ازدواج‌ها و خواستگاری‌های آنلاین به یکی از مسائل جدی در میان شهروندان افغانستان تبدیل شده است. بسیاری از کاربران از طریق فضای مجازی تلاش می‌کنند همسفر زندگی خود را انتخاب کنند که این انتخاب‌ها گاهی به‌دلیل عدم شناخت واقعی منجر به طلاق و خشونت‌های خانوادگی می‌شود. در این گزارش با ۱۱ نفر از افرادی که از طریق آشنایی آنلاین ازدواج کرده‌اند گفت‌وگو شده است. در این گفت‌وگوها، چهار نفر از کسانی که از این طریق ازدواج کرده‌اند، سرانجام نتوانسته‌اند به زندگی مشترک خود ادامه دهند و از هم جدا شده‌اند و پنج نفر دیگر از این وصلت رضایت دارند و می‌گویند که چهره واقعی و مجازی فرد مورد نظرشان یکسان بوده و زندگی خوبی را سپری می‌کنند. همچنین یکی دیگر از افراد گفته که فرد مورد علاقه‌اش در فضای مجازی با آنچه در فضای واقعی دیده یکسان نبوده است و شخصی دیگر نیز تأکید کرده که با وجود ادامه دادن به ازدواجی که از طریق فضای مجازی شکل گرفته، نسبت به همسرش همواره بدگمان و کنجکاو است. یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد که برخی از ازدواج‌هایی که به‌صورت آنلاین شکل گرفته‌اند، دختران فریب افرادی با پیش‌زمینه اعتیاد یا قاچاق مواد مخدر را خورده‌اند. همچنین کسانی که با چهره‌ای متفاوت ظاهر شدند و به وعده‌هایی که در چت‌ها داده بودند، وفادار نماندند. از سوی دیگر، برخی از روان‌شناسان تأکید دارند که ازدواج‌های آنلاین اگر با شناخت سطحی طرف مقابل انجام شوند، در معرض آسیب‌های روانی متعددی قرار می‌گیرند.
اینترنت و شبکه‌های اجتماعی امروز تنها ابزار ارتباط نیستند، بلکه به یکی از عوامل تأثیرگذار در تصمیم‌های مهم زندگی، از جمله ازدواج، تبدیل شده‌اند. تجربه گفت‌وگوکنندگان این گزارش نشان می‌دهد که ازدواج‌های آنلاین برای شماری سرشار از خوشبختی و تفاهم بوده‌اند و برای برخی دیگر، قصه‌هایی تلخ از فروپاشی، فریب و خشونت به دنبال داشته‌اند.
فرشته (مستعار)، دختر ۲۹ ساله‌ای که بیش از ۱۰ سال در کانادا زندگی می‌کند، از تجربه تلخ نامزدی می‌گوید که نه‌تنها به ازدواج منجر نشده، بلکه آسیب‌های روانی عمیقی در او برجای گذاشته است. فرشته ابتدا از طریق فضای مجازی با آن جوان صحبت کرده بود، بدون این‌که بداند او معتاد به مواد مخدر است.
این دختر که از تجربه ناموفق ازدواج آنلاین صحبت می‌کند، می‌گوید: "همسایه قبلی ما در کابل، به‌واسطه یکی از آشنایان پیشنهاد دادند که پسرشان با من نامزد شود. بعد از مدتی با آن پسر آنلاین صحبت کردم. ظاهر خوبی داشت، خوش‌لباس بود و خانواده‌اش هم مردم خوب بودند. فکر کردم انتخاب مناسبی است و پذیرفتم. اما پس از نامزدی، رفتارهای نگران‌کننده‌ای از او دیدم؛ همیشه خواب‌آلود بود، بی‌تفاوت نسبت به احساساتم و نوعی بی‌قراری در کلامش دیده می‌شد."
فرشته می‌افزاید: "در دوراهی مانده بودم، تا این‌که روزی یکی از دوستان پدرم که از کابل آمده بود، مهمان ما شد. وقتی از نامزدی‌ام برایش تعریف کردم، براساس شناختی که از خانواده آن پسر داشت، گفت که او دچار مشکلات اخلاقی و رفتاری است و خانواده‌اش فقط به‌خاطر خلاصی از دستش، این نامزدی را ترتیب داده‌اند تا بتوانند پسرشان را به کانادا بفرستند. آن زمان تازه ۳ ماه از نامزدی ما گذشته بود".
این دختر جوان با کوله‌باری از حسرت و ناامیدی می‌گوید: "ای کاش در ابتدا متوجه می‌شدم، شاید به این حد دلم نمی‌شکست. این‌که می‌خواست به کانادا بیاید یا از افغانستان فرار کند، ناراحتم نکرد. بیش‌ترین چیزی که مرا ویران کرد، استفاده ابزاری خانواده‌اش از من برای رهایی از این مرد، انحرافات اخلاقی و اعتیادش بود".
رحیمه (مستعار) پزشک ۳۴ ساله‌ای است که پس از آشنایی آنلاین با یک دکتر شهروند افغانستان مقیم آلمان، وارد رابطه‌ای شد که به ازدواج انجامید. او می‌گوید: "در آغاز، ارتباط ما بیشتر جنبه علمی و کاری داشت، اما به‌مرور صمیمیت شکل گرفت و تصمیم به ازدواج گرفتیم. بعد از ازدواج به آلمان رفتم، اما خیلی زود متوجه شدم که شب‌ها تا دیروقت بیرون می‌ماند، مشروب می‌نوشد و دوستانش را به خانه می‌آورد. متوجه شدم از خوش‌گذرانی برمی‌گردد. وقتی اعتراض کردم، با لحن سردی گفت که اینجا افغانستان نیست؛ تو هم می‌توانی مثل من خوش بگذرانی".
این پزشک می‌افزاید: "من که در محیطی فرهنگی و با اصول خانوادگی بزرگ شده بودم دیگر نتوانستم این وضعیت را تحمل کنم. سرانجام با کمک برادرم از او جدا شدم".
ظریفه (مستعار) یکی از زنانی است که تجربه تلخ ازدواج در بستر فضای مجازی را پشت سر گذاشته و اکنون با افسردگی شدید و آسیب‌های روانی دست‌وپنجه نرم می‌کند. او می‌گوید که از طریق یک گروه تلگرامی با همسرش آشنا شد. چند ماه نخست ازدواجشان خوب پیش رفت و تصمیم گرفتند ابتدا به ایران و سپس به ترکیه مهاجرت کنند. اما به‌تدریج روابط‌شان خراب شد.
این بانو می‌گوید: "در ابتدا فکر می‌کردم خوشبخت شده‌ایم. به ایران رفتیم تا از آن‌جا به ترکیه برویم، اما خیلی زود متوجه شدم که او آن کسی نیست که وانمود می‌کرد. شب‌ها دیر به خانه می‌آمد، گاهی مست بود یا اصلاً بازنمی‌گشت. بهانه می‌آورد، دروغ می‌گفت، تلفنش همیشه قفل بود. کم‌کم متوجه شدم شب‌ها به خوش‌گذرانی و رفتارهای ناسالم مشغول است. نه احترامی بود، نه تعهدی. هرگاه از او توضیح می‌خواستم، با پرخاش پاسخ می‌داد". زهره (مستعار)، یکی دیگر از قربانیان آشنایی‌های مجازی است که تجربه تلخ خود را چنین بیان می‌کند: "نامزد قبلی‌ام یکی از همراهان مریض‌هایم بود. شماره‌ام را از طریق واتساپ گرفت، به بهانه مشورت درباره دوای پدرش. کم‌کم رابطه‌مان بیشتر شد و پس از یک شناخت ابتدایی، تصمیم به نامزدی گرفتیم. خانواده‌ام را هم در جریان گذاشتم. اما حدود یک‌ونیم‌ماه بعد، پافشاری عجیب او برای سریع‌تر شدن ازدواج، مرا دچار شک و تردید کرد".
زهره (مستعار) می‌افزاید: "رفتارهایش برایم عجیب شده بود؛ با چیزی که در ابتدا نشان می‌داد، فرق زیادی داشت. ادعا می‌کرد در کار خرید و فروش داروست، اما از طریق همسر یکی از همکارانش فهمیدم که او از قاچاقچیان مواد مخدر است و پس از سلطه طالبان در نتیجه باز شدن زندان‌ها او هم آزاد شده است. با گذشت زمان، بیشتر متوجه شدم که شخصیت واقعی‌اش هیچ شباهتی به چیزی که نشان می‌داد ندارد؛ بی‌ثبات، مرموز و بی‌اخلاق بود. خانواده‌ام را آگاه کردم و آنها مانع ادامه این رابطه شدند".
اورانوس (مستعار) یکی از زنانی است که به گفته خود سال‌هاست بهای یک تصمیم اشتباه را می‌پردازد. او می‌گوید: "با همسرم که برادر یکی از هم‌کلاسیهایم بود، از طریق یک گروه برای حل فرم‌های آمادگی کنکور آشنا شدم. ارتباط ما به نامزدی و سپس ازدواج انجامید. اما خیلی زود، چهره واقعی‌اش را دیدم. از همان ابتدا مرا از رفتن به دانشگاه منع کرد. در دوران نامزدی هم اخلاقش کم‌کم تغییر کرد، ولی امیدوار بودم که شاید بعد از ازدواج بهتر شود."
اورانوس ادامه می‌دهد: "اخلاقش ثبات ندارد؛ پرخاشگر، بی‌ثبات و برخلاف تصویری که از خودش نشان می‌داد. حالا سه فرزند دارم؛ دو پسر و یک دختر. اما زندگی‌ام به جهنم تبدیل شده. شوهرم بیشتر ساعات روز را تحت تأثیر قرص‌های آرام‌بخش و مواد مخدر است. وقتی از او می‌خواهم که به‌خاطر فرزندانم ترک کند، با خشونت واکنش نشان می‌دهد، مرا و فرزندانم را کتک می‌زند و هیچ احترامی برایم قایل نیست. خودش هم می‌فهمد که کارش درست نیست؛ چندین بار تصمیم به ترک اعتیاد نیز گرفته اما موفق نشده است".
یکی از افراد مورد مطالعه این گزارش می‌گوید که رابطه آنلاین او منجر به ازدواج نشده است. به گفته او، چهره واقعی و مجازی فرد مورد علاقه‌اش متفاوت بوده و حتی زمانی که متوجه شده فردی که ماه‌ها با او رابطه داشته، سن و سالش بیشتر است، از دیدار حضوری‌اش نیز صرف‌نظر کرده است.
سرافراز (مستعار) مرد ۲۹ ساله می‌گوید که در خانواده‌ای ۱۷نفره بزرگ شده و همواره از عدم محبت رنج برده است. او می‌گوید: "روزی تصمیم گرفتم از طریق فیسبوک کسی را پیدا کنم تا با او درد دل کنم و حرف‌هایم شنیده شود. موهایم را شانه کردم و به پارک محله رفتم. از دوستم خواستم که از من عکس بگیرد تا در فیسبوک به اشتراک بگذارم. وقتی به خانه برگشتم، با برخورد فیزیکی برادرم هم مواجه شدم، اما همان شب یک نفر را در فیس بوک پیدا کردم و خوشحال بودم".
این مرد می‌افزاید که تماس‌های آنلاینش با فرد مورد علاقه‌اش شش ماه طول کشید و روزی هر دوی آنها تصمیم گرفتند که یکدیگر را از نزدیک ببینند. او می‌گوید: "فکر می‌کردم عشق را در فیسبوک یافتم، اما نفهمیدم پشت آن واژه‌های شاعرانه، زنی به سن مادرم نشسته بود؛ نه برای عشق، بلکه برای سوءاستفاده و دلم همان‌جا شکست؛ نه از فریب، بلکه از این‌که باور کرده بودم دوست‌داشتنی‌ام".
با وجود آمار بالای نارضایتی و شکست در ازدواج‌های آنلاین، نمی‌توان از موارد موفق هم چشم‌پوشی کرد. برخی از زوج‌ها با گفت‌وگو، شناخت عمیق و تصمیم‌گیری مشترک، توانسته‌اند زندگی مشترک خوبی بنا کنند.
یکی از نمونه‌های موفق ازدواج‌های مجازی، داستان یوسف (مستعار) و نامزدش است که آشنایی‌شان از طریق یک گروه درسی و پیام‌رسان آغاز شد. با آن‌که بعدها یکی در کابل ماند و دیگری به لندن مهاجرت کرد، اما وفادارانه کنار هم ماندند و امسال نامزد شدند. حالا با رضایت خانواده‌ها و شناخت کامل، زندگی مشترکشان را آغاز کرده‌اند.
یوسف می‌گوید: "با همسرم از طریق مسنجر آشنا شدم و کم‌کم صمیمی شدیم. پس از سلطه طالبان من و خانواده‌ام به لندن مهاجر شدیم؛ اما من پس از مهاجرتم، باز هم به قولی که داده بودم وفادار ماندم. حالا بعد از سال‌ها، بالاخره نامزد شدیم و خیلی خوشحال هستیم".
فیروزه، نمونه دیگری از ازدواج موفق در بستر فضای مجازی است؛ بانویی که از دل یک گروه ادبی در دوران قرنطینه کرونا، توانست همفکر و همراه زندگی‌اش را پیدا کند. او می‌گوید که در روزهای تعطیلی کرونا، از طریق یک گروه شعر و داستان‌نویسی با همسرش آشنا شد. پس از تسلط طالبان، فیروزه همراه خانواده‌اش به ایتالیا پناهنده شد، در حالی‌که همسر آینده‌اش هنوز در افغانستان بود و آنها حتی نامزد هم نشده بودند.
فیروزه می‌گوید: "او به خانه خواهرم در افغانستان خواستگاری رفت و خواهرم به نمایندگی از خانواده ما، پاسخ مثبت داد. ابتدا به صورت آنلاین نکاح کردیم. بعد از سه سال، بالاخره کارهای قانونی همسرم هم تکمیل شد و با وجود همه سختی‌ها، به هم رسیدیم. خیلی خوشحالم که توانستم انسانی همفکر و هم‌نظر خودم را پیدا کنم"
با این حال، برخی معتقدند اگر ازدواج‌هایی که به واسطه فضای مجازی شکل می‌گیرد، با درک، گفت‌وگو و شناخت کافی همراه باشند، می‌توانند راهی برای انتخاب آگاهانه‌تر و منطقی‌تر شریک زندگی باشند.
زبیر نیز یکی از جوانانی است که با تأکید بر تابو شکنی‌های سنّت‌های نادرست از ازدواج‌هایی که با واسطهی فضای مجازی شکل می‌گیرد پشتیبانی می‌کند. او می‌افزاید: "اگر ازدواج آگاهانه با درک متقابل و شناخت واقعی صورت بگیرد خیلی خوب است تا این که دختران یا پسران مجبور شوند تا به دلخواه والدین یا به تهدید آنان مبنی بر حلال نکردن حق یا نبخشیدن آنان به ازدواج مجبور شوند. خانواده‌ها بپذیرند که فرزندانشان بزرگ شده‌اند و حق دارند در این تصمیم مهم، نقش اصلی را داشته باشند. نه این‌که کسی را برایشان انتخاب کنند که هیچ شناختی از او ندارند."
زبیر تأکید می‌کند: "باور دارم که این نوع آشنایی اگر با احترام و بلوغ فکری همراه باشد، می‌تواند شروع خوبی برای یک زندگی مشترک موفق باشد".
زیبا (مستعار) یکی از جوانانی است که به گفته خودش، با خلاء عاطفی بزرگ شده و به دنیای مجازی پناه برده است و در این فضا طعم خوشبختی را چشیده و مسیر زندگی‌اش تغییر یافته است. او می‌گوید در نوجوانی با پسرخاله‌اش نامزد شد، اما طولی نکشید که رفتارهای تحقیرآمیز و بی‌مهری خانواده نامزد، او را از ادامه این رابطه دل‌سرد کرد و نامزدی به هم خورد.
زیبا از طریق فیسبوک با جوانی در هرات آشنا شد. گفت‌وگوهای اولیه‌اش ساده بود، اما به‌تدریج به اعتماد و دلبستگی انجامید. پسر هراتی به کابل آمد، دیدار حضوری داشتند و همان دیدار کافی بود تا تصمیم‌شان برای ادامه به ازدواج قطعی شود. او می‌گوید: "حالا سه سال از ازدواج ما می‌گذرد. یک دختر داریم و زندگی‌مان شاید ساده باشد، اما پر از محبت است، چیزی که همیشه دنبالش بودم".
با آن که برخی از ازدواج‌های با پایهی آشنایی آنلاین به نتیجه مثبت ختم شده‌اند، اما حتی در موارد موفق نیز گاه آثار روانی و فشارهای عاطفی عمیقی برجای گذاشته است.
شریف (مستعار) یکی از افرادی است که پس از سال‌ها ارتباط آنلاین، سرانجام ازدواج کرده است. او می‌گوید که اکنون استرس و اضطراب به بخشی همیشگی از زندگی‌اش تبدیل شده و احساس بدگمانی و بی‌اعتمادی رهایش نمی‌کند. همچنین از عذاب وجدانی رنج می‌برد که ناشی از فرصت‌های ازدست‌رفته‌ای است که می‌توانست آن زمان صرف پیشرفت تحصیلی و افزایش دانش خود کند.
شریف می‌گوید: "در طول این مدت، روز و شب با استرس و اضطراب همراه بود. آرامش نداشتم، حتی تمرکزم برای درس‌خواندن را از دست دادم. با وجودی‌که تمام امکانات برای تحصیل فراهم بود، اما نگران رابطه‌ام بودم و همین باعث شد فرصت‌های زیادی را از دست بدهم".
برخی روان‌شناسان با اشاره به پیامدهای دوگانه ازدواج‌های آنلاین تأکید می‌کنند که این نوع ازدواج‌ها می‌توانند هم فرصتی برای یافتن هم‌فکری مناسب و شریک زندگی آگاهانه باشند و هم زمینه‌ساز آسیب‌های عاطفی و فروپاشی روانی.
رضوانه رحیمی روانشناس، می‌گوید که ازدواج‌هایی که از طریق فضای مجازی شکل می‌گیرند، اگر با شناخت سطحی و بدون بررسی عمیق شخصیت و شرایط طرف مقابل انجام شوند، در معرض آسیب‌های روانی متعددی قرار می‌گیرند.
این روانشناس تأکید می‌کند: "در فضای مجازی، افراد معمولاً نسخه‌ای آرمانی از خود ارائه می‌کنند. این شناخت سطحی و غیرواقعی، وقتی به زندگی مشترک واقعی می‌رسد، می‌تواند منجر به شکست عاطفی، کاهش اعتماد به نفس، افسردگی و حتی بحران هویت شود." به گفته او، یکی از نگرانی‌های عمده در این نوع روابط، وابستگی عاطفی بدون شناخت واقعی است که با سرعت بالا شکل می‌گیرد و پس از ازدواج، در مواجهه با تفاوت‌های رفتاری و فرهنگی، به شکست یا آسیب روانی ختم می‌شود.
رحیمی می‌افزاید: "فریب عاطفی، دروغ در هویت یا نداشتن قصد واقعی برای ازدواج، از آسیب‌هایی است که بیشتر قربانیان آن، دختران جوان هستند. در بسیاری موارد، زنان دچار حس بی‌ارزشی، بی‌اعتمادی و سرخوردگی شدید می‌شوند که تا مدت‌ها بر روانشان تأثیر می‌گذارد".
در همین حال، مطالعه‌ای منتشرشده در مجله روان‌شناسی سایبری، رفتار و شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که زوج‌هایی که از طریق فضای مجازی با یکدیگر آشنا شده‌اند، احتمال کمتری برای ازدواج رسمی دارند و در صورت ازدواج، احتمال بیشتری برای جدایی یا طلاق را تجربه می‌کنند.
این تحقیق که برروی بیش از ۴۰ هزار نفر در ایالات متحده انجام شده، نشان می‌دهد که تنها ۳۲ درصد از زوج‌ها آنلاین ازدواج می‌کنند، در حالی که این رقم برای زوج‌هایی که به‌صورت حضوری با یکدیگر آشنا شده‌اند، ۶۷ درصد است. همچنین، ۸ درصد از زوج‌های آنلاین از یکدیگر جدا می‌شوند یا طلاق می‌گیرند، در حالی که این نرخ در زوج‌های حضوری تنها ۲ درصد است.
آمار گردآوری‌شده توسط دانشگاه ایالتی میشیگان در ایالات متحده نشان می‌دهد زوج‌هایی که از طریق پلتفرم‌های دوستیابی آنلاین با هم آشنا شده‌اند، ۲۸ درصد بیشتر احتمال دارد که در ۱۲ ماه اول رابطه‌شان از هم جدا شوند.
این مطالعه نشان داد زوج‌هایی که از طریق روش‌های سنّتی مانند کار، معاشرت و دوستان با هم آشنا شده‌اند، روابط پایدارتر و طولانی‌تری دارند. در مقابل، کسانی که از طریق اینترنت با هم آشنا شده‌اند، روابط ضعیف‌تری دارند که احتمالاً به سرعت به شکست منجر شود.
تحقیقات جدید دانشگاه میشیگان همچنین نشان می‌دهد که ۸۶ درصد از شرکت‌کنندگانی که از سایت‌های دوستیابی آنلاین استفاده می‌کردند، نگرانند که پروفایل‌های افراد آشنا، نادرست و حاوی اطلاعات گمراه‌کننده باشد. در نتیجه، اعتماد به یکدیگر ممکن است در مراحل اولیه رابطه به خطر افتاده باشد.
همچنین مطالعات نشان می‌دهند که آشنایی‌های آنلاین می‌توانند به آسیب‌های روانی منجر شوند. برای مثال، در تحقیقی که در بریتانیا انجام شد نشان داده شد که زنان مسلمان که در سایت‌های دوستیابی با مردانی آشنا شده بودند که خود را پزشک معرفی کرده بودند، پس از فریب و تهدیدهای مالی، دچار اضطراب و افسردگی شدند.
مزایا و معایب دوستیابی آنلاین از زمانی که ازدواج آنلاین رواج پیدا کرد، مورد بحث مردم بوده است. همزمان، نگرانی‌ها در مورد پروفایل‌های نادرست و زوج‌هایی که از طریق شبکه‌های اجتماعی قرار ملاقات می‌گذارند مطرح شده است، زیرا این روابط به‌دلیل عدم ایجاد اعتماد کافی ممکن است منجر به شکست شوند. در عین حال، زوج‌های زیادی وجود دارند که به‌صورت آنلاین با هم آشنا شده‌اند و سال‌ها بعد با خوشحالی ازدواج کرده‌اند یا هنوز در رابطه هستند.
ازدواج‌های آنلاین که معمولاً از چت‌ها یا پیام‌های ساده آغاز می‌شوند، اغلب به وابستگی‌های عاطفی ناپایدار، آسیب‌های روانی و حتی سوءاستفاده‌های عاطفی و ذهنی منجر می‌شوند. براساس یافته‌های این تحقیق، اگرچه برخی از این ازدواج‌ها به‌ظاهر موفق بوده‌اند، اما بسیاری از افراد، حتی پس از ازدواج، آسیب‌های روانی دوران رابطه مانند استرس، بی‌اعتمادی، اضطراب، احساس ناامنی و پشیمانی از فرصت‌های ازدست رفته تحصیلی و شغلی را تا مدت‌ها با خود حمل می‌کنند.
همچنین برخی دختران و خانواده‌ها در افغانستان به‌دلیل نگرانی از آینده آموزشی و تحصیلی دخترانشان ترجیح می‌دهند افراد آشناشده از طریق فضای مجازی، به‌ویژه کسانی که در خارج از افغانستان هستند را برای ازدواج انتخاب کنند تا از خواستگاری مردان طالبان رهایی یابند و آینده دخترانشان را تضمین کنند.
با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد که این ازدواج‌ها نیز موفق نبوده‌اند و گاهی مردان مسن، دختران نوجوان و جوان را خواستگاری می‌کنند که تفاوت‌های سنتی و باورهای فکری میان آنها باعث جدایی می‌شود.
منبع: روزنامه هشت صبح
لینک:
https://8am.media/fa/online-marriages-from-a-dream-of-happiness-to-a-nightmare-of-collapse/
نظر شما