به‌دنبال خروج گسترده‌ پناهجویان افغانسانی از ایران، گروهی از فعالان اجتماعی هرات، با همراهی نهادهای خیریه، بازرگانان هرات و ولایت‌های همجوار، اقدام به کمک‌رسانی به پناهندگان کرده‌اند. این کمک‌های مردمی برای بازگشت‌کنندگان با استقبال فراوان روبه‌رو شد و شهروندان کشور از سرتاسر جهان این اقدام را ستودند و برخی از آنها بنا بر توانایی مالی خود، برای حمایت از نهادهای مردمی، کمک‌های نقدی ارسال کرده‌اند. همچنین، جمعی از جوانان هرات برای انتقال مهاجران اخراج‌شده به مناطق اصلیشان، غذا، آب و ماشین فراهم کرده‌اند. از سویی دیگر، تعدادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی طالبان را به‌دلیل بی‌توجهی به وضعیت سخت مهاجران و نبود پناهگاه‌های موقتی در اسلام‌قلعه مورد انتقاد قرار داده‌اند. آنها طالبان را متهم به تبعیض کرده‌اند و با انتشار عکس‌هایی از خیمه‌ها و تدابیر مرز تورخم، اعلام کرده‌اند که مهاجرانی که از پاکستان بازگشته‌اند از امکانات دولتی بهره‌مند شده‌اند، اما بازگشت‌کنندگان از ایران در گرمای شدید و بدون سرنوشت مشخص رها شده‌اند.

برخی از فعالان اجتماعی در هرات که در روند کمک‌رسانی مردمی به پناهجویان بازگشت داده شده از ایران نقش فعالی دارند، وضعیت آنان را دشوار و نگران‌کننده توصیف می‌کنند. آنان می‌گویند که بسیاری از این افراد در ایران با مالکین منازل اجاره ای که در آن ساکن بودند و صاحبکاران خود تسویه حساب نکرده اند.

یکی از این فعالان اجتماعی که نمی‌خواهد نامش در گزارش ذکر شود، می‌گوید: "نگرانی‌های جدی بازگشت‌کنندگان این است که اسنادشان باقی مانده، پول‌هایشان نزد صاحبان خانه‌ها و صاحب‌کارهایشان مانده و برخی از آنهایی که قبلاً به نام ایرانی‌ها ملک یا ماشین خریده بودند، سرنوشت‌ دارایی‌هایشان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد".

این فعال اجتماعی در هرات تأکید می‌کند که تعدادی از بازگشت داده شدگان کسانی هستند که بین ۲۰ تا ۳۰ سال در ایران زندگی کرده‌اند و اکنون در افغانستان، هیچ آشنایی و پناهی ندارند. آنها اغلب ترجیح می‌دهند در هرات بمانند، اما در این شهر خانه پیدا نمی‌شود و مردم مجبورند داخل پارک‌ها چادر برپا کنند. این وضعیت به بحران سرپناه در هرات منجر شده است. با وجود آن‌که بخش خصوصی در این ولایت تلاش می‌کند مهاجرین را به ولایت‌هایشان انتقال دهد، اما وضعیت همچنان نامناسب است.

این کمک‌رسان مردمی در هرات می‌افزاید: "از طرف طالبان به مهاجران هیچ کمکی صورت نگرفته است؛ حتی مهاجرینی که از مرز آمده‌اند، داخل پارک‌ها مریض هستند، یک چادر به ایشان داده نشده؛ در این راستا هیچ کاری انجام نشده است. بخش خصوصی وارد میدان شد و عجالتاً یک امکات بسیار ابتدایی برایشان مهیا نموده و از سوی نهادهای خصوصی مقداری امکانات غذایی فراهم شده است."

برخی از شهروندان در شبکه‌های اجتماعی نسبت به برخورد طالبان با بازگشت داده شدگان از ایران واکنش نشان داده‌اند و این گروه را به رفتار قومی و تبعیض‌آمیز متهم کرده‌اند. آنها بیان کرده‌اند که در مرز اسلام‌قلعه هیچ‌گونه امکانات یا تدابیر دولتی اتخاذ نشده، در حالی که در تورخم هزاران پناهگاه موقتی ایجاد شده و زمانی که مهاجران از آنجا اخراج شدند، مقام‌های ارشد طالبان به آنجا سفر کرده و آنها را با امکانات دولتی به مناطق خاص منتقل کرده و حتی برایشان شهرک ساخته‌اند؛ اما چنین اقدامی برای مهاجران برگشته از ایران انجام نشده است.

مطیع‌الله تورال، یکی از کاربران، با بازپخش ویدئویی از بازگشت‌کنندگان نوشته است: "ما می‌دانیم چرا برای شما شهرک ساخته نشده، می‌دانیم چرا ماشین‌های دولتی در خدمت شما قرار ندارد، می‌دانیم چرا چادر و امکانات دولتی در اختیار شما قرار ندارد، چون شما با مهاجرانی که از پاکستان می‌آیند به افغانستان فرق دارید. باز هم خانه مردم با عزت هرات آباد باشد که در حد توانشان به خدمت شما شتافتند".

صادق صداقت با انتشار عکسی از وضعیت مهاجرین در اسلام‌قلعه و خیمه‌های تورخم نوشته است: "طالبان در تورخم چادر می‌زنند برای عکس و نمایش، اما در اسلام‌قلعه هزاران زن و کودک را زیر آسمان داغ و خاک رها کرده‌اند. همین دو تصویر عمق تبعیض، دروغ‌پردازی و بی‌رحمی این گروه را فریاد می‌زند. وقتی حتی در رنج مردم هم عدالت نیست، از کدام حکومت اسلامی حرف می‌زنند؟"

قاسمی جویا، یکی دیگر از کاربران، نوشته است: "فرق میان تورخم و اسلام‌قلعه؛ داشتن تاریخ پنج هزار ساله چه دردی را دوا کرده یا می‌کند؟ وقتی که حتی در برخورد با مهاجران این قدر تفاوت وجود دارد. این است که ما هیچ‌وقت ما نشدیم و احساس ملی شکل نگرفته است".

اعتراضات و انتقادات گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی نسبت به برخورد دوگانه طالبان با پناهجویان خارج شده از ایران مطرح شده است. طالبان تاکنون واکنشی رسمی منتشر نکرده‌اند، اما سخنگوی این گروه ادعا کرده که ده‌ها مهاجر به‌وسیله طالبان از مرز اسلام‌قلعه به ولایات شمالی منتقل شده‌اند. این ادعا از سوی کمک‌رسانان مردمی رد و تأکید شده که این انتقالات صرفاً از طریق کمک‌های مردمی صورت گرفته است.

سازمان جهانی بهداشت هشدار داده است که تعدادی زیادی از مادران، کودکان و سالمندان در مرزهای افغانستان بی‌پناه هستند و با بیماری‌هایی مانند زخم‌ها، عفونت‌ها، کم‌آبی و سوءتغذیه مواجه می­باشند. بسیاری از بازگشت‌کنندگان، به‌ویژه زنان باردار و کودکان بدون همراه، به‌شدت نیازمند مراقبت‌های بهداشتی، غذا و سرپناه‌ هستند.

این سازمان افزوده که از آوریل ۲۰۲۵ تاکنون بیش از ۸۳۶ هزار نفر از طریق گذرگاه‌های اسلام‌قلعه، تورخم، میلک و اسپین بولدک وارد افغانستان شده‌اند؛ وضعیتی که به یکی از فوری‌ترین بحران‌های بشردوستانه کشور تبدیل شده است.

ادوین سنیزا سالوادور، نماینده سازمان بهداشت جهانی در افغانستان، گفته است: "ما با شمار زیادی از مادران، کودکان و سالمندانی مواجه هستیم که با وضعیتی نامعلوم باز می‌گردند و غالبا بیمار و بی‌پناهند. ما هر آنچه در توان داریم انجام می‌دهیم؛ اما وسعت نیازها به‌سرعت در حال افزایش است".

سازمان بهداشت جهانی با اشاره به ازدحام زیاد در گذرگاه مرزی میلک و اسلام‌قلعه تأکید کرده است که تعدادی آمبولانس‌ها کافی نیست، فضای مناسب برای جداسازی بیماران وجود ندارد و تعداد کارکنان به‌ویژه زنان برای مراقبت از بیماران زن، بسیار اندک است.

منبع: روزنامه هشت صبح

لینک:

https://8am.media/fa/taliban-observers-herat-helps-what-suffering-do-those-deported-from-iran-suffer/