در تاریخ سیاسی و اجتماعی افغانستان، حضور زنان در چهار دهه گذشته بسیار کم‌رنگ و یا حتّی نادیده گرفته شده‌است. مشارکت نکردن آنان در مذاکرات اخیر صلح، به نگرانی‌های زنان در جامعه مردسالار افغانستان افزوده‌است. اوج این نگرانی و نارضایتی را می‌توان بعد از نشست صلح طالبان با نمایندگان احزاب و شخصیت‌های جهادی، بدون حضور نماینده‌ای از دولت افغانستان در تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۹۷ در مسکو و ادامه آن را در دوحه قطر دید.
زنان افغانستان در تجربه‌ای که از دوران سیاه حاکمیت طالبان و آشنایی با اندیشه‌های زن‌ستیزانه آنان داشته‌اند، بیم آن دارند که دستاوردهای هفده‌ساله خود را که در راستای احقاق نسبی حقوق زنان بعد از حضور طالبان در افغانستان به دست آمده‌است، از دست بدهند.
در طول بیش از ۵ سال حکومت طالبان، حقوق مدنی افراد و گروه‌های اجتماعی، به‌ویژه فعالیت‌های اجتماعی زنان در افغانستان نادیده گرفته شده بود و زنان افغان حق تحصیل و زندگی نداشتند، اما با استقرار دولت انتقالی افغانستان، آنان در تلاش هستند تا آنچه را که به یغما رفته بود، جبران نمایند. از این رو، زنان افغان توانسته‌اند در بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی حضوری پررنگ داشته باشند.
در دوره طالبان، رادیو حرام بود و نگاه کردن به تلویزیون هم گناه محسوب می‌شد. افزون بر این، شنیدن صدای زن و یا حتی شنیدن صدای پای زنان نیز مردان را به دوزخ می‌برد! طالبان با ورود به هر منطقه‌ای، مدارس دخترانه را تعطیل می‌کردند و حقی برای آموزش زنان قائل نبودند. حجاب در کلّ افغانستان به شکل افراطی اجباری شد و زنان بدون برقع حقّ خارج شدن از خانه را نداشتند و طالبان هر کس را بدون برقع می‌دیدند، با او برخورد بسیار سخت و خشنی می‌کردند. امروزه در مناطق زیرِ اشغال طالبان نیز همین رویه ساری و جاری است.
زنان افغان در %۵۰ از مناطقی که در اختیار دولت وحدت ملی است، با وجود همۀ کاستی‌های این دولت، قائل به درخشان بودن این دوره در دستیابی به بخشی از حقوق خود در جامعه افغانستان هستند. دستاوردهایی که از آن یاد می‌شود، عبارتند از:
ـ تصویب قانون منع تبعیض جنسیتی در قانون اساسی افغانستان (۱۳۸۳)؛
ـ تصویب قانون منع خشونت علیه زنان در قانون اساسی افغانستان (۱۳۸۳)؛
ـ تأسیس وزارت امور زنان؛
ـ تأسیس دادگاه خانواده (مدنی) ؛
ـ تأسیس کمسیون‌های منع خشونت علیه زنان در مراکز استان‌ها؛
ـ افزایش تعداد دانش‌آموز دختر در مدارس کشور از %۲ در سال ۱۳۸۱ به %۳۵ در سال ۱۳۹۶؛
ـ راهیابی به دانشگاه‌ها و افزایش تعداد معلمان زن در مدارس کشور تا %۳۴ در سال ۱۳۹۶؛
مشغول به کار شدن زنان افغان در منصب‌های مهم دولتی در چهار وزارتخانه و دو فرمانداری، چهار سفیر زن در کشورهای خارجی، راهیابی تعدادی از زنان به مجلس و وجود ۲۴۰ قاضی زن در نظام قضایی کشور، تشکیل و یا عضویت در ده‌ها سازمان مردم‌نهاد در شهرهای مختلف از دیگر دستاوردهای زنان در جامعه افغانستان به شمار می‌آید. بنابراین، امروزه زنان افغان با تشکیل سازمان‌های مردم‌نهاد توانسته‌اند حضور بیشتری در جامعه داشته باشند و صدایشان بیشتر از گذشته شنیده می‌شود و در مسائل مختلف کشور نیز اظهارنظر می‌کنند.
«ورزلا اشرف»، رئیس واحد ارزیابی و تحقیق افغانستان ضمن توئیتی جنجالی در واکنش به مقاله خانم «بنارد»، همسر «زلمی خلیل‌زاد» (نماینده آمریکا در مذاکرات صلح با طالبان) که زنان افغان را به کوتاهی در انجام وظیفه محکوم کرده بود، نوشت: «اگر من هم مانند شما یک فمینیست آمریکایی بودم، به‌ویژه همسر سفیری بودم که با دور زدن دولت (افغانستان)، کشور اصلی خود را به مردانی می‌فروشد که بدترین سابقه را درباره نقض حقوق زنان دارند، فقط سکوت می‌کردم».
زنان افغان بعد از نشست مسکو در سمینارها و همایش‌های متعددی مراتب نگرانی خود را از روند صلح اعلام کرده‌اند و با برپایی نشست‌های مختلفی که همزمان با روز جهانی زن در مناطق مختلف افغانستان برگزار می‌شود، نارضایتی خود را ابراز نموده‌اند.
اعلام نگرانی‌های اخیر از سوی مراکز و سازمان‌های مردم‌نهاد افغانستان که با حمایت دستگاه‌های دولتی نیز گسترش یافته، در فضای مجازی انعکاس زیادی داشته‌است. طالبان تاکنون حاضر به مذاکره با دولت افغانستان نشده‌اند و اصولاً این دولت را مشروع نمی‌دانند. این مسئله بر نگرانی‌های بیشتر گروه‌های مدافع حقوق زنان در افغانستان نیز افزوده‌است.
نظر شما