-
جهان‌های بوسنیاییِ تصوف
تاریخ اسلام در بوسنی و هرزگوین و در بالکان از تاریخ تصوف در این سرزمین‌ها جدایی‌ناپذیر است. اسنادی از وجود تکیه و شیوخ نامداری همچون عینی‌دده و شمس‌دده پیش از ورود ارتش عثمانی به سارایوو، تأییدکننده ادعای رایج در میان تاریخ‌نگاران محلی و بین‌المللی است که شیوخ صوفی نقش بسزایی در گسترش سریع…
-
نگاهی به شورای ادیان بوسنی و هرزگوین
شورای ادیان در بوسنی و هرزگوین در سال ۱۹۹۷ میلادی به همت مشترک رئیس‌العلمای وقت جامعه اسلامی بوسنی و هرزگوین، دکتر مصطفی سریچ، متروپولیتن نیکولای از دبرو-بوسنیا به نمایندگی از کلیسای ارتدکس صرب، اسقف اعظم ورهبوسنا کاردینال وینکو پولیچ به نمایندگی از کلیسای کاتولیک، و یاکوب فینتسی، رئیس جامعه…
-
مولود خوانی؛ سنت ۴۰۰ ساله بوسنیایی ها به مناسبت میلاد پیامبر (ص)
نخستین نویسنده بوسنیایی که می‌دانیم مولودی سروده، علی‌دده بوسنیاک در قرن شانزدهم بود، بنابراین می‌توان گفت که قالب مولود در فرهنگ بوسنیایی‌ها بیش از ۴۰۰ سال به طور پیوسته حضور داشته است. با این حال، دوران طلایی مولود نیمه دوم قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم بود، زمانی که رایج‌ترین مولودها نوشته…
-
سودالینکا؛ موسیقی سنتی بوسنیایی
سِودالینکا ترانه شهری ـ مردمی مسلمانان بوسنی است. به‌گفته دانشنامه یوگسلاوی (۱۹۶۹)، خاستگاه آن را باید در شعر غنایی شفاهی اسلاوی و موسیقی شرقی جست‌وجو کرد. شرایط پیدایش و تکامل سِودالینکا در اثر نفوذ فرهنگ شرقی با ویژگی‌های اسلامی پدید آمد، در حالی که دوام آن به بخشی از جمعیت بالکان که اسلام…
-
سه صدای یکتاپرستانه بوسنی
«همزیستی به‌مثابه اصل چندفرهنگ‌گرایی» در بوسنی و هرزگوین
فرهنگ اسلامی ـ شرقی در زندگی دینی و اجتماعی بوسنی و هرزگوین ردپاهای آشکار، عمیق و ماندگاری برجای گذاشته است. این فرهنگی است که در آن زندگی خصوصی و عمومی به یک اندازه نزدیک‌اند، فرهنگی که در عین حال به ارزش‌های متعالی و زمینی توجه دارد، و فرهنگی که با تکثر دینی و مدارا با آموزه‌ها و سنت‌های…
-
تهاجم و نسل کشی در بوسنی و هرزگوین 1995-1992
رژیم یوگسلاوی کمونیستی که از سال ۱۹۴۵ با مشت آهنین حکومت می‌کرد، پس از مرگ یوسیپ بروز تیتو در سال ۱۹۸۰ کنترل خود را از دست داد و دچار بحران شد. بحران کوزوو و سرکوب شدید فعالان سیاسی در اوایل دهه ۱۹۸۰ آغاز گردید. علاوه بر آن، کشور به شدت گرفتار بحران اقتصادی شد که با تحریم‌های بین‌المللی تشدید…
-
تاریخچه ورود و گسترش اسلام در بوسنی و هرزگوین
دو منطقه در جنوب شرقی اروپا به‌گونه‌ای بارز با نفوذ اسلام و معنویت اسلامی در میان جمعیت موجود شناخته می‌شوند، جایی که اسلام از زمان ورود خود تا امروز در تمام حوزه‌های زندگی استوار گردیده است. این دو منطقه آلبانی و بوسنی هستند. همچنین مناطقی کوچک‌تر و گروه‌های قومی منفرد نیز وجود داشتند که جمعیت…
-
میراث خطی شاعران بزرگ ایران در بوسنی و هرزگوین
کتابخانه غازی خسروبگ در سارایوو مهم‌ترین گنجینه‌ای است که در آن نسخه‌های خطی به زبان‌های شرقی نگهداری می‌شود؛ منابعی ارزشمند برای پژوهش تاریخ فرهنگی بوسنی و هرزگوین، جریان‌های فکری، گرایش‌های ادبی ـ هنری و به‌طور کلی جریان‌های گوناگون علمی و فرهنگی در دوره چندین قرنه حاکمیت عثمانی در بوسنی…
-
بوسنی و مسلمانان آن در نیمه سده نوزدهم
موقعیت ژئوپلیتیکی و استراتژیک بوسنی و نقش آن به عنوان خط مقدم و دورترین بخش امپراتوری عثمانی در برابر سرزمین‌های غربی، باعث می‌شد که این استان مورد توجه و حساسیت ویژه‌ی کشورهای همسایه و به‌ویژه قدرت‌های بزرگ قرار گیرد. هر رویداد و هر حالت روحی مردم با دقت و موشکافی دنبال و ثبت می‌شد. برای یک…
-
ادیبان فارسی گوی بوسنی و هرزگوین
با ورود بوسنی و هرزگوین به قلمرو امپراتوری عثمانی، معیارها و موازین ادبی‌ای که در دیگر بخش‌های امپراتوری رایج و مسلط بودند، به این سرزمین نیز منتقل شدند. روشن است که ادبیات ترکی تحت تأثیر عمیق ادبیات فارسی، به‌ویژه ادبیات دیوانی عثمانی، رشد یافته بود. «انگیزه رشد این ادبیات را زندگی پرشکوه…
-
نام ها و جای‌نام‌های با ریشۀ فارسی در زبان بوسنیایی
تأثیر زبان فارسی در غنی‌سازی واژگان زبان بوسنیایی در حوزۀ نام‌شناسی، شاخه‌ای از زبان‌شناسی که به نام‌های خاص - معنا و منشأ آنها - می‌پردازد، نیز قابل مشاهده است. نام‌شناسی به انسان‌شناسی که به نام‌ها، نام‌های خانوادگی و لقب‌های افراد می‌پردازد، قوم‌شناسی که موضوع تحقیق در مورد نام‌های افراد…
-
سیر تحول پوشش در جامعه بوسنی و هرزگوین
سیاحان، نقاشان و معماران خارجیِ وابسته به دولت استانی که در گذار از قرن نوزدهم به بیستم در بوسنی اقامت داشتند، علاقه فراوانی به پدیده‌ای ویژه در فرهنگ بوسنی نشان دادند؛ پدیده‌ای که در برخورد و درهم‌تنیدگی شکل‌ها و رسوم سنتی (عثمانی) با جریان‌های مدرن آن زمان که از مراکز اروپایی می‌آمد (فرنگی)…
-
جایگاه امروزی مولوی و مثنوی در بوسنی و هرزگوین
از قرن پانزدهم میلادی که عثمانی ها وارد بوسنی شدند، اطلاعاتی دربارۀ مولانا جلال الدین محمد بلخی رومی و شاهکار ادبی او، مثنوی معنوی، در میان مردم بوسنی رواج یافته است. بیشتر لشکریان عثمانی به یکی از فرقه‌های مختلف صوفیانه گرایش و اعتقاد داشتند و بلافاصله پس از فتح شهر یا ناحیه‌ای از نواحی به…
-
بررسی تاریخی ترجمه‌های ادبی از زبان فارسی به زبان بوسنیایی
در این نوشتار مروری از تاریخچۀ ترجمۀ آثار ادبیات فارسی به زبان بوسنیایی، تحلیل مختصری از متون ترجمه‌شده و نحوۀ برخورد مترجمان بومی با متونن اصلی به زبان فارسی مورد تحلیل وبررسی قرار می‌گیرند. همچنین یکی از اهداف آن، تحلیل استقبال و رواج مهم‌ترین ترجمه‌های ادبیات فارسی به زبان بوسنیایی است.…
-
کتابخانۀ غازی خسروبیگ سارایوو
غازی خسروبگ (1480-1541 م) حاکم مقتدر بوسنی در دورۀ تسلّط امپراتوری عثمانی بر این سرزمین، منشأ خدمات بسیاری در بوسنی، به‌ویژه شهر سارایوو بوده است. مدرسه، مسجد و کتابخانۀ غازی خسروبگ در سارایوو، نماد گوشه‌ای از خدمات یادشده است. غازی خسروبگ در سال 1537 میلادی مدرسه‌ای در سارایوو تأسیس کرد و…
-
مؤسّسۀ شرق‌شناسی دانشگاه سارایوو
مؤسّسۀ شرق‌شناسی سارایوو نهادی علمی ـ پژوهشی عمومی است که در سال ۱۹۵۰ در ذیل دانشگاه سارایوو تأسیس شد. این مؤسّسه در چارچوب فعالیت‌های خود، گهگاه گردهمایی‌های علمی (در سطح ملّی، منطقه‌ای و بین‌المللی) برگزار می‌کند که یکی از شیوه‌های تبادل تجربیات علمی و آشنایی با فعالیت‌های سایر نهادها و…
-
تاریخچه شرق شناسی و زبان فارسی در بوسنی و هرزگوین
پس از سال 1878 و روی کار آمدن امپراتوری اتریش – مجارستان در کشور بوسنی و هرزگوین و با توجه به چهار قرن حکومت عثمانی که بافتی فرهنگی با روحیه کاملا اسلامی در این سرزمین داشت، بوشنیاک‌ها در شرایط جدید اجتماعی خواهان خودمختاری در زمینۀ آموزش بودند. در این راستا زبان فارسی که قرنها پیش از آن در…
-
نهادهای اسلامی بوسنی و هرزگوین
جامعه اسلامی بوسنی و هرزگوین، نهاد بنیادین اسلام در این کشور است و ماهیت و شیوه عملکرد آن، شکلی منحصربه‌فرد از مدیریت سازمان‌یافته و نهادی امور مسلمانان در جهان به شمار می‌آید. از این رو، نمونه‌ای اصیل و نوآورانه از تأسیس یک سازمان دینی مستقل مسلمانان است که از طریق ارتباط خلاق با سنت‌های سیاسی…
-
سیر جایگاه زن مسلمان در بوسنی و هرزگوین
زنان مسلمان دستاوردهای بزرگی در عرصه‌های علمی، فرهنگی، هنری، ورزشی، اقتصادی و سیاسی در بوسنی و هرزگوین، منطقه و در سطح جهانی داشته‌اند. در این مقاله به سیر جایگاه زن مسلمان در جامعه بوسنی و هرزگوین از دوره عثمانی تا به امروز پرداخته می شود.
-
معرفی دانشگاه های کشور بوسنی و هرزگوین
در این نوشتار به معرفی مختصر دانشگاه های دولتی و مطرح بوسنی و هرزگوین پرداخته شده است.
-
از رکن‌آباد تا میلیاتسکا
سفرنامۀ دیوان حافظ سارایوو
دیوان حافظ کتابخانۀ غازی خسروبیگ سارایوو اگرچه نسخه‌ای ما بعد صفوی است و ممکن است در ایران یک از هزاران شمرده شود، اما در بوسنی و هرزگوین به عنوان سرحد تاریخی ادب و عرفان ایرانی در اروپا، بواسطۀ بعد ادبی و هنری، دردانه است. در نوشتار پیش رو به جایگاه دیوان حافظ در بوسنی و هرزگوین و همچنین…
-
بلبلستان فوزی موستاری؛ مظهر نفوذ ادبیات فارسی در بوسنی و هرزگوین
بلبلستان تنها اثر ادبی نوشته شده به دست یک نویسنده بوسنیایی است که کاملا به زبان فارسی نگاشته شده؛ این اثر را فوزی موستاری در نیمه اول قرن هجدهم (1152 قمری / 1839 میلادی) نوشته است.
-
نسخه خطی صحیفه سجادیه با ترجمه فارسی در بوسنی و هرزگوین
«الصَّحیفه الکاملة السَّجادیه» یکی از مهم‌ترین آثار مکتوب شیعه پس از قرآن و کتاب نهج البلاغه است. این کتاب همچنین به نام «انجیل اهل بیت (ع)» نیز شناخته می‌شود. این مجموعه شامل پنجاه و چهار دعا و نیایش خالصانه از حضرت امام سجاد (ع) است.
-
نگارخانه هنری بوسنی و هرزگوین؛ میراثی از هنر مدرن و معاصر
نگارخانه هنری بوسنی و هرزگوین که در سال 1946 تأسیس شد، بیش از 6000 اثر هنری مدرن و معاصر را مطالعه و نگهداری می‌کند و از منظر هنرهای تجسمی، قدیمی‌ترین و مهم‌ترین مؤسسه موزه‌ای در بوسنی و هرزگوین محسوب می‌شود.
-
نسل جوان؛ پیشگام همزیستی مسالمت آمیز در بوسنی و هرزگوین
بوسنی پس از جنگ همچنان به‌شدت تفکیک شده باقی مانده است. جوانان این کشور در تلاش برای تغییر این وضعیت هستند.
-
کتابخانه غازی خسروبگ سارایوو، حافظه تاریخی بالکان
کتابخانه تاریخی غازی خسروبیگ که در محله باش چارشیا سارایوو قرار دارد، با زیربنای ۷ هزار مترمربع و ۳۵ کتابدار بزرگترین کتابخانه کشور بوسنی و هرزگوین محسوب می‌شود. افزون بر قدمت ۵۰۰ ساله این کتابخانه، به دلیل وجود برخی آثار خطی نادر از جمله سومین نسخه قدیمی گلستان سعدی (و به روایتی قدیمی ترین…
-
موسسه زبان دانشگاه سارایوو؛ حافظ زبان بوسنیایی
موسسه زبان دانشگاه سارایوو یک مؤسسه علمی است که به تحقیق و پژوهش در زمینه زبان، آموزش کادر برای تحقیقات علمی و انتشار نتایج تحقیقاتی در نشریات خود می‌پردازد.
-
دین و دین گرایی در بوسنی و هرزگوین
دین گرایی در بوسنی و هرزگوین
گذار پرآشوب بوسنی و هرزگوین (BiH) پس از دوران سوسیالیسم، به‌طور اساسی تحت تأثیر رابطه بین جوامع مذهبی و ناسیونالیسم قومی قرار گرفته است. سه جامعه اصلی قومی-مذهبی در این کشور یعنی مسلمانان بوشنیاک، کاتولیک‌های رومی کروات و ارتدوکس‌های صرب، در سطوح مختلفی به ایدئولوژی‌های مبتنی بر هویت مشروعیت…
-
مؤسسه مطالعات بوشنیاک بوسنی و هرزگوین
مؤسسه مطالعات بوشنیاک یک نهاد پژوهشی در چارچوب انجمن فرهنگی بوشنیاک‌ها در بوسنی و هرزگوین است.
-
جشنواره فیلم سارایوو در مسیر جهانی شدن
جشنواره فیلم سارایوو موفق به دریافت یک افتخار دیگر از آکادمی علوم و هنرهای سینمایی ایالات متحده (اسکار) شد. آکادمی اسکار آمریکا، جشنواره فیلم سارایوو را به عنوان یک جشنواره برجسته جهانی به رسمیت شناخت و به آن وضعیت «جشنواره فیلم واجد شرایط» اعطا کرد. این به این معناست که فیلم‌های برنده در دسته‌بندی…