موضوع عدم حضور وزیر کشور فرانسه در مراسم رسمی افطار "شورای فرانسوی آیین اسلام" (CFCM) موجب بروز مباحث زیادی در فرانسه شده است. این اقدام "کریستف کاستانر" به ویژه حضورش در مراسم افطار یکی از شعبات این شورا در آلزاس، به معنای جدایی قطعی از رهبران کنونی این شورا تفسیر شده است.

در همین خصوص برخی از رسانه ها و روزنت های خبری به تحلیل وضعیت حاضر پرداخته و برخی با اشاره به تلاش های صورت گرفته برای سازمان دهی اسلام در فرانسه می نویسند: از سال ۱۹۹۹ رهبران سیاسی فرانسه همواره تلاش کرده اند اسلام فرانسوی را سازمان دهی نمایند. از "ژان پی شونمان" گرفته تا "نیکلا سارکوزی" و "امانوئل ماکرون" خط سیاسی در این خصوص نامشخص و اهداف مبهم و امکانات مورد نیاز ناقص بوده است. اما از همه دشوارتر مساله انتخاب مخاطبی مقبول برای اجرای این هدف بوده است. در تمام این مدت این "اسلام کنسولگری ها" بوده است که کار خود را به پیش برده است و موجب قدرت گیری مدلی از اسلام که همان "اسلام اخوانی" (اخوان المسلمین) می باشد، شده است.

آخرین نمونه در این خصوص عدم حضور "کریستف کاستانر"، وزیر کشور (و ادیان فرانسه) در مراسم افطاری "شورای فرانسوی آیین اسلام" (CFCM) که از نگاه نویسنده یک "تشکیلات اخوانی" است، می باشد.

وزیر کشور به جای حضور در مراسم این سازمان در پاریس در مراسم مشابهی در یکی از شعبات منطقه ای این شورا در آلزاس حاضر شد همین امر سبب ناراحتی مسئولان این شورا که در کنترل ترک های طرفدار "اردوغان" می باشد، گردیده است. اما حضور کاستانر در آلزاس که بی تردید با هماهنگی "امانوئل ماکرون" صورت گرفته است، حکایت از تغییر استراتژی دستگاه اجرایی نسبت به ساختار اسلامی موجود در فرانسه دارد. این وضعیت یکی از زوایای مبهم اندیشه سیاسی ماکرون می باشد که البته اگر منصفانه بخواهیم بگوییم این زاویه مبهم بیش از ۴۰ سال است در فرانسه دیده می شود.

اکثریت نسل جوان سیاسیون حاضر در فرانسه تقریبا اطلاع درستی از اسلام، تاریخ آن، اساس اعتقادی، تحولات جاری و ژئوپلتیک آن ندارند. از همین رو غالب آن ها دنباله رو سیاست عربی غلط، بدون هوشمندی و بی هدف می باشند. نمونه بارز چنین سیاستی را می توان در عملکرد فاجعه بار "نیکلا سارکوزی" در سال ۲۰۰۰ در قبال شخصیت هایی که خودشان را نماینده جامعه مسلمانان فرانسه می خواندند، دید که تلاش می کرد مدلی از رابطه حکومت و کلیسای کاتولیک، سپس پروتستان ها، و یهودیان را با اسلام آن هم اسلام دوره استعماری الجزایر را پیاده کند.

سارکوزی که درآن زمان وزیر کشور و ادیان بود و خود را ناپلئونی کوچک می دید، به دنبال یافتن مخاطبی برای این پروژه بود که به همین دلیل "شورای فرانسویی آیین اسلام" (CFCM) را راه اندازی کرد. اما وی فقط توانست نوعی از اسلام سیاسی اخوان المسلمین را حمایت کند. مدتی بعد وی با تصمیم به این که نمایندگان جامعه اسلامی فرانسه بر اساس میزان مساحت مساجد انتخاب شوند، خطای دیگری را مرتکب شد. نتیجه چنین اقدامی رقابت شدید برای ساخت مساجد بزرگ تر به منظور داشتن نمایندگان بیش تر شد. چه کسانی هزینه این مساجد بزرگ در سراسر فرانسه را تامین می کردند؟ شبکه های مالی خارجی. حتی در مواردی از اعتبارات عمومی برای کمک به راه اندازی مراکز فرهنگی وابسته به این مساجد استفاده شد.

به این ترتیب سارکوزی اسلام کنسولگری ها را تقویت کرد و حتی سیاست های وی مشوق دخالت کشورهای خارجی مانند قطر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، ترکیه و .. در تامین اعتبارات مورد نیاز ساخت این مساجد بزرگ و جریان های فکری حاکم بر آن ها بود.

در چنین شرایطی نمایندگان اخوان گرا و سلفی عرصه را در دست گرفتند. سارکوزی نیز در پایان دوره ریاست جمهوری اش با فاجعه لیبی روبرو شد و تدریجا متوجه شد که بر خلاف ویترینی که به فرانسویان فروخته، در حیاط خلوت این شورای فرانسوی آیین اسلام چندان چهره های میانه رویی وجود ندارد.

"فرانسوا اولاند" که به جای سارکوزی به قدرت رسید در حوزه اسلام تنها روی مفهوم افراطی زدایی متمرکز شد و کار جدی صورت نداد. پس از روی کار آمدن "امانوئل ماکرون" شاهد آن هستیم که وی همان مسیر نیکلا سارکوزی و روسای جمهوری قبل وی را در پیش گرفته است. اما آیا باید بار دیگر از این ساختار اسلام فرانسوی نگران بود؟

آیا اسلام در فرانسه "اسلام فرانسوی" است، "اسلام در فرانسه" است، "اسلام فرانسه" است و ... نام ها و عناوین در این مورد بسیار است بدون این که هیچ یک به واقع گویای واقعیت باشد. اسلام فرانسوی به شکل ساده لوحانه ای که رهبران سیاسی این کشور در سر دارند نمی تواند وجود داشته باشد. دلایل آن نیز متعدد است. مسلمانان فرانسه اقلیت مذهبی می باشند که حضورشان در فرانسه به سال های دهه ۱۹۶۰ باز می گردد و نرخ زاد و ولد آن ها در مقایسه با سایر اقلیت های دینی بسیار بالاست. نخستین موج مهاجرت مسلمانان به فرانسه از کشورهای مختلف با سلایق و فرهنگ های مختلف بوده است. مدت ها این اسلام از راه دور توسط کشورهای مبدا آن ها (الجزایر، مراکش، تونس، ...) مدیریت می شد. توان ایدئولوژیک اخوان المسلین و سلفیسم تدریجا بر تفکرات ملی و فرهنگ خاستگاه آن ها به ویژه نسل های بعدی غالب شد و هویت جدیدی در آن ها تشکیل داد. این امر سبب دو گسست شد نخست گسست با اسلامی که در سرزمین مادری رایج بود و دوم گسست با جمهوری فرانسه.

نکته بعد این است که تصور سازمان دهی اسلام طبق همان مدلی که فرانسه، یهودیان را سازمان دهی کرد، بلاهتی بیش نیست. مسلمانان قرن ۲۱ به هیچ وجه شبیه یهودیان سال های ۱۸۰۶ که در آن زمان نیز بسیار شبیه فرانسویان شده بودند، ندارند. در واقع "ناپلئون" در آن زمان اقدامی را که در سال ۱۷۸۸ توسط "لویی شانزدهم" آغاز شده بود، به پایان برد. تنها خواست یهودیان نیز این بود که نهایتا بتوانند مانند فرانسویان به رسمیت شناخته شوند.

اما رابطه بین فرانسه و جهان اسلام بسیار خاص و پیچیده است و همان طور که ماکرون در سال ۲۰۱۶ در زمان مبارزات انتخاباتی خود در جریان سفرش به الجزایر اشاره کرد، در آن اختلافات، جنگ ها، بی اعتمادی متقابل و ... وجود دارد ...

علاوه بر این هر چند این امر خوشایند برخی نیست اما واقعیت این است که اسلام یک نظام سیاسی حقوقی است که نمی تواند و نمی خواهد در یک مجموعه اجتماعی لائیک از قبل بنا شده مانند قانون سال ۱۹۰۵ حل شود. اگر قرار بود چنین شود چرا طی دو دهه چنین طرحی به فرجام نرسیده است؟

در ادامه این مقاله با تشریح برخی اختلافات اعتقادی در جامعه اسلامی فرانسه و تفاوت های موجود بین برخی مکاتب اسلامی، می نویسد: رهبران سیاسی ما از این مسائل هیچ اطلاع درستی ندارند زیرا آن ها تنها کتب و نوشته هایی که سازمان های سیاسی در اختیارشان قرار می دهند را می خوانند. طبقه سیاسی و خبری فرانسه از این حوزه کاملا بی اطلاع می باشد. کاهلی فکری و بی علاقگی به موضوعات مذهبی رهبران سیاسی و نمایندگان سبب شده که تنها چند آژانس تبلیغاتی و ارتباطی متنفذ که حتی خودشان نیز در تفکیک و تمیز نام شخصیت های اسلامی مشکل دارند، در مورد سازمان دهی اسلامی مطالبی را آماده کنند. از این نظر بی اطلاعی رهبران سیاسی ما خطرناک می باشد. نمی توان اسلام به عنوان مذهب، به عنوان یک واقعیت اجتماعی و یک دکترین حقوقی سیاسی نادیده گرفت زیرا اسلام در سیمای سیاسی فرانسه خود را تحمیل کرده است و دارای پویایی به ویژه در بعد جمعیتی می باشد.

از طرفی در عرصه میدان اسلام مورد درخواست قرار دارد و این جریان هایی مانند اخوان المسلمین و سلفیسم است که ... به این نیاز پاسخ می دهد.

اسلام فرانسوی طرحی است که به پیش نخواهد رفت زیرا این اسلام حاضر به رفتن در قالب طرح شده خصوصا در جامعه ای که از فرهنگ یهودی مسیحی برخوردار است، نمی باشد.  

از همین رو اقدام وزیر کشور فرانسه نگران کننده است. هر چند در این اقدام وی شورای فرانسوی آیین اسلام که در دست افراد نزدیک به اردوغان می باشد را نادیده گرفته و این به خودی خود خیلی بد نیست اما این که وی به دعوت "عبدالحق نبوی"، به مراسم دیگری در یکی از شعبات منطقه ای این شورا می رود عجیب است، زیرا نبوی از چهرهای اخوانی است که اخیرا جمهوری خواه شده و در سال ۲۰۱۷ مدال لژیون دونور را دریافت کرد اما یکی از چهره های فعال "اتحادیه سازمان های اسلامی فرانسه" (UOIF) که از سازمان های متنفذ در فرانسه و وابسته به اخوان المسلمین است، می باشد.

بسیاری در مقوله سازمان دهی مجدد اسلام فرانسوی به گزارش " حکیم القروئی" (۲۰۱۶) استناد می کنند اما توصیه های وی در این گزارش را نادیده می گیرند. وی در توصیه های خود بر ضرورت تغییرات اساسی قانون ۱۹۰۵ به منظور افزایش اختیارات دولت در کنترل مالی مراکز مذهبی تاکید داشته است.

در پایان این مقاله آمده است: حوادث هفته آخر ماه رمضان و اقدام کریستف کاستانر حکایت از بلاتکلیفی دولت در این خصوص دارد. احتمال زیادی وجود دارد که حل این مشکل به دوره دوم ریاست جمهوری ماکرون موکول شده باشد. اما این کار نیز رفتاری بسیار آماتوری می باشد زیرا بی تردید در دوره دوم نیز دستگاه اجرایی با اولویت های جدی تری روبرو خواهد شد. طرح کنونی "نبوی/ القروئی" (سناتور سابق و از دوستان ماکرون) در خصوص تامین مالی اسلام از طریق اعتبارات دولتی به منظور "مبارزه با پول های آلوده" کشورهای خارجی، قبل از هر گونه پاکسازی و ریشه کن کردن تفکرات اخوانی و سلفی که در تمام محلات اسلامی مسلط می باشند، کار اشتباهی است.

منبع:       causeur.fr مورخ    ۲۰۱۹/۰۵/۳۱         

https://www.causeur.fr/castaner-islam-france-crcm-musulmans-۱۶۱۹۲۶