بر اساس خبر منتشر شده در جمهوری آذربایجان این پایگاه رسانه‌ای بین‌المللی در وب‌سایت خود با انتشار مقاله‌ای مفصل با عنوان «نخجوان: یکی از پایدارترین مکان‌های جهان» (Nakhchivan: One of the world's most sustainable places) به معرفی ویژگی‌های تاریخی و زیست محیطی جمهوری خودمختار نخجوان پرداخته است.
در این مقاله آمده است که شهر نخجوان با جاده‌های چندبانده و مدرن خود، مقصدی جذاب برای گردشگران است. گردشگرانی که به دنبال ماجراجویی هستند، پس از ترک شهر، خاطراتی خوش از سفر خود دارند و میهمان‌نوازی و صمیمیت مردم محلی نیز بهزطور ویژه مورد تأکید قرار گرفته است.
نویسنده مقاله همچنین ورود رایگان به اکثر موزه‌های شهر را اقدامی شایسته تحسین دانسته و به‌ویژه موزه حیدر علی‌اف را برجسته کرده است؛ موزه‌ای که بیش از پنج هزار اثر در آن به نمایش درآمده و بازدیدکنندگان را با زندگی و فعالیت سیاسی حیدر علی‌اف به‌خوبی آشنا می‌کند.
در ادامه به آثار معمار مشهور نخجوانی به نام "عجمی نخجوانی"، بنیان‌گذار مکتب معماری نخجوان، از جمله آرامگاه مؤمنه خاتون و آرامگاه یوسف بن کوسیر پرداخته شده و این بناها به‌عنوان شاهکارهای معماری شرق و نمونه‌های درخشان میراث ملی آذربایجان معرفی شده‌اند.
مقاله یادآوری می‌کند که نخجوان در سال ۲۰۱۸ به‌عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی انتخاب شده و مسجد حیدر با ظرفیت ۶۵۰۰ نفر نیز به‌عنوان تجسم این فرهنگ مورد توجه قرار گرفته است.
همچنین به موزه‌های شهرستان اردوباد - که یکی از کهن‌ترین سکونتگاه‌هاست - و جاذبه‌های طبیعی آن از جمله دریاچه گوئ‌گؤل اشاره شده است. نویسنده خاطرنشان کرده که این دریاچه اخیراً در فهرست اولیه میراث جهانی یونسکو ثبت شده و مسیرهای کوهستانی منتهی به دریاچه برای علاقه‌مندان به سفر، ماجراجویی واقعی به همراه دارد.
در بخش دیگری از مقاله، به شگفتی‌های طبیعی منطقه مانند دریاچه باتابات و پدیده «جزیره شناور» آن، همچنین بیش از ۲۵۰ چشمه آب معدنی – به‌ویژه چشمه های معدنی سیراب و باداملی– پرداخته شده است.
غار «دوزداغ» در نخجوان که با ویژگی‌های درمانی خود شناخته می‌شود نیز مورد تأکید قرار گرفته است. به گفته مقاله، این مکان برای درمان بیماری‌هایی مانند آسم برونشی و برونشیت مزمن مناسب است و حتی افراد سالم نیز علاقه‌مند به بازدید از آن هستند.
ظرفیت علمی منطقه نیز نادیده گرفته نشده و اشاره شده که در دانشگاه دولتی نخجوان شمار زیادی از دانشجویان خارجی از کشورهای ایران، ترکیه، بنگلادش و نیجریه مشغول تحصیل‌اند.
مقاله به آشپزی محلی و سنت‌های غذایی نخجوان نیز پرداخته است. به‌ویژه شیرینی «قایی‌قناق» و «آلانا» (که از زردآلوی خشک پرشده با گردو و شکر تهیه می‌شود) به‌عنوان طعم‌های خاص معرفی شده‌اند.
در میان مکان‌های تاریخی، قلعه الینجه در شهرستان جلفا که به «ماچو پیچوی نخجوان» شهرت دارد، توجه ویژه‌ای به خود جلب کرده است. همچنین یکی از افسانه‌های محلی روایت می‌کند که کشتی نوح بر قله ایلان‌داغ فرود آمده و شکاف بالای کوه، نشانه‌ای از جای کشتی دانسته می‌شود.
در پایان، نویسنده تأکید کرده است که نخجوان هم مرکز فرهنگی کهن و هم یکی از پاکیزه‌ترین شهرهای آذربایجان و شاید کل قفقاز است. مقاله نتیجه می‌گیرد که طبیعت بکر، فرهنگ غنی و صمیمیت مردم نخجوان، این منطقه را به یکی از منحصربه‌فردترین مکان‌های جهان که شایسته کشف شدن است، تبدیل کرده است.
نقد و تحلیل خبر:
این گزارش با توصیف‌های مثبت، تلاش دارد این منطقه را به‌عنوان یکی از مقاصد منحصربه‌فرد گردشگری و فرهنگی جهان معرفی کند. با این حال، بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که در کنار برخی واقعیت‌ها، جنبه‌هایی از اغراق و گزینش‌گری رسانه‌ای نیز در این گزارش دیده می‌شود.
جنبه‌های مثبت و واقعی گزارش
میراث تاریخی و فرهنگی غنی:
اشاره به آثار معماری عجمی نخجوانی، از جمله آرامگاه مؤمنه خاتون و آرامگاه یوسف کوسیر اوغلو، واقعیتی غیرقابل انکار است و این بناها در شمار نمونه‌های شاخص معماری اسلامی قرار دارند.
انتخاب نخجوان به‌عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی در سال ۲۰۱۸ نیز با اسناد رسمی آیسسکو مطابقت دارد.
ظرفیت‌های طبیعی و گردشگری سلامت:
معرفی غار دوزداغ و چشمه‌های معدنی باداملی و سیراب واقعیت دارد و این منابع طبیعی در حوزه گردشگری درمانی و آب‌درمانی ظرفیت واقعی دارند.
دریاچه باتابات و مسیرهای کوهستانی نخجوان برای اکوتوریسم جذاب هستند و ثبت اولیه گوئ‌گؤل در فهرست مقدماتی یونسکو صحت دارد.
جنبه‌های مثبت مدیریت شهری:
توصیف پاکیزگی شهر نخجوان و رایگان بودن بسیاری از موزه‌ها با مشاهدات گردشگران مطابقت دارد و از نقاط قوت مدیریت محلی محسوب می‌شود.
اغراق‌ها و جنبه‌های تبلیغاتی خبر:
ادعای یکی از پایدارترین مناطق جهان:
پایدارترین مناطق جهان معمولاً بر اساس شاخص‌های بین‌المللی محیط زیست، اقتصاد سبز و توسعه پایدار ارزیابی می‌شوند؛ در این زمینه نخجوان هنوز داده‌های بین‌المللی معتبری ندارد و این عنوان بیشتر جنبه برندسازی رسانه‌ای دارد تا نتیجه یک ارزیابی علمی.
بزرگ‌نمایی جایگاه گردشگری بین‌المللی:
هرچند نخجوان دارای ظرفیت‌های گردشگری است، اما آمار واقعی ورود گردشگران خارجی بسیار محدود است و زیرساخت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی آن، به‌ویژه با بسته بودن مرز ارمنستان، محدودیت جدی دارد. تصویر ارائه‌شده در خبر، نخجوان را هم‌رده مقاصدی چون ماچوپیچو نشان می‌دهد که از منظر گردشگری جهانی اغراق‌آمیز است.
نادیده گرفتن چالش‌ها و بافت سنتی منطقه:
گزارش Eureporter.co به انزوای جغرافیایی نخجوان، وابستگی شدید به مسیرهای ترکیه و ایران و چالش‌های توسعه اقتصادی و مهاجرت جوانان اشاره‌ای نکرده است.
همچنین بافت سنتی و روستایی نخجوان، شامل کوچه‌ها و محله‌های قدیمی و بعضاً بدون آسفالت که پشت خیابان‌های اصلی و مدرن قرار دارند، در گزارش نادیده گرفته شده است. این بافت‌ها بخشی از واقعیت اجتماعی و فرهنگی منطقه‌اند و تضاد میان نمای تبلیغاتی و واقعیت شهری را نشان می‌دهند.
الگوی واقعی گردشگری قفقاز:
گردشگران اروپایی که برای گردشگری به منطقه قفقاز وارد می‌شوند، معمولاً ابتدا گرجستان و ارمنستان را به دلیل بافت مسیحی، تنوع جاذبه‌های گردشگری و زیرساخت‌های گردشگری گسترده‌تر انتخاب می‌کنند و سپس در صورت تمایل به آذربایجان سفر می‌کنند.
پس از آزادسازی منطقه قره‌باغ در جنگ دوم ۲۰۲۳ و سرمایه‌گذاری‌های سنگین دولت آذربایجان برای توسعه گردشگری در این مناطق، گردشگران خارجی بیشتر به بازدید از مناطق تازه توسعه‌یافته قره‌باغ و شهرهای گردشگری آذربایجان مانند باکو، قبله، قبا، گنجه و... تمایل نشان می‌دهند، و معمولاً رغبت کمی برای سفر به نخجوان وجود دارد.
به نظر بهترین گزینه برای توسعه گردشگری منطقه‌ای در نخجوان، باز شدن مرزهای زمینی کشورهای همسایه به‌ویژه ایران با ۲۱۵ کیلومتر مرز مشترک است که می‌تواند برای آینده گردشگری منطقه حیاتی باشد. اما هزینه بالای گردشگری در نخجوان نیز در صورت باز گشایی مرزها امکان سفر گردشگرانی منطقه‌ای از ایران را کاهش می‌دهد باید توجه داشت که هزینه سفر و اقامت حتی برای گردشگران اروپایی در کشورهای همسایه مانند ترکیه، ارمنستان، گرجستان و ایران معمولاً پایین‌تر از آذربایجان و به‌ویژه نخجوان است. این اختلاف هزینه‌ها نیز یکی از دلایل اصلی کم‌اقبالی گردشگران خارجی به سفر به نخجوان محسوب می‌شود.
نتیجه گیری:
گزارش Eureporter نقش مثبتی در ترویج گردشگری و بهبود تصویر بین‌المللی نخجوان دارد و برخی ظرفیت‌های فرهنگی و طبیعی منطقه را به‌درستی معرفی می‌کند. با این حال، استفاده از عبارات اغراق‌آمیز و فاقد پشتوانه آماری، همچون «پایدارترین مکان‌های جهان» یا «مقاصد منحصربه‌فرد جهانی»، جنبه تبلیغاتی خبر را پررنگ ساخته است.
نگاهی بی‌طرفانه نشان می‌دهد که نخجوان دارای ظرفیت‌های واقعی گردشگری، تاریخی و طبیعی است اما همزمان با چالش‌های زیرساختی، اقتصادی، اجتماعی و موانع جغرافیایی و مرزی نیز مواجه است. توسعه گردشگری این منطقه بدون بازگشایی مرزها و بهبود زیرساخت‌ها با محدودیت‌های جدی روبرو خواهد بود.
کاهش هزینه های گردشگری همزمان با باز شدن مرزهای زمینی کشورهای همسایه به‌ویژه ایران با ۲۱۵ کیلومتر مرز مشترک، گزینه‌ای حیاتی برای توسعه پایدار گردشگری نخجوان محسوب می‌شود.
نظر شما