سفالگری آبی ملتان یا کاشی‌کاری یکی از هنرهای ارزشمند و نماینده میراث فرهنگی غنی ملتان، یکی از قدیمی‌ترین شهرهای پاکستان است. این هنر که به‌خاطر مهارت بی‌نظیر و رنگ‌های خیره‌کننده آبی خود مشهور است، تاریخی جذاب دارد که ریشه و تأثیرات ایرانی و اسلامی دارد.

تأثیر ایرانی در سفالگری آبی ملتان

رنگ آبی که مشخصه اصلی کاشی‌کاری است، تأثیر قابل توجهی از هنر ایرانی دارد. در گذشته، رنگ آبی یکی از کمیاب‌ترین و باارزش‌ترین رنگ‌دانه‌ها بود که توسط هنرمندان و صنعتگران در سراسر جهان جستجو می‌شد. این رنگ اغلب برای نقاشی موجودات روحانی و هنرهای مقدس استفاده می‌شد و اهمیت نمادین زیادی داشت.

تأثیر ایرانی در کاشی‌کاری ملتان را می‌توان در طرح‌ها و نقش‌های پیچیده سفال‌های آبی مشاهده کرد. هنرمندان اغلب الگوهای گل‌دار، گیاهان و اشکال هندسی را به تصویر می‌کشند که از ویژگی‌های برجسته هنر اسلامی است. این عناصر، سنت سفالگری ملتان را به هنرهای تاریخی کاشان (ایران) و کاشغر (چین) مرتبط می‌کنند که باور بر این است نام "کاشی‌کاری" یا "کاشی‌گری" از آن‌ها الهام گرفته شده است.

کاشی‌کاری و میراث ملتان

ملتان شهری با تاریخ عمیق است و سفالگری آبی به بخش جدایی‌ناپذیر هویت آن تبدیل شده است. سفالگری به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین مهارت‌های بشری، طی قرن‌ها توسط صنعتگران ملتان به کمال رسیده است. 

- مواد و تکنیک‌ها: 

  سفالگران ملتان به‌طور سنتی خاک رس مورد نیاز خود را از بستر رودخانه سند تهیه می‌کردند که برای ساخت سفال‌های ظریف ایده‌آل بود. پس از شکل‌دهی سفال، هنرمندان طرح‌های پیچیده‌ای که از طبیعت الهام گرفته یا به اشکال هندسی مزین بودند را ترسیم می‌کردند. این طرح‌ها سپس با سایه‌های آبی و سفید رنگ‌آمیزی می‌شدند و زیبایی منحصربه‌فردی ایجاد می‌کردند. 

- اهمیت فرهنگی: 

  نقوش و طرح‌ها، محیط طبیعی و تأکید دنیای اسلامی بر دقت و تقارن هندسی را منعکس می‌کنند. این ترکیب الهامات هنری، کاشی‌کاری را به هنری جاودانه تبدیل کرده است.

ریشه‌های تاریخی و حفاظت از آن 

سفالگری آبی بسیاری از ساختمان‌های تاریخی ملتان را مزین کرده است. نمونه‌های برجسته شامل آرامگاه سچل سرمست و سایر مساجد است که کاشی‌کاری‌هایی با رنگ‌های فیروزه‌ای و آبی کبالت دارند. تحقیقات نشان می‌دهد که قدیمی‌ترین نمونه‌های این کاشی‌کاری به ۹۰۰ میلادی بازمی‌گردد که با ورود اسلام به ملتان هم‌زمان است. 

- میراث معماری: 

  مساجد و مقبره‌های کاشی‌کاری‌شده ملتان به‌عنوان گواهی بر میراث هنری این شهر شناخته می‌شوند. نقوش و رنگ‌های زنده، گذر زمان را به‌خوبی تحمل کرده و مهارت و تعهد نسل‌های صنعتگران را منعکس می‌کنند. 

- تکامل و هویت: 

  طی قرن‌ها، تکنیک‌های کاشی‌کاری پالایش یافته و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است و بقای آن را تضمین کرده است. امروزه، سفالگری آبی نه تنها نماد تاریخ ملتان است، بلکه یک هنر تحسین‌شده است که از سراسر جهان توجه‌ها را به خود جلب می‌کند.

نتیجه‌گیری

سفالگری آبی ملتان با مهارت بی‌نظیر و تاریخ غنی خود همچنان علاقه‌مندان به هنر را مجذوب خود کرده و میراث فرهنگی ملتان را حفظ کرده است. این هنر که ریشه و تأثیرات ایرانی و سنت اسلامی دارد، همچنان گواهی بر برتری هنری این منطقه است. از ساختمان‌های تاریخی ملتان گرفته تا دستان هنرمندان ماهر امروزی، کاشی‌کاری هنری جاودانه است که گذشته را به حال پیوند می‌دهد.

https://www.travelgirls.pk/2020/11/02/multan-blue-pottery-history-and-heritage/