وضعیت اسف بار زنان آواره روهینگیا

هجوم بیش از یک میلیون پناهجوی روهینگیا در سال 2017 به بنگلادش که از نسل کشی وحشیانه در میانمار گریخته بودند، یکی از بزرگترین کمپ های پناهندگان جهان را در کاکس بازار ( بنگلادش ) ایجاد کرده است. با وجود به رسمیت شناخته شدن روهینگیا از سوی مجامع بین المللی به عنوان یکی از اقلیت های مورد آزار و اذیت جهان، وضعیت آنها همچنان وخیم است. از آنجا که بنگلادش عضو کنوانسیون 1951 مربوط به وضعیت پناهندگان نیست و فاقد قوانین ملی خاص در مورد امور پناهندگان و پناهندگی است، دولت موقت اقامت فعلی جمعیت روهینگیا را به دلایل بشردوستانه به عنوان یک راه حل موقت در اولویت قرار داده است.

در حالی که وضعیت اردوگاه‌ها در کاکس بازار امکان و ظرفیت زندگی برای چنین جمعیت عظیمی را ندارد، شلوغی شدید، منجر به بهداشت نامناسب، دسترسی محدود به آب تمیز و همچنین خطر بالای شیوع بیماری می‌شود. این شرایط، آسیب پذیری زنان و دختران روهینگیا را در برابر استثمار و بدرفتاری تشدید می کند. این وضعیت یک سئوال مهم را ایجاد می کند: چرا خشونت علیه آنان حتی پس از فرار از مرکز اولیه رنج و ستم ادامه دارد؟

اما این پرسش به سال‌ها خشونت و حقوق نابرابر زنان در مقایسه با مردان در جوامع مختلف مردسالار مانند میانمار بر می گردد. روهینگیاها، به ویژه زنان و دختران آنها، سابقه طولانی خشونت و تبعیض سیستماتیک را در میانمار تحمل کرده اند. این آسیب در داخل کمپ ها همچنان ادامه دارد. پناهندگان روهینگیا علیرغم سختی های فراوانی که با آن مواجه هستند، فعالانه در فعالیت های داوطلبانه مختلف شرکت کرده اند.

سازمان‌های بشردوستانه اغلب افراد روهینگیا را به عنوان داوطلب، از جمله معلمان کودکان در اردوگاه‌ها، درگیر کار و فعالیت می‌کنند. با این حال، رواج شیوه‌های آموزشی و فرهنگی متضاد با اعتقادات سخت‌گیرانه اسلامی ( در باره زنانی که خارج از خانه کار می کنند) گاهی به مقاومت و اصطکاک اجتماعی در جامعه روهینگیا منجر شده است. زنانی که به دنبال آموزش هستند یا از حقوق زنان در کمپ ها دفاع می کنند، اغلب با تهدید و آزار و اذیت مواجه می شوند.

من در طول مدتی که به عنوان محقق در بنگلادش مشغول تحقیق در مورد اقدامات سلامت جنسی و باروری زنان روهینگیا بودم، از خود روهینگیاها دریافتم که شیوه های فرهنگی میان آنها از آن زمان (زمانی که در میانمار بودند) تا به اکنون بسیار تغییر کرده است. روهینگیاهای مسلمانان در آن زمان (زمان اقامت در میانمار) به احتمال زیاد روش های تنظیم خانواده را نمی پذیرفتند. اما پس از آمدن به بنگلادش (توسط کارکنان سازمان های بین المللی) در مورد اهمیت تنظیم خانواده به آنها آموزش داده شده است.

 با این حال، بسیاری از رهبران مذهبی در میان روهینگیا با ایده جلوگیری از بارداری چندان موافق نیستند. (در حالی که وضعیت فعلی در اردوگاه ها متفاوت است). تعداد قابل توجهی از زنان و دختران روهینگیا از اشکال مختلف خشونت جنسی رنج برده اند. در حالی که آتش افروزی ها، قتل ها و آدم ربایی ها به روال مکرر تبدیل شده، این اعمال خشونت توسط شوهران، اعضای خانواده و همسایگان آنها انجام می شود. زنان روهینگیا توسط گروه‌هایی که ادعا می‌کنند آنان وقتی خارج از خانه کار می‌کنند، اصول اسلام را نقض می‌کنند، مجبور به استعفا از کار داوطلبانه خود می‌شوند.

گروه های محافظه کار مرد در روهینگیا به طور فزاینده ای تصمیمات زنان را کنترل می کنند. این امر به طور قابل توجهی تحرک و آزادی زنان روهینگیا را محدود می کند. علیرغم دسترسی به حقوق بهداشتی و آموزشی، روهینگیاها عمیقاً در شیوه های فرهنگی خود ریشه دارند. تغییر ناگهانی شیوه زندگی آنها و حرکت آزادانه زنان باعث تغییر در شیوه های فرهنگی روهینگیا ( که توسط رهبران جامعه پذیرفته نشده ) گردیده است. من در حین بحث در باره تنوع فرهنگی در میان زنان مهاجر در کلاسهای روانشناسی در دانشگاه، نمی‌توانستم از وضعیت وخیم زنان روهینگیا که علیرغم عبور از مرزها برای پایان دادن به سلسله خشونت‌هایی که توسط دولت خود با آن روبه‌رو بودند، از یک سری جدید دیگر از ظلم و ستم توسط گروههای فرهنگی خودشان متحمل شوند، تعجب نکنم.

 به عنوان یک زن مسلمان، من به اصول اسلامی احترام می گذارم، اما قاطعانه معتقدم که این اصول نقض حقوق زنان را نمی پذیرد و دسترسی آنها را به تحصیل و کار محدود نمی کند. اعمال افراطی اسلامی پاسخی برای محدود کردن حق زنان نیست و به مرد حق سرکوب زنان را نمی دهد. در حالی که تجلیل از تنوع فرهنگی بسیار مهم است، غیرقابل انکار است که برخی از اقدامات فرهنگی، مانند ازدواج اجباری و نابرابری آموزش و بهداشتی برای زنان، عمیقاً مضر است. در فرهنگ‌های جوامعی مانند روهینگیا، تبعیض و تعصب جنسیتی همچنان ادامه دارد. این موارد در تقسیم نابرابر کار، دسترسی محدود به نقش‌های رهبری و انتظارات اجتماعی که زنان را به نقش‌های خاص محدود می‌کند، دیده می شود.

پس مطلب را با همین سئوال به پایان می‌رسانم که : مرز بین تنوع فرهنگی و حمایت از حقوق جهانی، به‌ویژه حقوق زنان را کجا باید بکشیم؟

نویسنده: تسنیما حقه، دانشجوی فوق لیسانس دانشگاه کپنهاگ

(روزنامه داکا تریبیون، شنبه 1 فوریه 2025)

ملاحظه : به نظر می رسد نویسنده این یادداشت با اصول و موازین اسلامی آشنائی کامل ندارد و برخی محدودیت ها در باره زنان روهینگیا را که ناشی از سنت های بومی و قبیله ای منطقه است، با عنوان سخت گیری به حساب اسلام گذاشته است. البته جدای از این ملاحظه، شرائط دشوار و زندگی سخت آوارگان مسلمان روهینگیا در کمپ اختصاص یافته به آنان در کاکس بازار بنگلادش تاسف بار و درد آور است و ظلم و ستمی که به آنان می شود یکی از مواردی است که باعث شرمندگی سازمان ها و مجامع بین المللی است و کارکرد آنها را زیر سئوال می برد.

https://www.dhakatribune.com/opinion/op-ed/372429/the-plight-of-rohingya-women