آمارهای رسمی نشان می‌دهد که تعدادی کودکستان‌ها در سراسر کشور  افغانستان به ۱۷۰ باب رسیده و در مجموع شش هزار و ۱۷۷ کودک در آنها حضور دارند. براساس اطلاعات اداره آمار و معلومات طالبان، این آمار نشان می‌دهد که در مقایسه با نیمه دوم سال گذشته، افزایش ۲۸.۶ درصدی را نشان می‌دهد.

در گزارش شاخص‌های آماری نیمه دوم سال ۱۴۰۳ طالبان آمده است که سه هزار و ۳۳۷ کودک پسر که ۳۳.۹ درصد را تشکیل می‌دهند، در این مراکز آموزش می‌بینند. همچنین، دو هزار و ۸۴۰ کودک دختر که ۲۳.۰ درصد را نشان می‌دهند، در این کودکستان‌ها مشغول فراگیری آموزش هستند. براساس گزارش، دو هزار و ۶۱۷ کودک در کودکستان‌هایی حضور دارند که در محل کار والدینشان تأسیس شده‌اند. این کودکان شامل یک هزار و ۳۹۶ پسر و یک هزار و ۲۲۱ دختر می‌شوند. براساس این گزارش، یک هزار و ۹۰ معلم در کودکستان‌های دولتی مشغول تدریس هستند که از این میان، ۴۷۰ تن در محل کار و ۵۳۹ نفر در محل زیست کودکان ایفای وظیفه می‌کنند.

از سوی دیگر، ۳۸ کودکستان و شیرخوارگاه خصوصی نیز در کشور فعالیت دارند. در این مراکز،  یک هزار و ۸۶۰ کودک حضور دارند که شامل ۸۹۰ کودک پسر و ۹۷۰ کودک دختر می‌شود. مجموع معلمان شاغل در این مراکز خصوصی به ۸۰ نفر می‌رسد.

در همین حال، رضوانه رحیمی، یکی از روانشناسان، در گفت‌وگو با روزنامه ۸صبح می‌گوید که کودکستان‌ها نقش اساسی در رشد مهارت‌های اجتماعی، روانی و شناختی کودکان دارند. به گفته او، از لحاظ روانی، وقتی یک کودک بین ۵ تا ۱۲ سال وارد اجتماع می‌شود، این روند باید در گام نخست از کودکستان‌ها آغاز گردد. او تصریح می‌کند که نبود کودکستان‌ها منجر به تأخیر در رشد زمانی کودکان می‌شود و آنان نمی‌توانند مهارت‌های اجتماعی را به‌موقع و موثر فرا بگیرند.

این روانشناس می‌گوید که هدف کودکستان، فراهم‌سازی آمادگی روانی و شناختی برای ورود به مدرسه است و کودکانی که تجربه آموزش در کودکستان را نداشته باشند، ممکن است با کاهش اعتماد به نفس و افت در روند آموزشی مواجه شوند. به گفته او، میان کودکانی که با گذراندن دوره کودکستان وارد مدرسه می‌شوند و کودکانی که بدون این تجربه به مدرسه می‌روند، تفاوت‌های چشم‌گیری در روند یادگیری، تعاملات اجتماعی و انطباق با محیط آموزشی دیده می‌شود. او تأکید می‌ورزد که کودکان در کودکستان‌ها از طریق بازی‌ها، تعاملات و آموزش‌های ساختارمند، مهارت‌های مدیریت اجتماعی را می‌آموزند و با شیوه‌هایی که متناسب با ذهن و روان کودک طراحی شده‌اند، برای ورود به محیط مدرسه آماده می‌شوند.

بانو رحیمی می‌افزاید که در کشوری با جمعیت بیش از ۳۰ میلیون نفر، وجود تنها ۱۷۰ باب کودکستان، مایه نگرانی و تأسف است. به گفته او، خلاء آموزشی در دوره کودکستان می‌تواند پیامدهای روانی جدی برای کودکان در پی داشته باشد. او تصریح می‌کند که نبود کودکستان‌ها باعث بروز اضطراب، احساس خودکم‌بینی، افسردگی، مشکلات رفتاری و کاهش اعتماد به نفس کودکان در مدرسه می‌شود.

با این حال، تعدادی از مادران و پدران که کودکانشان از رفتن به کودکستان‌ها محروم مانده‌اند، می‌گویند که بیکاری، فقر گسترده و محدودیت‌های روزافزون از سوی طالبان، باعث شده است که خانواده‌ها نتوانند کودکان خود را به این مراکز آموزشی بفرستند. به گفته آنان، کودکانشان به‌دلیل نبود امکانات مالی و ترس از تهدیدات امنیتی، روانی و محیطی، به‌جای سپری‌کردن در کودکستان‌ها، ناگزیر در خانه‌ها در انزوا و حبس به‌سر می‌برند.

فرشید، یکی از ساکنان کابل، می‌گوید که پس از تسلط طالبان، کودکانش را به کودکستان‌ها نفرستاده است. او می‌افزاید که ترس از آموزش‌های انحرافی، نبود اطمینان از فضای مصون کودکستان برای آموزش مدرن و نیز هزینه‌های زیاد، سبب شده که کودکانش از رفتن به کودکستان محروم بمانند.

نگاه نهادهای بین‌المللی به وضعیت آموزش پیش‌دبستانی در افغانستان

صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل (یونسکو) و بانک جهانی در گزارش‌های متعددی هشدار داده‌اند که سرمایه‌گذاری ناکافی در بخش آموزش و پیش‌دبستانی در افغانستان، آینده کودکان این کشور را در معرض خطر قرار داده است.

یونیسف در گزارشی گفته است که تنها پنج درصد کودکان افغانستان در سن پیش‌دبستانی به مراکز آموزش ابتدایی دسترسی دارند. براساس این گزارش، این آمار یکی از پایین‌ترین نرخ‌های پوشش آموزش ابتدایی در سطح جهان به‌شمار می‌رود. یونیسف افزوده که نبود کودکستان‌های کافی، کمبود نیروی انسانی آموزش‌دیده، فقر، و اولویت نداشتن آموزش اولیه در سیاست‌های عمومی باعث شده تا میلیون‌ها کودک در افغانستان از حق آموزش در سال‌های طلایی رشد مغزی محروم بمانند.

همچنین، یونسکو در یکی از ارزیابی‌های خود بر اهمیت آموزش پیش‌دبستانی تأکید کرده و آن را ابزاری حیاتی برای کاهش شکاف‌های آموزشی و تقویت عدالت آموزشی در جوامع بحران‌زده‌ای چون افغانستان دانسته است. این نهاد توصیه کرده که برای کاهش نابرابری‌های آموزشی، باید بیشترین تمرکز بر آموزش کودکان در سنین پایین صورت بگیرد.

از سوی دیگر، بانک جهانی نیز در یک مطالعه‌ مقایسه‌ای گزارش داده است که هر دلار سرمایه‌گذاری در آموزش پیش‌دبستانی، می‌تواند تا هفت دلار سود اقتصادی بلندمدت برای کشورها به همراه داشته باشد. به باور این نهاد مالی بین‌المللی، سرمایه‌گذاری در سال‌های اولیه زندگی کودک، از هوشمندانه‌ترین و مؤثرترین راهکارها برای کاهش فقر شدید، تقویت رفاه مشترک، و ایجاد سرمایه انسانی لازم جهت تنوع‌بخشی و رشد پایدار اقتصادی کشورها به‌شمار می‌رود.

اداره معلومات و آمار طالبان در حالی آمار کلی کودکستان‌ها در کشور را ۱۷۰ باب اعلام کرده که این نهاد در گزارشی دیگر، مجموع نفوس افغانستان در سال ۱۴۰۳ را ۳۵.۷ میلیون تن برآورد کرده است. به گفته این نهاد، ۱۸.۲ میلیون تن (۵۱ درصد) جمعیت کشور را مردان و ۱۷.۵ میلیون تن (۴۹ درصد) را زنان تشکیل می‌دهند.

منبع روزنامه هشت صبح

لینک:

 https://8am.media/fa/children-and-collapsed-infrastructure-only-170-kindergartens-for-the-entire-country/