مجددا شاهد انتشار نتایج امتحانات نهایی هستیم. مدارس به خاطر آنکه ۹۰ درصد از محصلینشان در امتحانات نهایی نمره قبولی را دریافت کنند، با هم به رقابت می پردازند. از آن سو نیز، رسانه های اجتماعی پس از اعلام نتایج، مملو از مصاحبه و پیام های پی در پی تبریک خواهندنوشت. معلمان خود را باعث موفقیت دانش آموزان می دانند. مدارس برای ثبت نام بیشتر در سال جدید تحصیلی به تبلیغات برای نفرات اول خود می پردازند. اما در پس این همه هیاهو و خوشحالی های ظاهری، سوالاتی ابهام برانگیز وجود دارد. آیا دانش آموزان دیگر مانند نفرات برگزیده به این درجه از نخبگی نائل نمی شوند؟ آن محصلینی که مشکلات خانوادگی زیادی داشته اند و تمام همت خود را برای قبولی به کار بسته بودند و شاید هم قبول نشده اند، آیا آینده ای برایشان وجود ندارد؟ چه تعداد از آموزگاران اکنون به خود می بالند، چه مقدار زمان برای کمک برای دانش آموزان صرف کرده اند؟ چه تعداد از آنها توانای تشخیص ناتوانایی های بچه ها در زمینه یادگیری را دارند؟ و از آن مهمتر اینکه چه تعداد از مدارس حاضرند دانش آموزانی بی بضاعت و  دارای مشکلات خانوادگی زیاد را پذیرش کنند؟

بهتر است که درباره ناتوانایی های فراوان دیگر در میان دانش آموزان صحبت نکنیم. ما فرهنگی داریم که حاضر نیستیم مشکلات و نارسایی خود را بپذیریم و آنها را مورد تحلیل و واکاوی قرار دهیم. به خاطر دارم که یکی از مسئولین در آغاز کارم در یکی از مدارس، به من توصیه کرد که از ثبت نام بچه های عقب مانده و مردودی خودداری کنم.

۹۰ درصد قبولی مدارس، در واقع چه چیزی را می خواهد انعکاس دهد؟ کسی منکر تلاش و کوشش بسیاری از دانش آموزان برای دستیابی به این نتایج نیست. ولی این واقعیت را نیز می رساند که سیستم آمورشی ما دارای مشکلات عدیده ای است و دانش آموزان موظفند با این سیستم خود را وفق دهند.

بهرحال، واقعیت آنست که در این سیستم آموزشی دانش آموزان و معلمان به دنبال قبولی در امتحان نهایی هستند و تمام تلاش خود را تنها برای این بدست آوردن مهم معطوف می سازند. آیا معلمین مدارس تمامی دروس را به یک چشم نگاه کرده اند؟ آیا همان مقدار آموزش و وقتی که به درس ریاضی داده اند به همان میزان به درس موسیقی هم داده اند؟ آیا به دانش آموزان کار گروهی، پژوهش و کارهای تحقیقی را تعلیم داده اند؟ این مهارت ها مورد نیاز در دنیای امروزه است. آیا آنان دانش آموزان خود را به اشتغال در زمینه تحصیلی خود ترغیب کرده اند؟ ما در اینجا از تعلیم ارزش های انسانی همچون احترام به دیگران، همدلی، کمال و درستی صرف نظر می کنیم. آموزگاران برای رسیدن به ۹۰ درصد از قبولی و به دست آوردن اعتبار برای خود از کتب کمک آموزشی که بر پایه حفظیات است بهره می جویند و به کار تحقیقاتی و پژوهشی هیچ علاقه ای ندارند.  

نمیتوان از شیوه نامناسب برگزاری امتحانات نهایی چشم پوشی کرد. بطور مثال، آیا تاکنون، سیستم بازرسی بر نحوه برگزاری امتحانات نظارت کرده است؟ علاوه بر اینها، مگر نه این است که همین آموزگارانی که امروزه به کار آموزش و تعلیم و تربیت می پردازند، از همین سیستم آشفته و پر از مشکل آموزشی بیرون آمده اند!

در چنین سیستم آموزشی هیچ ارتباطی میان آموزش و شغل وجود ندارد بسیاری از دانش آموزان و والدین آنان تنها به داشتن مدرک قابل قبول راضی هستند و هیچگاه در مورد آینده شغلی و حتی تحصیلی خود نمی اندیشند. به طور مثال در یکی از مصاحبه ها که در رسانه دسته جمعی پخش شد هنگامی از والدین سوالاتی در مورد آینده شغلی فرزندشان پرسیدند، هیچ کدام از آنان جوابی مشخص و روشن ندادند. پس، هیچ جای تعجب نیست که چرا دانش آموزان بی انگیزه هستند. از سوی در هند و سیستم آموزشی ما برای ارتقاء سطح دانش و به روز شدن آموزگاران بسیار غفلت شده است. از سوی دیگر نیز برای توسعه مدارس از لحاظ کمی وکیفی سرمایه گذاری لازم است که جامعه وبه خصوص مسئولین آن را برنمی تابند و آن را هدر کردن منابع قلمداد می کنند.  

ما حتی بایستی دوباره در موسسات آموزشی خود بازنگری قرار دهیم. جای تاسف است که موسسات آموزشی مانند IIT  و IIM داریم ولی هنوز مدرسین تفاوتهای آنرا نمی داند و برخی از آنان بدون تخصص کافی در اینگونه مدارس مشغول به تحصیل هستند. در کنار اینها تقلب در مراکز آموزشی و امتحانات به صورت گسترده باعث لطمه زدن به اعتبار مدارک صادره نیز شده است.   

واقعیت اینست که در کشور ما مدارس بیشتر مدرک گرا هستند و کمتر به کیفیت آموزشی توجه دارند. آنقدر این مدرک گرایی مهم است که ذهن دانش آموزان تنها برای رسیدن به گواهی نامه مشغول است و هیچگاه برای تحقیق و کشف حقایق پیرامون خود و تمییز دادن زشتی ها و زیبای ها به فعالیت نمی پردازد. در مقاله ای بسیار جذاب از ریاضی دان مشهور جهان "کن اونو"،  آمده است اگرچه او یک ریاضی دان بود اما در کنار تحصیل علوم ریاضی به موسیقی و دوچرخه سواری و علوم طبیعی دیگر نیز علاقه داشت.

سیستم آموزشی مدارس ما، بایستی به دانش آموزان و نسل آینده بیاموزد که ذهن و رفتار خود را برای  ارتقا و پیشرفت کشورمان در جهان آماده کنند، در غیر این صورت، هرگز ما در جهان موفق نخواهیم شد.

  ملاحظه: به نظر می رسد در سیستم آموزش و پرورش هند مدرک گرایی در حال رشد است و موسسات آموزشی بر سر کسب نمرات بالاتر و سهمیه بیشتر دانشگاهی با هم در رقابتند. عدم توجه به نیازهای بازار کار و کاهش تمایل به مشاغل عمومی و خدماتی، متصدیان آموزش و پرورش و جامعه شناسان را دچار نگرانی کرده است، زیرا برای جمعیت بیش از یک میلیاردی هند، این قطبی شدن فضای کار می تواند معضلات فراوانی به بار آورد.

روزنامه: ایندین اکسپرس  مورخ: ۱۳ می

سال ۱۳۹۵