در واشنگتن دی.سی، چین به دلیل برخوردش با اقلیت‌های مسلمان شهرت بدی دارد. اما در بسیاری از کشورهای مسلمان‌نشین آسیا، این دیدگاه‌ها به‌طور قابل توجهی متفاوت است. برنامه‌های آموزشی و تبادلات فرهنگی بخش مهمی از این تفاوت را تشکیل می‌دهند. پاکستان نمونه‌ای برجسته در این زمینه است: تخمین‌ها نشان می‌دهند که در سال ۲۰۱۹، بیش از ۲۸ هزار دانشجوی پاکستانی در چین تحصیل کرده‌اند و چین را به مقصد اصلی دانشجویان پاکستانی تبدیل کرده‌اند.
بر اساس اظهارات خلیل هاشمی، سفیر پاکستان در چین، این کشور یکی از سه کشور برتر در ارسال دانشجو به چین است. در سال ۲۰۱۸، که آخرین سال ارائه آمار توسط وزارت آموزش چین بود، کشورهای برتر در ارسال دانشجو شامل کره جنوبی (۵۰۶۰۰ دانشجو)، تایلند (۲۸۶۰۸)، پاکستان (۲۸۰۳۲)، هند (۲۳۱۹۸) و ایالات متحده (۲۰۹۹۶) بودند.
دولت چین بورسیه‌های تحصیلی سخاوتمندانه‌ای ارائه می‌دهد. با این حال، بسیاری از خانواده‌های پاکستانی هزینه تحصیل فرزندان خود را، به‌ویژه در رشته‌های پزشکی، خودشان تأمین می‌کنند. بر اساس مصاحبه با ۲۵ دانشجوی پاکستانی یا والدین آن‌ها، دیگر برنامه‌های محبوب شامل زبان چینی، مهندسی و علوم کامپیوتر است. شرکت‌های مشاوره تحصیلی نیز به‌عنوان واسطه بین دانشجویان و دانشگاه‌های چینی عمل می‌کنند. یکی از این شرکت‌ها شهریه و هزینه اقامت برای یک سال تحصیلی در رشته پزشکی را حدود ۳۰۰۰ دلار تبلیغ می‌کند.
آیده بلوچ، دانشجوی دکتری از استان بلوچستان، در سال ۲۰۲۲ بورسیه کاملی از شورای بورسیه چین (CSC) دریافت کرد. او می‌گوید: «بورسیه من کاملاً توسط CSC تأمین می‌شود»، و توضیح می‌دهد که این بورسیه شامل کمک‌هزینه ماهیانه ۳۵۰۰ یوان (۵۰۰ دلار) و پوشش تمامی هزینه‌ها است. شورای CSC که در سال ۱۹۹۶ تأسیس شده است، از دانشجویان چینی در خارج از کشور و همچنین دانشجویان خارجی در چین حمایت می‌کند و گزینه‌های مختلف بورسیه، از جزئی تا کامل، ارائه می‌دهد.
تعداد بورسیه‌های تحصیلی برای دانشجویان پاکستانی همگام با توسعه کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) افزایش یافته است. این پروژه که اغلب به‌عنوان یک طرح ۶۲ میلیارد دلاری معرفی می‌شود (هرچند تخمین‌های دولت پاکستان آن را نزدیک به ۵۰ میلیارد دلار می‌دانند)، یکی از ارکان اصلی ابتکار کمربند و جاده چین است. به گفته مقامات چینی و پاکستانی، گسترش CPEC همکاریهای آموزشی بین دو کشور را تقویت کرده است.
سفیر چین در پاکستان، جیانگ زایدونگ، بر تعهد پکن به حمایت از آموزش در پاکستان تأکید کرد و به بورسیه‌های ارائه‌شده توسط هر دو دولت به‌عنوان بخشی از این همکاری اشاره کرد. پکن همچنین در طرح‌های آموزشی داخل پاکستان سرمایه‌گذاری می‌کند، از جمله مؤسسات کنفوسیوس که زبان و فرهنگ چینی را آموزش می‌دهند. در حال حاضر، پنج مؤسسه کنفوسیوس در پاکستان فعال هستند و تا سال ۲۰۲۲، تقریباً ۳۰ هزار دانشجو در این برنامه‌ها زبان چینی می‌آموختند. علاوه بر این، مؤسسات آموزشی فنی و حرفه‌ای و کنسرسیوم دانشگاه‌های CPEC نیز به همکاریهای آموزشی کمک می‌کنند. این کنسرسیوم که در سال ۲۰۱۷ تأسیس شد، شامل ۲۹ دانشگاه چینی و ۸۳ مؤسسه پاکستانی است.
با وجود این تلاش‌ها، چالش‌هایی همچنان باقی است. در بلوچستان، جایی که مخالفت با پروژه‌های توسعه‌ای چین زیاد است، حوادث خشونت‌آمیز علیه اتباع چینی رخ داده است. به‌عنوان نمونه، در آوریل ۲۰۲۲، یک بمب‌گذاری انتحاری در نزدیکی مؤسسه کنفوسیوس دانشگاه کراچی سه معلم چینی را کشت. ارتش آزادی‌بخش بلوچستان مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت و با حضور چین در این منطقه مخالف است.
علاوه بر این، برخی از دانشجویان پاکستانی که در چین تحصیل می‌کنند، مشکلاتی مانند موانع فرهنگی و زبانی، تبعیض و دشواری در سازگاری را گزارش داده‌اند. یک نظرسنجی که در سال ۲۰۲۰ منتشر شد، نشان داد که نزدیک به ۷۰ درصد دانشجویان پاکستانی در چین دچار استرس ناشی از فرهنگ‌پذیری هستند و از مشکلاتی مانند غذا، ارتباطات و تبعیض ابراز نارضایتی کرده‌اند. همچنین انتقاداتی نسبت به رفتار چین با جمعیت مسلمان آن وجود دارد، اما به دلیل وابستگی پاکستان به حمایت اقتصادی و نظامی چین، این مسائل به‌ندرت به‌صورت علنی بیان می‌شوند.
با وجود این پیچیدگی‌ها، بسیاری از دانشجویان تجربیات مثبتی از تحصیل در چین دارند. محمد حبیب، استاد زمین‌شناسی دانشگاه بلوچستان، از دوران تحصیل خود در چین با عشق یاد می‌کند و به دوستانی که در آنجا پیدا کرده و احترامی که دریافت کرده است، اشاره می‌کند. به همین ترتیب، آیده بلوچ از روحیه سخت‌کوشی مردم چین و فرهنگی که آن را «ارزشمند و متفاوت» توصیف کرده، تمجید می‌کند.
عبدالظاهر منگل، استاد دانشگاه بلوچستان، معتقد است که تلاش‌های قدرت نرم چین در پاکستان موفقیت‌آمیز است. او استدلال می‌کند که بورسیه‌ها و فرصت‌های آموزشی باعث ایجاد حسن نیت میان دانشجویان کشورهای در حال توسعه می‌شود و آن‌ها را به پذیرش و ترویج ارزش‌های کشور میزبان ترغیب می‌کند.
تلاش‌های چین در ارائه بورسیه‌ها و دیپلماسی فرهنگی در پاکستان بدون شک تأثیرگذار بوده است. با این حال، موفقیت بلندمدت آن‌ها به حل تنش‌های موجود و تضمین درک متقابل میان دو کشور بستگی دارد.
نظر شما