در واقع  خداوند موهبت ها، امکانات و منابع سرشاری را برای بشر در این جهان قرار داده است. چه کسی می تواند ماهیت، عادات و انتخاب بشر را بهتر از آفریننده جهان بشناسد؟ کوه های مرتفع، رودهای پر پیچ و تاب، زیبایی مرموز صحراها و تنوع زیستی همه اسباب دلخوشی انسان را فراهم می آورد. تغییر فصل ها تاثیر عمیقی بر زندگی انسان می گذارد. اگر کسی زمستان را دوست دارد، فرد دیگر تابستان را می پسندد. به سختی کسی را می توان روی زمین پیدا کرد که فصل بهار و رنگهای آن را دوست نداشته باشد. این فصل طراوت را به ارمغان می آورد و از طرفی گردشگران را برای دیدن مناظر زیبا راغب می سازد. لیکن متاسفانه بهار امسال در بحبوحه بحران کرونا قرار گرفته و بر اشتیاق گردشگران غالب آمده است و در بحران کرونا جای هیچ گونه سهل انگاری نیست. در حال حاضر بسیاری از کشورها از جمله پاکستان شاهد رنگ های بهار هستند که در هر سو پخش می شود، لیکن گردشگران به کجا، حتی افراد محلی هم از دیدن این زیبایی ها محروم هستند.

 شیوع ویروس کرونا به گردشگری جهانی آسیب جدی وارد کرده است، تا جایی که مشاغل وابسته به آن در سراسر جهان تعطیل شده اند. سکوت بر برج خلیفه، برج ایفل، مسجد آبی رنگ ترکیه، و سایر جاذبه های گردشگری سایه افکنده است.

براساس گزارشی، بالت بیگسی رئیس مؤسسه جهانی توریسم گفت: بخش گردشگری به سبب ویروس کرونا یک تریلیون دلار زیان دیده است. بالت بیگسی با تاکید بر شیوع ویروس و تبعات آن بر بخش گردشگری گفت: بیش از ۵۰ میلیون نفر که در این بخش کار می کنند ممکن است شغل خود را از دست دهند. اکنون به وضعیت گردشگری پاکستان پس از شیوع کرونا می پردازیم.

در حالی که گردشگری در پاکستان در گذشته به دلیل حوادث مکرر تروریستی، آفات طبیعی و سیاست های داخلی و دلایل دیگر همواره تحت تأثیر قرار می گرفت، طی ۳ یا ۴ سال گذشته، به دلیل کاهش آفات طبیعی، آگاهی عمومی در نتیجه شبکه های اجتماعی و توجه دولت به صنعت گردشگری این وضعیت بهبود یافته است و انتظار می رود سهم این بخش در تولید ناخالص داخلی تا سال ۲۰۲۵ به یک تریلیون خواهد رسید.

فرایند رزرو گردشگران خارجی در پاکستان برای فصل گردشگری یعنی از ماه می تا اوت در ماه مارس به پایان می رسد. لیکن این بار به دلیل بحران کرونا، اکنون گردشگران خارجی رزرو نمی کنند و گردشگرانی که پیش از این رزرو کرده بودند، برنامه خود را لغو کردند. بیشتر افرادی که برای کوهنوردی به پاکستان می آیند از ایتالیا، آلمان، اسپانیا، لهستان، ژاپن و کره هستند. متأسفانه، این کشورها بیش از همه تحت تاثیر کرونا قرار گرفته اند. سالانه بیش از ۵۰ گروه از این کشورها عازم کوهنوردی می شوند. اما امسال آثار لغو این تورها به نظر می رسد که تبعات منفی شدیدی بر مناطق گردشگری اسکردو، هنزه، شمشال و چترال خواهد گذاشت.

کوهنورد مشهور و نویسنده چندین کتاب آقای محمد عبده و همچنین رئیس انجمن اپراتور تور آقای حمزه خالد معتقدند: در پی وضعیت کنونی فصل گردشگری تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. جدای از گردشگران خارجی، مردم محلی هم به جایی عزیمت نخواهند کرد.

بخش ها و مشاغل مرتبط با گردشگری زیر در بحران کنونی کرونا تحت تاثیر منفی قرار خواهد گرفت:

صنعت هواپیمایی

 گفته می شود صنعت هواپیمایی جهانی با بیش از ۵۰ میلیارد دلار خسارت مالی مالی مواجه شد  است و تخمین زده می شود که این خسارت تا پایان سال چندین برابر افزایش یابد.

در پاکستان نیز صنعت هواپیمایی تحت تأثیر لغو احتمالی مناسک عمره و حج و توقف پروازهای خارجی به شدت زیان دیده است. هواپیمایی بین المللی پاکستان (PIA) تاکنون ۴ میلیارد روپیه ضرر داشته است. بنابراین، در آینده ای نزدیک امکان سرپا گرفتن PIA و جبران خسارت آن محدود به نظر می رسد.

آژانس های مسافرتی

صدها هزار نفر در پاکستان با تجارت آژانس مسافرتی در ارتباط هستند. با تعطیل ناگهانی عملیات هواپیمایی، این آژانس ها در خصوص بازپرداخت میلیاردها روپیه از بلیط خطوط هوایی با مشکل مواجه شده اند. از طرفی هزاران نفر از افراد مرتبط با تجارت تورهای عمره، حج، زیارات ایران و عراق و تورهای گردشگری بین المللی ممکن است با بدترین بحران مالی مواجه شوند.

اپراتورهای تور

 در حال حاضر ۷۰ اپراتور تور در  "انجمن سراسری اپراتور تور پاکستان"، ۱۰۰ اپراتور در "انجمن تورهای پاکستان" و ۴۰۰ اپراتور در "تمام اپراتور تور پاکستان" ثبت شده اند. در حالی که تعداد اپراتورهای تور ثبت نشده هم تقریبا به همین میزان است.

تعداد زیادی از این تورهای مسافرتی از کسانی تشکیل می شوند که در ظرف یک یا دو سال گذشته با مشاهده گرایش چشمگیر گردشگری در کشور وارد این بخش شدند. در شرایط عادی در فصل تابستان این اپراتورهای تور آنقدر سود می برند که بوسیله آن هزینه های سالیانه خود را بدست می آورند. اما اگر در شرایط کنونی فصل تابستان تحت تأثیر قرار گیرد، بیشترین ضرر را به تازه واردان این بخش وارد می کند. و به احتمال زیاد اکثر آنها ممکن است مجبور به ترک این شغل شوند که این امر مسلما به نوبه خود موجب دلسردی کسانی خواهد شد که در آینده قصد ورود به شعبه گردشگری را دارند.

صنعت هتلداری

حدود ۷۰ درصد از اشتغال مردم مناطق شمالی پاکستان وابسته به گردشگری است و از این میان بیشتر آنان در کارهای مرتبط با هتلداری فعالیت می کنند. مطابق یک برآورد در وضعیت کنونی ۲۰۰ هتل و مسافرخانه در منطقه اسکردو، ۳۵۰ در منطقه هنزه، ۱۵۰ در مناطق مختلف گردشگری گلگیت-بلتستان، ۴۰۰ در دره سوات، ۵۰ در دره نیلم و ۵۰۰ در دره ناران بسته شده است. چنانچه هزاران خانواده در پی این بحران دچار مشکلات مالی هستند. به گفته رؤسای انجمن های هتلداران نه تنها هزاران عمله و کارگران وابسته به صنعت هتلداری تحت تاثیر وضعیت جاری قرار گرفته اند، بلکه صاحبان هتل که سالانه از بانک ها وام و لیز دریافت می کنند، نیز با دشواری مواجه هستند.

حمل و نقل

در حالی که نقش حمل و نقل در بخش گردشگری مهم است، فقدان گردشگری در پاکستان باعث شده بود که تعداد معدودی از افراد بدون واهمه از خطر سرمایه گذاری، در این بخش فعالیت کنند. لیکن با توجه به رشد گردشگری در پاکستان در ۳ یا ۴ سال گذشته، سرمایه گذاری در این بخش شاهد افزایش چشمگیر بوده است. برخی از طریق لیز و بعضی دیگر وسایل نقلیه کوچک را با پرداخت کرایه ماهیانه از سرمایه گذاران به دست آورده بودند.

در شرایط فعلی علاوه بر افراد تازه وارد به این بخش، ترابرگرهای قدیمی هم با مشکلات روبرو شده اند. در این شرایط صدها راننده محلی که در اماکن گردشگری نظیر نلتر، سیف الملوک، شوگران، فلات دیوسایی، فری میدوز و غیره خدمات ارائه می دادند، در امرار معاش خانواده هایشان شرایط سختی را می گذرانند.

راهنما و باربر

تعداد زیادی از راهنماهای محلی و باربرها که گردشگران خارجی را در سفر به قله های سربه فلک و سایر مناطق گردشگری همراهی می کنند، بدین وسیله امرار معاش می کنند. اینها بیشترین زیان احتمالی را از وضعیت کنونی بحران کرونا می بینند.

پرورش ماهی و ماهیگیری قزل آلا

تجارت بسیاری از پرورشگاه های ماهی قزل آلا در مناطق شمالی پاکستان و دره سوات و کاغان وابسته به صنعت گردشگری است. اکنون که گردشگری رکود پیدا کرده است، از میزان پرورش و مصرف این ماهی نیز کاسته می شود که نتیجه آن تاثیر منفی بر معیشت مردم و گردشگری است.

پایان سخن

برای نجات گردشگری در حال رشد در پاکستان دولت باید به صورت اضطراری اقداماتی را اتخاذ کند که عبارتند از:

·        تلاش برای بازپرداخت میلیاردها روپیه صنعت هواپیمایی و تورهای مسافرتی

·        مراعات مالیاتی

·        کاهش نرخ بهره کسانی که از بانک ها بابت هتلداری و حمل و نقل وام گرفته اند.

·        ارائه بسته ویژه برای اپراتورهای تور محلی

·        کمک ویژه به افراد وابسته به مشاغل راهنما، باربر، راننده و هتل در حوزه گردشگری

این اقدامات باید در هر صورت انجام شود. در غیر این صورت به یاد داشته باشید که با سختی صنعت گردشگری در پاکستان احیا شده است. اگر امروز مردم به دلیل زیان از صنعت گردشگری عقب بکشند، برای شکوفایی دوباره نیاز به تلاش بسیاری خواهد بود.