هزاران کودک در افغانستان، به‌ویژه در کابل، بار سنگین فقر، بی‌عدالتی و بی‌توجهی را بر دوش می‌کشند. این کودکان از صبح تا شب به دست‌فروشی، اسفند دود کردن، کارگری، آهنگری، خیاطی و جست‌وجوی اشیای قابل فروش در میان زباله‌ها مشغولند و تعدادی از آنها نیز از سر ناچاری به گدایی در کنار خیابان روی آورده‌اند.

تعدادی از کودکان کار می‌گویند که فقر، بی کاری و مشکلات اقتصادی خانواده‌های‌شان آنان را ناگزیر کرده تا برای تأمین لقمه نانی به جاده‌ها پناه ببرند. این کودکان تأکید می‌کنند که در صورت دریافت حمایت مالی از خانواده‌های‌شان، بسیاری از آنها دیگر مجبور نخواهند بود در خیابان‌های پایتخت کار کنند.

برخی از کودکان کار در گفت‌وگو با روزنامه ۸صبح از وضعیت زندگی‌شان شکایت کرده و خواهان توجه نهادهای مددرسان داخلی و بین‌المللی به شرایط دشوارشان شده‌اند. آنها می‌گویند که تعدادی از رانندگان، مغازه‌داران و حتی رهگذران با آنان رفتار توهین‌آمیز دارند و در مواردی از سوی طالبان یا افراد دیگر تهدید یا ضرب و شتم می‌شوند. به گفته‌ این کودکان، محیط کار برای‌ آنها امن نیست؛ اما چاره‌ای جز ماندن در آن ندارند، زیرا نان شبشان به همین چند افغانی وابسته است.

وحیده و مریم، دو خواهر هفت‌ساله، به‌جای کیف مدرسه، کیسه ای بر دوش دارند تا با جمع‌آوری اشیای قابل فروش از زباله‌ها، هزینه‌ زندگی خانواده ده‌نفره‌شان را تأمین کنند. این دو دختر خردسال می‌گویند که پدرشان به‌تازگی تحت یک عمل جراحی سنگین قرار گرفته و دیگر توانایی کار کردن ندارد.

وحیده می‌گوید: "ما در کوچه ها، پلاستیک و قوطی‌هایی را که قابل فروش باشد جمع می‌کنیم. مادرم پلاستیک و کارتن را در خانه می‌سوزاند و با آن برای‌مان غذا می‌پزد؛ قوطی و چیزهای دیگر را هم می‌فروشد".

مریم، در حالی‌که هنوز رنگ حنای عید از دستان کوچکش پاک نشده، به‌آرامی قوطی پلاستیکی را از کنار جاده بر می‌دارد و با نگاهی آمیخته به اندوه می‌گوید: "دوست ندارم در کوچه کار کنم، اما پدرم بی کار است. برای همین مجبوریم بیاییم این‌جا."

نازیه، دختر دیگری است که با دود کردن اسفند تلاش می‌کند چند افغانی برای نان شب خانواده‌اش به‌دست آورد. او می‌گوید که پدرش با گاری دستی بار مردم را جابه‌جا می‌کند و خودش ناچار است از صبح تا شب کار کند تا در تأمین هزینه‌های زندگی خانواده سهم بگیرد.

این دختر می‌افزاید: "خانه‌ ما از اینجا دور است. هر روز صبح برای پیدا کردن چند افغانی می‌آیم. گاهی پول پیدا می‌شود، گاهی نه." او در پاسخ به پرسشی که آرزویت چیست، می‌گوید: "نمی‌دانم آرزو چیست؟ آرزو هم ندارم."

شیر، کودک ۱۲ ساله‌ای که همراه با چهار برادرش در کنار جاده کار می‌کند، می‌گوید نگاه‌های تحقیرآمیز رهگذران و کتک خوردن در خیابان‌ها، بخشی جدایی‌ناپذیر از واقعیت تلخ و روزمره زندگی‌اش است.

شیر می‌افزاید: "مردم با دید خوب به ما نگاه نمی‌کنند. پدرم مریض است و عمویم ما را به جاده آورد تا کار کنیم. من خیار می‌آورم و برادرهایم پلاستیک می‌فروشند. درس می‌خوانم، به مدرسه می‌روم، اما آینده روشنی برای خود نمی‌بینم."

در چنین شرایطی فعالان حقوق کودک می‌گویند که در افغانستان به مشکلات اساسی کودکان رسیدگی نمی‌شود و از نهادهای بین‌المللی می‌خواهند که برای مهار فقر و دیگر چالش‌هایی که کودکان با آن روبه‌رو هستند، همکاری جدی و مؤثر داشته باشند.

شمس مشعل، فعال حقوق کودک، می‌گوید: "پروژه‌هایی که فقط به گرفتن عکس با چند کودک یا توزیع محدود مواد غذایی خلاصه می‌شوند، کافی نیستند. این‌گونه فعالیت‌ها بیش‌تر برای نمایش عملکرد نهادهاست تا حل واقعی مشکل. باید راه‌حل‌های ریشه‌ای برای بحران کودکان جست‌وجو شود. شاید ریشه‌کن کردن فقر در جامعه‌ای مانند افغانستان بسیار دشوار باشد، اما ناممکن نیست".

این در حالی است که با گسترش فقر و بیکاری، مهاجرت مردان خانواده برای کار به کشورهای همسایه و نبود نان‌آور در خانواده‌های فرزندان نیروهای امنیتی پیشین که در جنگ با طالبان کشته شدند، ناچارند در کنار خیابان‌ها کار کنند.

تعداد کودکان کار در حال افزایش است، اما به‌دلیل محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی طالبان و نبود نهاد مشخصی برای ثبت و گردآوری داده‌ها، تاکنون آمار دقیقی از تعداد کودکان کار در دست نیست.

وزارت کار و امور اجتماعی طالبان نیز تاکنون آمار دقیقی از تعدادی کودکان کار در افغانستان ارائه نکرده است، اما در اعلامیه‌ها و پست‌های جداگانه‌ نوشته که برای کودکان کار در تعدادی از ولایت‌ها، پول نقد و لباس عیدی توزیع کرده‌اند.

برنامه توسعه‌ای سازمان ملل متحد (UNDP) در گزارشی با عنوان «بررسی اجتماعی و اقتصادی افغانستان» اعلام کرده بود که کار کودکان در سال ۲۰۲۴ به‌ویژه در میان پسران افزایش یافته بود. براساس این گزارش، نرخ اشتغال پسران در سال جاری میلادی حدود ۱۵ درصد بوده است که تقریباً دو برابر نرخ اشتغال در میان دختران است. این گزارش همچنین تأکید دارد که کار کودکان، به‌ویژه در بخش‌های غیررسمی مانند صنایع دستی و زباله‌گردی، به‌طور چشم‌گیری رو به افزایش است.

هر سال، سازمان بین‌المللی کار (ILO) با همکاری اعضا و شرکای خود در سراسر جهان، از روز جهانی مبارزه با کار کودکان گرامیداشت به‌عمل می‌آورد. این سازمان، هدف از گرامیداشت این روز را افزایش آگاهی درباره وضعیت کودکان کار و تلاش برای ریشه‌کن کردن این پدیده عنوان کرده است.

منبع: روزنامه هشت صبح

لینک:

https://8am.media/fa/world-day-against-child-labor-dinner-from-kabuls-garbage/