سرمقاله

شفقت محمود، وزیر آموزش‌وپرورش دولت فدرال گفته است که دولت علاوه بر ایجاد برنامه درسی یکسان، فراهم نمودن امکانات اساسی در عرصه آموزش و رفع کمبودها در این زمینه به سیاست به کارگیری فناوری نوین در  آموزش ‌و پرورش باور دارد و تلاش‌های جدی برای این منظور در حال انجام است. وی این مطلب را طی سخنرانی در مراسم ارائه گزارش نظارت جهانی بر آموزش (GEM) ۲۰۲۰ ـ که از سوی ”اداره تعلیم و آگاهی“ و با همکاری بخش‌های گزارش مجازی اداره ملی یونسکو و ادارات آموزش حرفه‌ای و توسعه بین‌المللی برگزارشده بود؛ بیان نمود. در این گزارش که توسط تعدادی از دانشگاهیان، اندیشمندان و ناظران تنظیم شده است، مشارکت پاکستان در روند آموزش نسل جدید و سایر مسائل آموزشی، از جمله نابرابری آموزشی در کشور، الزامات برنامه درسی و کاهش کیفیت آموزش مورد بحث قرارگرفته است. در این گزارش با تأکید بر جنبه‌های مهم و لزوم اطمینان از دستیابی به آموزش باکیفیت برای هر فرد پاکستانی، این نکته اساس آموزش‌ و پرورش دانسته شده است. کارشناسان تهیه‌کننده این گزارش معتقدند که باید آموزش کودکان به‌طور کامل و صرف‌ نظر از نژاد، زبان، عقاید، جنسیت و عوامل اجتماعی استعداد و توانایی آنان مورد توجه قرار گیرد.

در این گزارش آمده است که تعداد بسیار کمی از زنان و دختران روستایی دوره متوسطه را به تکمیل می‌رسانند. این گزارش هرچند تحقق اجباری اهداف آموزشی ۲۰۳۰ به‌عنوان یک هدف جهانی را پذیرفته‌ است، اما به این واقعیت نیز اشاره‌ دارد که پسران معمولا در محیط خانه‌ از امکانات و تسهیلات بیشتری نسبت به دختران برای درس خواندن برخوردارند. این گزارش اقدامات مهمی را برای آموزش کودکان معلول با توجه به سیاست ملی معلولیت ۲۰۰۲ پیشنهاد می‌کند. طبق گزارش، در ۱۰ درصد از کشورهای جهان قوانینی برای اطمینان از روند آموزش و پرورش وجود دارد و قوانین سختگیرانه ای نیز در مورد عدم استفاده از خدمات آموزشی وضع‌شده است.

به ‌هر حال، گزارش GEM برخلاف گزارش‌های گذشته برنامه آموزشی، یک تلاش جدی است و چنانچه دولت به نحو مؤثر در اجرای آن اقدام نماید، خدمت بزرگی به ملت خواهد کرد. واقعیت این است که همه‌گیری ویروس کرونا تمام بخش‌های جامعه را به‌ شدت تحت تأثیر قرار داده است، نظام اقتصادی رکود کرده است؛ کشور زیر بار وام‌های خارجی قرارگرفته است؛ بی‌ثباتی سیاسی به‌طور آشکار دیده می‌شود و فضای خشونت‌بار اجتماعی کوه‌هایی از مشکلات را برای مردم ایجاد کرده است. دولتمردان فرصتی برای حاکمیت خوب ندارند، بیش از دو سال می‌گذرد؛ اما اثری از کاهش تنش‌ها بین سیاستمداران کشور دیده نمی شود. ترس مداوم از خشم و رویارویی حاکمان، آسایش را از مردم سلب کرده است؛ نهادهای دولتی نتوانسته‌اند عملکرد خود را اصلاح نمایند و دولت مشغول مقابله با بسیاری از چالش‌ها می‌باشد.

اوضاع منطقه پرخطر است. بحران ویروس کرونا وضعیت زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی را آشکار کرده است. مردم منتظر اجرای برنامه مؤثر تحول از سوی دولت هستند تا از امکانات و تسهیلات جدید عصر حاضر بهره‌مند گردند، اما برای این منظور عمران خان نخست‌وزیر به یک جریان تغییر و تحول انقلابی در تمام این عرصه‌ها نیاز دارد و خود دولت باید در این زمینه اقدام نماید. وی وعده‌های بزرگی به ملت داده است که باید به آن‌ها تحقق بخشید؛ اما وقت همچنان می‌گذرد و هیچ‌گونه تغییر و تحولی ایجاد نمی‌شود و یکی از عوامل مایوسی مردم تنش و اتهامات متقابل دولت و جناح مخالف است که حتی در بحبوحه مبارزه با شیوع ویروس کرونا نیز از بین نرفته است. آرزوی ملت برقراری صلح و تفاهم بین دولت و اپوزیسیون است و این در حالی است ‌که هیچ اثری از گفتگوی دوجانبه دوستانه بین دولت و جناح مخالف در مورد مسائل گرانی و بیکاری دیده نمی‌شود.

شفقت محمود وزیر فدرال آموزش ‌و پرورش اعتراف کرده است که تعطیلی مدارس، کالج‌ها، دانشگاه‌ها، و دیگر مراکز آموزشی بر اثر ویروس کرونا خسارت جبران‌ناپذیری به آموزش وارد کرده است؛ اما با توجه به این زیان ملی؛ دولت فرصت یافته است تا توجه خود را به بهره‌گیری از فناوری دیجیتال در امور آموزشی متمرکز سازد. وی ابراز امیدواری کرد که گزارش مذکور مؤثر واقع گردیده و در تنظیم سیاست ملی آموزش ‌و پرورش به نحو مؤثری مورد استفاده قرار خواهد گرفت. اما واقعیت این است که دولت تصمیم بزرگ یکسان‌سازی نظام آموزشی در سراسر کشور را اتخاذ کرده و اعلام نموده است که با زدن تیر خلاص بر پیکره نیمه‌جان نظام آموزشی طبقاتی، آموزش‌ و پرورش را وارد مرحله‌ای جدید خواهد ساخت.

تحقق بخشیدن به این هدف کار ساده ای نیست، دولت می‌داند که نظام آموزشی همواره به‌عنوان یک شجر ممنوعه تلقی می‌شده است. هیچ دولتی به مسئله آموزش اهمیت نداده است و وضعیت نظام آموزشی از مقطع ابتدایی تا آموزش عالی به‌شدت وخیم می‌باشد، حیثیتی برای درجات عالی تحصیلی باقی نمانده است و شفافیتی در نظام امتحانات دیده نمی شود. آفت فساد در نظام آموزشی نیز رخنه کرده است. با یک اقدام ضیاءالحق دیکتاتور اسبق تمام تجربه و تلاش های کارشناسان آموزش ‌و پرورش در زمینه برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی به هدر رفت. در جریان تلاش حکومت او برای اسلامی سازی کتب درسی، تاریخ کشور به بازی گرفته شد.

حرمت الفاظ از بین رفت. البته که دولت باید نظام آموزشی یکسان را ایجاد کند، اما این واقعیت را نباید فراموش کند که بردگان لورد مک‌کولی (تامِس ببینگتن مکولی که در سال ۱۸۳۴ میلادی وارد هند شد و به نخستین عضو حقوقی شورای فرمانداری هند از سوی بریتانیا منصوب شد. به او پس از سخنرانیش در پارلمان بریتانیا در ۲ فوریه ۱۸۳۵ وظیفه تغییر نظام آموزش هند محول شد.) هنوز توانایی تنفس در فضای استقلال و آزادی را کسب نکرده‌اند و این نظام به شرطی می‌تواند رایج گردد که بوروکراسی ما از استعمارزدگی فکری رها گردد. در کشور ما هنوز زبان اردو رسمیت نیافته است. این سخن ربطی به تعصب نسبت به زبان انگلیسی ندارد. انگلیسی ابزار مؤثر ارتباطات بین‌المللی است، اما در این میان، اردو و زبان‌های محلی ما چه تقصیری دارند؟ یکسان‌سازی نظام آموزشی گام مهمی در راستای همبستگی ملی است.

اعلام یکسان‌سازی نظام آموزشی از سوی وزیر آموزش ‌و پرورش دولت فدرال در واقع اعلان‌جنگ برای لغو نظام آموزش طبقاتی است. کشور در حال حرکت به‌سوی یک پیشرفت آموزشی است استقامت می‌طلبد.

روزنامه اکسپرس