بیش از 400 مقام ارشد دولتی، اعضای پارلمان ها و دولت ها، رهبران دینی، اعضای جامعه دانشگاهی، دیپلمات ها و نمایندگان جامعه مدنی از کشورهای مختلف، از جمله ژلیکو کومشیچ رئیس شورای ریاست جمهوری بوسنی و هرزگوین، دنیس ازویزدیچ نائب رئیس مجلس نمایندگان بوسنی و هرزگوین، المدین کناکوویچ وزیر امور خارجه بوسنی و هرزگوین، حسین افندی کاوازوویچ رئیس العلماء جامعه اسلامی بوسنی و هرزگوین، محمد العیسی دبیر کل سازمان رابطه العالم الاسلامی و مسئولین کلیساهای کاتولیک و ارتدکس و جامعه یهودیان بوسنی و هرزگوین در این کنفرانس شرکت کردند.

ژلیکو کومشیچ، رئیس شورای ریاست جمهوری بوسنی و هرزگوین کنفرانس مذکور را افتتاح و تاکید کرد که مسئله زندگی و صلح یا زندگی در صلح امروز نیز مطرح است و همچنین این یک مسئله اصلی بود که پس از امضای قرارداد صلح دیتون در نوامبر 1995 برای جامعه بوسنی و هرزگوین مطرح شده بود.

وی اظهار داشت: " با توجه به اینکه این یک قرارداد صلح است، حفظ کل ساختار اجتماعی و قانون اساسی بوسنی و هرزگوین که از طریق سازش های دشوار ایجاد شد، به وضعیت صلح بستگی داشته است. بنابراین، صلح در کانون چیزی بوده که پس از تجاوز و جنگ خونین، منافع عمومی یا منافع مشترک ما بوده است. چالش های متعدد امنیتی و دیگر چالش ها و حتی تنش ها در دوره پس از امضای قرارداد صلح دیتون از تاریخ بوسنی و هرزگوین نتوانستند بر نیاز اساسی مدنی برای صلح و ثبات غلبه کنند. این نیاز اساسی مدنی برای صلح نوعی پیروزی را در جامعه بوسنی و هرزگوین به ارمغان آورد و حداقل تا حدی امکان ادغام اجتماعی را نه تنها به لحاظ نهادی بلکه از نظر اقتصادی، فرهنگی و ورزشی نیز فراهم کرد. اگرچه بوسنی و هرزگوین از نظر تشکیلاتی به موجودیت ها، کانتون ها و یک منطقه دیستریکت تقسیم شده است، اما تردد مردم، کالاها و سرمایه ها توقف ناپذیر بوده است. صلح هر روز معنا پیدا می‌ کرد و به طور فزاینده ‌ای آشکار می ‌شد که صلح  بزرگترین ارزش یک توافق سیاسی است که صادقانه بگوییم هیچ ‌کس از آن راضی نبود."

کومشیچ افزود: " همه اینها در تقریبا سه دهه تاریخ پس از امضای قرارداد صلح دیتون پیش‌ شرط‌ هایی را برای یک وضعیت پایدار زندگی در صلح در بوسنی و هرزگوین فراهم کرده است که من مطمئن هستم اگر بوسنی و هرزگوین از بیرون تهدید نشود، می ‌تواند به صلح دائمی تبدیل شود. چشم انداز صلح دائمی در بوسنی و هرزگوین صرفا به این امر بستگی دارد، زیرا ناآرامی ها و درگیری ها در بوسنی و هرزگوین به خودی خود به وجود نیامده اند بلکه همیشه و قاعدتا از بیرون آغاز و راه اندازی شده اند. اگرچه سارایوو هنوز همه زخم ها را التیام نداده است و سئوال این است که آیا امکان آن وجود دارد یا خیر، اما واقعیت این است که سارایوو را می توان یکی از آزادترین و لیبرال ترین شهرها نه تنها در بوسنی و هرزگوین بلکه در کل بالکان غربی نیز دانست. سارایوو با شخصیت و ماهیتش همیشه همینطور بوده است. در سارایوو زندگی، کار، همکاری، معاشرت و غیره برای مردم از سراسر بوسنی و هرزگوین و افراد با همه هویت‌ های قومی و دینی امری کاملا عادی و تقریبا طبیعی است."

دنیس ازویزدیچ، نائب رئیس مجلس نمایندگان بوسنی و هرزگوین گفت: " صلح یک ضرورت اخلاقی و مهمترین نیاز بشر است. این کنفرانس به دلیل برگزاری در سارایوو، در شهری که ما آن را اورشلیم اروپا می نامیم، در شهری که 500 سال است عبادتگاه های ادیان توحیدی در کنار یکدیگر ایستاده اند، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. سارایوو تنها شهری است که در آن چنین نمونه هایی از زندگی مشترک را می توان یافت. بوسنی و هرزگوین و سارایوو به دلیل تاریخ طولانی و به دلیل این واقعیت که تمدن های مختلف همیشه در اینجا درهم آمیخته اند و همچنین به این دلیل که صرف نظر از ناملایمات متعددی که پشت سر گذاشته ایم روحیه تحمل و احترام به دیگری و متفاوت حفظ شده است، قطعا شایسته بحث در مورد صلح و همزیستی هستند."

محمد العیسی، دبیر کل سازمان رابطه العالم الاسلامی اظهار داشت: "پارلمان بوسنی و هرزگوین  نمونه ای از تنوع و الهام از ارزش های واقعی تمدنی و انسانی است. همیشه خوشحال می شوم وقتی به سخنان دوستم و همکارم دنیس ازویزدیچ گوش می دهم، وقتی با چنین صمیمیت در مورد روح تساهل و همزیستی حاکم بر این کشور صحبت می کند، وقتی از همزیستی که همه ما برای آن تلاش می کنیم و همه باید از آن مراقبت کنیم صحبت می کند. بوسنی و هرزگوین نقطه تلاقی شرق و غرب است. بوسنی و هرزگوین منشاء دائمی الهام برای تنوعات چندفرهنگی و چندتمدنی و هر تنوعات دیگر موجود در جهان است. همه شرکت کنندگان در کنفرانس بین المللی امروز یک چیز را می خواهند که همزیستی و صلح است. امروز همه ما محتاج این نوع نشست ها و کنفرانس ها هستیم با توجه به اینکه واقعا باید تساهل، همزیستی، وفاق فی مابین و اول از همه صلح را در اولویت قرار دهیم. ما در سازمان رابطه العالم الاسلامی همین ماموریت را دنبال می کنیم و هدف ما گسترش تساهل و همزیستی است. این کنفرانس تنها نقطه آغازی برای ماموریتی است که ما در سراسر جهان ترویج خواهیم کرد که همان ماموریت همزیستی، صلح و مدارا است. سارایوو دوران سختی را پشت سر گذاشت، اما صبور بود، درس های گذشته را آموخت و به سمت آینده ای مثبت حرکت کرده است. امروز سارایوو زندگی می کند، در آن همزیستی وجود  دارد و ساکنان این شهر و همه افراد دیگر در صلح زندگی می کنند و الهام بخش تمام جهان هستند."

حسین افندی کاوازوویچ، رئیس‌ العلماء جامعه اسلامی بوسنی و هرزگوین اظهار داشت: "برادری و گفتگو بین مؤمنان و صلح بین ادیان یکی از اهداف اصلی ماست. برادری، گفتگو و صلح به طور ناگسستنی با ولایت ما بر روی زمین پیوند خورده است. همچنین این یک درخواست از همه ما است که برادری، گفتگو و صلح را به بخشی جدایی ناپذیر از تمام آرزوها، دعاها و مشارکت جوامع خود تبدیل کنیم. دوران زندگی  ما پر از چالش های پیش روی هر یک از جوامع در تمام نقاط جهان است. ما شاهد هستیم که چگونه ایدئولوژی های نابردبار و نفرت محور به شدت تحمیل می شود که پایه های آن سست و مشکوک است. بعید نیست در آینده نیز به طرق مختلف شاهد این امر باشیم. پاسخ ما باید منحصر به فرد و به شکل اتحاد همه پسران و دختران آدم باشد که همه مشکلات ما را آزمون مشترک بشریت می دانند."

وی اضافه کرد: " هر آنچه که امروز در این کنفرانس گفته می شود به دلیل زمانی که در آن شاهد فاجعه ای بی نظیر  در غزه و سرزمین مقدس هستیم، از وزن و اهمیت ویژه ای برخوردار است. عدم آمادگی جامعه بین الملل برای توقف جنایات با ویژگی نسل کشی علیه مردم فلسطین علیرغم احکام دیوان بین المللی دادگستری که عواقب منفی برای مردم اسرائیل خواهد داشت، به بهترین وجه بیانگر بحران اخلاق، انسانیت و روابط جهانی است که شاهد آن هستیم."

کنفرانس بین المللی "اعضای پارلمان ها و رهبران دینی برای صلح و همزیستی" با ارائه بیانیه سارایوو، سندی که از ایجاد گفتگوی جهانی بین قومیتی و بین دینی حمایت می‌ کند، همه اشکال تشدید خشونت و مناقشات را محکوم می ‌کند و خواستار حل همه درگیری‌ ها از طریق مکانیسم ‌های معتبر بین‌المللی است، پایان یافت.

بیانیه سارایوو به عنوان سند نهایی کنفرانس مذکور مشترکا توسط محمد العیسی، دبیر کل سازمان رابطه العالم الاسلامی  و دنیس ازویزدیچ، نائب رئیس مجلس نمایندگان بوسنی و هرزگوین ارائه شد.

به گفته آنها، این کنفرانس به حل چالش های همزیستی و همچنین تلاش ها برای تضمین صلح پایدار هم در منطقه بالکان و هم در سطح جهانی اختصاص داشت.

 شرکت کنندگان در کنفرانس فوق الذکر با تصویب بیانیه سارایوو تایید کردند که در مورد چندین اصل اساسی ذیل اتفاق نظر دارند:

- اعتقاد مشترک همه ادیان به قداست و احترام به جان انسان ها و آماده سازی روحی، فکری و مادی افراد برای اینکه سنگ بنای ساختن جوامع متمدن باشند.

- مشارکت در گفتگوی معنادار و کارآمد مناسب ترین رفتار برای حل درگیری ها، غلبه بر اختلافات و تشویق وحدت بین رقبا است.

- همزیستی مولفه های مختلف اجتماعی بر اساس به رسمیت  شناختن وحدت خانواده انسانی، ترویج برادری انسانی، تقویت آگاهی ملی و ایجاد پل های تفاهم بین گروه های مختلف یک ضرورت است.

- شهروندان آگاه بر احترام به قوانین و هویت دولت-ملت بدون به خطر انداختن یا تحریک علیه آن، رد تلاش ها برای انشعاب و تقسیم جوامع بر اساس خطوط دینی یا قومی  و مقابله با لفاظی های طرد کننده و مقابله با حامیان نفرت و نژادپرستی تکیه می کنند.

- پذیرش سند تاریخی مکه و اصول آن با هدف تشویق به رسمیت شناختن متقابل، همکاری و کرامت انسانی، حمایت از ابتکارات جهانی برای همزیستی که گفتگو و اتحاد میان پیروان ادیان، فرهنگ‌ ها و تمدن‌های مختلف را تسهیل می ‌کند و گسترش همکاری‌ های مثبت در زمینه ارزش‌ های مشترک جهانی.

همچنین شرکت کنندگان در این کنفرانس توصیه های زیر را تصویب کردند که در آنها خواستار این شدند:

- حمایت از پایبندی به رهنمودهای تعیین شده توسط ادیان و مندرج در قوانین اساسی و منشورهای بین المللی در مورد احترام به انسان ها، حفظ ارزش های شرافتمندانه و آرمان های متعالی، تضمین حقوق و آزادی ها و تشویق به تفاهم و گفتگوی متقابل به عنوان جایگزین های مطلوب برای درگیری و تقابل.

- به رسمیت شناختن کثرت تمدن ها و تنوع فرهنگ ها و تلاش برای همکاری و حمایت متقابل در تحکیم ارزش های مشترک و ویژگی های مشترک انسانی.

- دست برداشتن از توسل به زور و خشونت در حل مشکلات و در عوض توسل به اصول عقل، خرد و گفتگو برای یافتن راه حل های عادلانه ای که موجب وفاق ملی می شود.

-ایجاد کمیته دائمی کنفرانس که مورد حمایت سازمان رابطه العالم الاسلامی  و پارلمان بوسنی و هرزگوین قرار گرفت، با هدف تشویق گفتگو و تقویت برادری میان جوامع مختلف اروپا صورت گرفت.

- این کنفرانس از دولت ‌های جهان و رهبران نهادهای دینی برجسته می ‌خواهد تا برای پایان دادن به درگیری‌ های اوکراین و غزه اقدامات قاطعی انجام دهند.

جزئیات سفر دبیر کل سازمان رابطه العالم الاسلامی به سارایوو:

محمد العیسی، دبیر کل سازمان رابطه العالم الاسلامی (MWL- Rabita) روز بیست و دوم بهمن ماه وارد سارایوو شد.العیسی در هتل "پینو نیچر" در کوه تربویچ در نزدیکی سارایوو که اولین هتل دارای گواهینامه حلال است، مورد استقبال حسین افندی کاوازوویچ رئیس العلماء جامعه اسلامی بوسنی و هرزگوین، ادهم بیچاکچیچ رئیس مجلس آن جامعه و دنیس ازویزدیچ نائب رئیس مجلس نمایندگان بوسنی و هرزگوین قرار گرفت.دبیر کل سازمان رابطه العالم الاسلامی در رأس هیئتی از مقامات عالی رتبه از مکان های نسل کشی سربرنیتسا بازدید کرد.این سفر از اهمیت ویژه ‌ای برخوردار است، زیرا محمد العیسی یکی از شخصیت‌ های تأثیرگذار جهان اسلام، پیشوای علمای اسلامی میانه ‌رو و وزیر سابق دادگستری عربستان سعودی است.

العیسی در غرب نیز به عنوان مبارز علیه افراط گرایی و رادیکالیسم به رسمیت شناخته شده است.وی در سال 2020 سرپرستی هیئتی از علمای اسلامی را در بازدید از سربرنیتسا برعهده داشت و به قربانیان نسل کشی ادای احترام کرد.دبیر کل سازمان رابطه العالم الاسلامی همچنین با حسین افندی کاوازوویچ، رئیس العلماء جامعه اسلامی بوسنی و هرزگوین دیدار کرد. کاوازوویچ ضمن ابراز خرسندی از این سفر، دبیر کل سازمان رابطه العالم الاسلامی را در جریان تاریخچه و تشکیلات جامعه اسلامی بوسنی و هرزگوین و فعالیت های آن قرار داد.

وی بر اهمیت گفتگوی ادیان و تعهد جامعه اسلامی برای حفظ شخصیت و روح چند دینی بوسنی و هرزگوین تاکید کرد.همچنین کاوازوویچ ابتکار صلح مسلمانان و یهودیان را معرفی و تصریح کرد این سندی است که راهنما، نوید و گواه قدرت همکاری و احترام متقابل در ساختن جهانی با صلح و وفاق پایدار خواهد بود.دبیر کل سازمان رابطه العالم الاسلامی تاکید کرد که جامعه اسلامی بوسنی و هرزگوین نه تنها در این کشور بلکه در قلب بسیاری از مسلمانان دیگر نیز اهمیت زیادی دارد و مایه افتخار همه مسلمانان است.

وی گفت: " ما از بازدید از جامعه اسلامی بوسنی و هرزگوین و همچنین از مقر آن خوشحال هستیم. سارایوو به این واقعیت شهرت دارد که نقطه تلاقی شرق و غرب است. جامعه اسلامی بوسنی و هرزگوین یکی از نمادهای جهان اسلام است و اسلام را به شکل معتدل آن ترویج می کند. جامعه اسلامی بوسنی و هرزگوین کار خود را بر منابع اساسی اسلام یعنی قرآن و سنت استوار و همچنین وجود خود را در طول تاریخ توجیه کرده و سهم بزرگی در توسعه جامعه بوسنی و هرزگوین و میانه روی و تسامح آن داشته است. ما در سازمان رابطه العالم الاسلامی از عملکرد جامعه اسلامی بوسنی و هرزگوین و مدیریت آن به رهبری رئیس‌ العلماء کاوازوویچ که من شخصا او را به عنوان یک عالم و روشنفکر بزرگ می ‌شناسم که با موفقیت آن جامعه را رهبری می ‌کند، حمایت می ‌کنیم."

همچنین محمد العیسی، دبیر کل سازمان رابطه العالم الاسلامی طور جداگانه با ژلیکو کومشیچ، رئیس شورای ریاست جمهوری بوسنی و هرزگوین و المدین کناکوویچ، وزیر امور خارجه این کشور در سارایوو دیدار کرد.کومشیچ ابراز عقیده کرد که این دیدار باعث تقویت روابط و همکاری های بوسنی و هرزگوین و سازمان رابطه العالم الاسلامی خواهد شد.وی از دبیر کل سازمان رابطه العالم الاسلامی به خاطر انتخاب سارایوو و بوسنی و هرزگوین برای میزبانی کنفرانس بین المللی "اعضای پارلمان ها و رهبران دینی برای صلح و همزیستی" که توسط سازمان مذکور برگزار شد، تشکر کرد.

رئیس شورای ریاست جمهوری بوسنی و هرزگوین همچنین بر اهمیت رسالت و فعالیت های سازمان رابطه العالم الاسلامی در زمینه ترویج صلح، همبستگی، همزیستی و ارزش های تمدنی در سطح جهانی تاکید کرد.محمد العیسی، دبیر کل سازمان رابطه العالم الاسلامی با اظهار خرسندی از سفر به سارایوو و شرکت در کنفرانس بین المللی "اعضای پارلمان ها و رهبران دینی برای صلح و همزیستی"، ابراز امیدواری کرد که این کنفرانس به مجمع سنتی تلاقی تمدن ها در سارایوو با هدف ترویج تساهل و همزیستی تبدیل شود.

وی اهمیت تجربیات مثبتی را که در بوسنی و هرزگوین در رسالت ارتقای صلح، همزیستی و آینده ای مرفه به دست آورد که قابل اجرا در سراسر جهان است، مورد تاکید قرار داد.در دیدار دبیر کل سازمان رابطه العالم الاسلامی و المدین کناکوویچ، وزیر امور خارجه بوسنی و هرزگوین اهمیت مسیر پیوستن به اتحادیه اروپا و ناتو برای بوسنی و هرزگوین و مردم و اقتصاد آن، فرصت های ادامه توسعه بوسنی و هرزگوین و فراهم شدن امکان سرمایه گذاری های کلان در آینده مورد بحث قرار گرفت.کناکوویچ گفت که به گام های مثبت مشهود در همه اشکال همکاری بوسنی و هرزگوین با کشورهای شرق که دوستان ثابت شده بوسنی و هرزگوین هستند افتخار می کند.

منابع: وبسایت پارلمان بوسنی و هرزگوین، وبسایت فاکتور، وبسایت کلیکس، اسلوبوجنیه، دنونی آواز - 1402/11/25