یافته‌های گزارش تحقیقی روزنامه ۸صبح از هفت ولایت کشور نشان می‌دهد که پس از اعمال ممنوعیت‌های آموزشی، تحصیلی و کاری زنان توسط طالبان، بسیاری از زنان و دختران به انواع داروهای اعتیادآور رو آورده‌اند. دختران و زنان در این ولایت‌ها می‌گویند که استفاده از دخانیات به‌ویژه سیگار و قلیان برقی، تنها راهی است که آنها برای رهایی از فشارهای روحی، روانی و افسردگی می‌شناسند. این زنان به‌دلیل بازماندن از تحصیل، عدم دسترسی به فرصت‌های شغلی، محدودیت‌های روزافزون، مهاجرت، تجربه زندان طالبان، فشارهای خانوادگی و ازدواج‌های اجباری؛ به مصرف دخانیات و داروهای آرام‌بخش، خواب‌آور و ضد اضطراب روی آورده‌اند.

تعدادی از روانشناسان، پزشکان و مالکان داروخانه‌ها می‌گویند که در یک‌ سال گذشته تعداد زیادی از مراجعان جوان و نوجوان دختر داشته‌اند که به دلیل افسردگی جدی به استفاده از سیگار و موارد مخدر روی آورده‌اند. یافته‌های گزارش نشان می‌دهد که استفاده از دخانیات بیشتر در میان دختران جوان و نوجوان در رده سنی ۱۸ تا ۲۵ سال مشاهده می‌شود. ترومادول، زلفت، پرولیکسا، سنفلکس، زینگ، آرنیل، آمیتریپتایلین، بروفین، پرستامول و تزریق پیچکاری آرام‌بخش از جمله داروهایی هستند که استفاده آنها در میان دختران بازمانده از تحصیل و زنان به‌طور گسترده‌ای مشاهده می‌شود. در این گزارش با ۳۰ نفر از دختران بازمانده از آموزش و تحصیل، زنان که تجربه زندان طالبان را داشتند و زنانی که در تبعید به سر می‌برند، صحبت شده است. آنان گفته‌اند که بسیاری از دوستانشان نیز پس از استفاده مداوم از دارو و دخانیات به آنها اعتیاد پیدا کرده‌اند.

یافته‌ها در شش ماه گذشته نشان می‌دهد که تعدادی از زنان و دختران در ولایت‌های کابل، هرات، بلخ، تخار، جوزجان، غزنی و سرپل، به‌دلیل بازماندن از تحصیل، عدم دسترسی به فرصت‌های شغلی، محدودیت‌های روزافزون بر زنان، مهاجرت، تجربه زندان طالبان، فشارهای خانوادگی و ازدواج‌های اجباری، به استفاده از دخانیات مانند سیگار، مواد مخدر و قلیان برقی روی آورده‌اند. بسیاری از آنان، به‌دلیل عدم پذیرش استفاده از دخانیات در میان زنان در جامعه افغانستان، از انواع داروهای آرام‌بخش، خواب‌آور و ضد اضطراب استفاده می‌کنند.

همچنین مالکان پنج داروخانه در ناحیه‌های مختلف شهر کابل، چهار مرکز روان‌درمانی از جمله بیمارستان روانپزشکی کابل و یکی از روانشناسان از بلخ و سرپل، با تأیید این موضوع گفته‌اند که آمار مراجعین دختران بازمانده از تحصیل که به استفاده از داروهای آرام‌بخش روی آورده‌اند، زیاد است. به گفته آنان، در یک‌سال گذشته بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ دختر مراجعه کرده‌اند که از دارو برای کاهش افسردگی، سر درد شدید، دلتنگی و جلوگیری از صدمه زدن به خود استفاده می‌کنند.

دیدگاه روانشناسان درباره اعتیاد دختران

یکی از روانشناسان از بیمارستان روانپزشکی کابل می‌گوید که در یک ‌سال گذشته بیش از صد دختر از کابل و دیگر ولایات به دلیل افسردگی حاد به این مرکز مراجعه کرده‌اند. آنان در یک ماه گذشته دو مورد استفاده از قرص روانگردان را ثبت کرده‌اند: «دو مراجعه کننده دختر خانم که ۲۲ و ۱۹ ساله بودند، احساس می‌کردند تمام درها به‌رویشان بسته‌شده و به‌منظور کاهش فشارهای روحی و روانی از روانگردان استفاده می‌کردند.»

این روانشناس می‌افزاید که وضعیت روحی و روانی دختران هر روز رو به وخامت گذاشته و دلیل استفاده از دخانیات در میان جوانان و نوجوانان دختر، بسته‌شدن درب‌های آموزش و عدم دستیابی به خواسته‌هایشان است.

خانم رضایی، یکی از پرستاران که در سه سال گذشته در چندین بیمارستان خصوصی شهر کابل کار کرده است، می‌گوید که پس از حاکمیت طالبان، تعداد مراجعان دختر که از قرص، سیگار، ترامادول و زیکپ استفاده می‌کنند، بسیار زیاد شده است و برخی از آنان برای تهیه دارو یا پس از زیاده‌روی در استفاده از دخانیات به بیمارستان مراجعه می‌کنند: «من در سه بیمارستان در نقاط مختلف کابل کار می‌کردم. استفاده از قرص و سیگار در میان دختران، به‌ویژه در منطقه پل ‌سرخ، خیلی زیاد بود. در روز سه یا چهار دختر مراجعه می‌کردند و می‌گفتند که ما برای کاهش فشارهای روحی و روانی و به‌خاطر اینکه لحظه‌ای از تمام غم‌ها فراموش شویم و خوش باشیم، مجبوریم از دخانیات استفاده کنیم.»

این پرستار می‌افزاید که مراجعانی نیز داشته‌اند که به‌دلیل استفاده بیش از حد از قرص به مرز مرگ رسیده‌اند و پس از تلاش پزشکان نجات یافته‌اند: «یک روز یکی از مراجعان دختر به بیمارستان آمده بود که حالش بسیار خراب بود. هر کاری کردیم و سرم تزریق کردیم، حالش بهتر نشد و وضعیتش هر لحظه وخیم‌تر می‌شد. مجبور شدیم او را به شفاخانه دیگری منتقل کنیم. در آنجا پزشک پس از معاینه خونش متوجه شد که بیش از حد روانگردان استفاده کرده و اگر زودتر مراجعه نمی‌کرد، قطعاً فوت می‌کرد.»

خانم رضایی دلیل استفاده از دخانیات در میان دختران را بازماندن از تحصیل، فشارهای خانواده و ازدواج اجباری می‌داند و می‌گوید که دختران هنگام مراجعه می‌گویند که دلیل استفاده از این مواد، دلتنگی بیش از حد، خانه‌نشینی، محدودیت‌های خانواده‌ها و فشار برای ازدواج اجباری است.

پزشکان به‌دلیل فشارهای موجود از سوی گروه طالبان قادر به ارائه آمار دقیق نیستند، اما می‌گویند که استفاده از دخانیات در میان دختران و زنانی که دچار افسردگی جدی هستند، افزایش یافته است.

یکی دیگر از روانپزشکان می‌گوید که فشارهای موجود از سوی طالبان و عدم دستیابی دختران به خواسته‌هایشان، آنان را مجبور به استفاده از دخانیات می‌کند؛ زیرا آنها برای فرار از تنش‌های ذهنی و فشارهای روانی، استفاده از دخانیات را تنها راه نجات می‌دانند، در حالی که این کار عوارض جانبی زیادی را به همراه دارد.

یکی از روانشناسان از ولایت بلخ که در یکی از مراکز بهداشت روان این ولایت کار می‌کند، می‌گوید که او به همکاری یکی از نهادها، علاوه بر کار در مرکز بهداشت روان این ولایت، به‌طور شخصی نیز با دختران و زنان بازمانده از تحصیل و کار که دچار افسردگی پیشرفته هستند، کار می‌کند و در یک سال گذشته بیش از ۱۳۰ مراجع دختر در مرکز شخصی خود داشته است. این روانشناس می‌گوید که در میان مراجعانش دخترانی هستند که به‌دلیل فشارهای حاکمیت طالبان بر زنان، به استفاده از سیگار روی آورده‌اند: «مراجعان من ۸۰ درصد آنان دختران بازمانده از تحصیل و کار هستند که سه یا چهار نفر از آنان از سیگار استفاده می‌کنند.»

چرا دانش‌آموزان و دانش‌جویان بازمانده از آموزش به اعتیاد رو آورده‌اند؟

تعدادی از دانش‌آموزان و دانشجویان دختر می‌گویند که فشارهای روحی و روانی ناشی از بازماندن از تحصیل و فشارهایی که از سوی خانواده بر آنان اعمال می‌شود، سبب شده است تا از سیگار استفاده کنند. آنها می‌گویند که در صورت استفاده نکردن از سیگار، دچار سردرد شدید، دلتنگی و حس خفه‌شدن می‌شوند و نسبت به ادامه زندگی ناامید می‌شوند.

نیلاب (نام مستعار)، دانش‌آموز کلاس دهم است که به‌دلیل بازماندن از تحصیل و فشارهای خانواده تحت فشار قرار دارد و دچار افسردگی پیشرفته شده است. این افسردگی و فکر بیش از حد به آینده تاریکش، او را دچار سردرد شدید کرده است. ابتدا از داروهای خواب‌آور و آرام‌بخش استفاده کرده و اکنون از سیگار نیز استفاده می‌کند: «اوایل از داروهای خواب‌آور و آرام‌بخش استفاده می‌کردم و حالا از سیگار نیز استفاده می‌کنم. از سیگار کمتر استفاده می‌کنم چون می‌ترسم که خانواده‌ام متوجه شوند.» او همچنین می‌افزاید که چهار نفر از دوستانش نیز وضعیت مشابهی دارند و آنان نیز پنهانی از خانواده‌های خود سیگار می‌کشند.

نیلاب اضافه می‌کند که در صورت استفاده نکردن از سیگار یا داروهای آرام‌بخش، دچار سردرد شدید و دلتنگی می‌شود و نمی‌تواند درد سرش را تحمل کند، به همین دلیل مجبور می‌شود از دارو یا سیگار استفاده کند.

یافته‌های گزارش نشان می‌دهد که استفاده از دخانیات بیشتر در میان دختران جوان و نوجوان در رده سنی ۱۸ تا ۲۵ سال مشاهده می‌شود.

استفاده از انواع داروها برای کاهش استرس و فشار روانی

ترومادول، زیکپ، زلفت، پرولیکسا، سنفلکس، زینگ، آرنیل، آمیتریپتایلین، بروفین، پراستامول و تزریق آرام‌بخش از جمله داروهایی هستند که استفاده آنها در میان دختران بازمانده از تحصیل و زنان به‌طور گسترده‌ای مشاهده می‌شود. استفاده از این داروها طی سه سال گذشته باعث شده است که بسیاری از دختران به آنها اعتیاد پیدا کنند و در روز از یک وعده تا چهار وعده از آنها استفاده کنند. دلیل اعتیاد به این داروها در میان دختران بازمانده از تحصیل، از بین رفتن رؤیاها، محدودیت‌های روزافزون طالبان بر زنان، نداشتن دورنمایی برای زندگی، فشارهای خانوادگی پس از حاکمیت طالبان، ازدواج اجباری، مهاجرت و بی‌سرنوشتی است.

اعتیاد به دخانیات در بین زنانی که تجربه زندان طالبان را دارند

تجربه زندان طالبان یکی از عوامل مهم اعتیاد زنان به دخانیات است. فشارهای روحی و روانی که زنان پس از سپری کردن زندان طالبان در تبعید به همراه خود برده‌اند، موجب شده تا علاوه بر استفاده از داروهای آرام‌بخش که روانپزشکان برای آنان تجویز می‌کنند، از انواع دخانیات مانند سیگار و قلیان برقی نیز استفاده کنند. تعدادی از این زنان که نمی‌خواهند نامشان در این گزارش ذکر شود، می‌گویند که تجربه وحشتناک زندان طالبان، شکنجه‌ها و خاطرات تلخ آن دوران، سبب ناراحتی آنان شده و نمی‌توانند فشارهای روحی و روانی به‌جا مانده از آن را فراموش کنند. به همین دلیل، علاوه بر داروهای آرام‌بخش، از انواع دخانیات نیز استفاده می‌کنند.

یکی از زنانی که تجربه زندان طالبان را داشته و اکنون در پاکستان به سر می‌برد، می‌گوید که بسیاری از زنانی که تجربه زندان طالبان را داشته‌اند، از لحاظ روحی و روانی سخت آسیب دیده‌اند و برای مهار فشارهای روانی از سیگار و قلیان برقی استفاده می‌کنند. میزان استفاده از این دخانیات در میان این زنان بسیار زیاد است و به گفته او، برخی از این زنان در یک روز یک پاکت سیگار مصرف می‌کنند: «استفاده از سیگار در میان زنان بسیار عادی شده است تا جایی که در بیست و چهار ساعت یک پاکت سیگار مصرف می‌کنند. دلیل استفاده آن را آرامش یافتن و فراموش کردن اتفاقاتی می‌دانند که تجربه کرده‌اند. گاهی چنان تحت فشار قرار می‌گیرند که با استفاده بیش از حد از سیگار و نوشیدنی‌های آرام‌بخش، خود را کنترل می‌کنند. کوچک‌ترین فشار را تحمل نمی‌توانند و فوراً از انواع دخانیات استفاده می‌کنند.» این زن به این باور است که استفاده از دخانیات هیچ‌گونه دردی را درمان نمی‌کند، اما زنان برای رهایی از شدت فشارهای روحی مجبور به استفاده از آن می‌شوند.

استفاده خودسرانه، هزینه گزاف و نحوه تهیه داروها

استفاده از انواع دارو در میان دختران و زنان به‌دو شکل مختلف مشاهده می‌شود. تعدادی از آنها به‌دلیل دسترسی به روانشناس، پس از مراجعه به متخصص اعصاب و روان، با رویکرد دارو درمانی از انواع داروهای خواب‌آور، ضد استرس، ضد اضطراب و آرام‌بخش استفاده می‌کنند. هرچند که استفاده مداوم از این داروها از سوی روانپزشک توصیه نمی‌شود، اما دختران به‌دلیل تأثیر فوری‌ که این داروها بر آنه می‌گذارد، دیگر نزد روانپزشک مراجعه نکرده و به‌طور خودسرانه از داروخانه‌ها دارو تهیه می‌کنند.

نظامی، یکی از روانپزشکان، با تأیید این مسئله می‌گوید که رویکرد دارو درمانی در موارد بسیار وخیم و به‌ ندرت توصیه می‌شود، اما اکثر بیماران پس از تأثیر آنی که از دارو می‌گیرند، به‌طور مداوم از آن استفاده می‌کنند. او همچنین اشاره می‌کند که فرهنگ مراجعه به روانپزشک در جامعه افغانستان نهادینه نشده است و این یکی از دلایل اصلی است که بیماران روانی به ‌سوی دارودرمانی می‌روند.

با این حال، اکثریت دختران و زنان می‌گویند که آنان بدون مراجعه به روانشناس یا متخصص اعصاب و روان از انواع داروهای ضد درد، آرام‌بخش و ضد افسردگی استفاده می‌کنند. پراستامول و بروفین از جمله داروهایی هستند که با هزینه کم به آسانی از هر داروخانه‌ای تهیه می‌شوند و دختران به‌طور گسترده از آنها استفاده می‌کنند. این موضوع به‌ویژه در ولایت‌هایی که دسترسی به روانپزشک و داروخانه‌ها محدود است، بیشتر مشاهده می‌شود. مهدیه از ولایت غزنی یکی از این دختران است که در اثر سردرد شدید، این داروها را با پیاده‌روی سه ساعته از داروخانه محلی تهیه می‌کند و تاکنون نزد هیچ روانپزشکی مراجعه نکرده است. فاطمه از ولایت تخار نیز داروی ضد درد و ضد افسردگی را از شفاخانه محلی ولایت خود به‌صورت رایگان دریافت می‌کند.

راضیه در این مورد می‌گوید که او برای تهیه یکی از داروهایش ۱۵۰۰ افغانی می‌پردازد که معادل هزینه یک کیسه آرد برای خانواده‌اش است. اگر بخواهد تمام داروهای خود را تهیه کند، این مبلغ به چهار هزار افغانی در ماه می‌رسد. مریم نیز می‌گوید که او داروهای خود را از ۴۰۰ تا ۸۰۰ افغانی در ماه تهیه می‌کند و این هزینه گزاف است که او در شرایط اقتصادی رقت‌انگیز مجبور به تهیه آن است.

منبع: روزنامه هشت صبح

لینک:

 https://8am.media/fa/consequences-of-taliban-bans-depression-and