌مانند. جوامع سان در تشولوتشو در برنامه مدیریت مناطق اشتراکی برای منابع بومی (کمپ فایر) که توسط دولت در سال ۱۹۸۹ برای حمایت از توسعه به رهبری جامعه و استفاده پایدار از منابع طبیعی آغاز شد، شرکت کرده‌اند.
با این حال، نمایندگان سان می‌گویند که مزایای اجتماعی این برنامه در طول سال‌ها رو به کاهش بوده است. حتی بدتر از آن، این جامعه درگیری انسان و حیات وحش (HWC) را تجربه می‌کند. جامعه سان در خانیانی، در بخش دوم در منطقه چیف تاته‌گولو، با بحران شدیدی ناشی از اثرات حملات حیات وحش، از جمله برخورد با کفتارها، دست و پنجه نرم می‌کند که منجر به تلفات ویرانگر دام‌ها شده و تهدید قابل توجهی برای معیشت آنها ایجاد می‌کند. آقای سهلیل ماتما، عضو شورای بخش دو، گفت: «ما نمی‌توانیم بی‌تفاوت بمانیم در حالی که این حیوانات وحشی همچنان به معیشت جامعه ما آسیب می‌رسانند.»
خانم لونجیل سیباندا، مدیر انجمن کمپ فایر، ضمن اذعان به اینکه حیات وحش تهدیدی برای مدیریت منابع طبیعی مبتنی بر جامعه است، گفت که دولت در حال کار بر روی سیاستی برای مبارزه با حیات وحش است. سیباندا گفت: «دولت به طور فعال با جوامع محلی و ذینفعان برای کاهش اثرات حیات وحش، از جمله تغییرات سیاست حیات وحش برای تمرکز بر جبران خسارت نقدی برای قربانیان حیات وحش، در تعامل است.» رسیدگی به حیات وحش در جامعه سان به شدت مورد نیاز است زیرا اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی قابل توجهی برای جوامع و جمعیت‌های حیات وحش ایجاد می‌کند. رسیدگی به این درگیری‌ها نیازمند رویکردی چندوجهی است که شامل مدیریت حیات وحش، مشارکت جامعه و توسعه پایدار برای ایجاد تعادل بین نیازهای انسان‌ها و حیات وحش در این منطقه متنوع از نظر زیست‌محیطی است. زیمبابوه امضاکننده کنوانسیون‌های مختلف بین‌المللی مربوط به مردم بومی، مانند SA است. از جمله کنوانسیون بین‌المللی رفع همه اشکال تبعیض نژادی (ICERD)، مصوب ژوئن ۱۹۹۱، اعلامیه سازمان ملل متحد در مورد حقوق افراد متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی (UNDM) مصوب ژوئن ۱۹۹۱ و موارد دیگر.
مردم سان، مانند اکثر گروه‌های بومی در سراسر جهان، از حقوق زمین و ایجاد مناطق حفاظت‌شده بومی حمایت می‌کنند. برای تحقق این امر، بودجه حفاظت از محیط زیست به شدت مورد نیاز است. تغییرات اقلیمی نیز به عنوان یک دشمن سرسخت ظاهر می‌شود. بارندگی نامنظم و افزایش دما، حیات کشاورزی را تهدید می‌کند. تلاقی برابری جنسیتی و پایداری زیست‌محیطی همچنان برای آینده جامعه سان حیاتی است. داستان‌های مردان و زنان سان، نمونه‌ای از تلاقی حیاتی جنسیت و پایداری زیست‌محیطی در تشولوتشو است. تشولوتشو با سرمایه‌گذاری در همه جنسیت‌ها، می‌تواند از پتانسیل کامل فعالیت‌های کشاورزی و زیست‌محیطی خود در میان جامعه بهره ببرد و هم برابری جنسیتی و هم نظارت بر محیط زیست را ارتقا دهد.
نظر شما