جشن‌ها نقش مهمی در شکل‌دهی به هویت جمعی، حفظ میراث فرهنگی و تقویت همبستگی اجتماعی ایفا می‌کنند. در پاکستان امروزی، که با افراط‌گرایی، عدم تحمل و قطب‌بندی اجتماعی روبه‌رو است، به رسمیت شناختن و گرامیداشت جشن‌های بومی مانند لوهری و نوروز می‌تواند ارتباط مردم با ریشه‌های فرهنگی‌شان را تقویت کرده و حس فراگیری و وحدت را ایجاد کند. 

با وجود تفاوت‌هایشان در ریشه‌های تاریخی و نمادپردازی فرهنگی، هر دو جشن لوهری و نوروز بازتابی از رابطه‌ی عمیق میان جوامع انسانی و طبیعت هستند و بر مفاهیمی همچون تجدید، مقاومت و شادی جمعی تأکید دارند. 

ریشه‌ها و زمینه‌ی تاریخی 

 لوهری: جشن برداشت محصول و مقاومت در برابر ستم 

لوهری یک جشن فرهنگی ایالت پنجاب است که در ۱۴ ژانویه برگزار می‌شود و پایان انقلاب زمستانی و آغاز روزهای بلندتر را نشان می‌دهد. اگرچه این جشن به طور سنتی با موسم برداشت محصول مرتبط است، اما روایت‌های تاریخی و فرهنگی عمیقی نیز در پس آن نهفته است. 

یکی از مهم‌ترین افسانه‌های مرتبط با لوهری، داستان دُلا بهاتی (۱۵۴۷-۱۵۸۹)، قهرمان مردمی و رهبر مقاومت علیه امپراتور اکبر مغول است. او برای دفاع از کشاورزان و طبقات محروم پنجاب شورش کرد و علیه سیاست‌های مالیاتی ظالمانه‌ی مغولان به پا خاست. دلا بهاتی همچنین از دختران ربوده‌شده‌ی برهمن‌ها دفاع کرد و آن‌ها را به خانواده‌هایشان بازگرداند. این اقدامات او از طریق افروختن آتش، خواندن ترانه‌های محلی و گردهمایی‌های اجتماعی در جشن لوهری گرامی داشته می‌شود. 

 نوروز: جشن تجدید حیات و سنتی کهن 

نوروز به معنای "روز نو" در زبان فارسی، آغاز سال نو خورشیدی است که همزمان با اعتدال بهاری (۲۰ یا ۲۱ مارس) جشن گرفته می‌شود. ریشه‌های نوروز به زرتشتی‌گری، یکی از قدیمی‌ترین ادیان یکتاپرستی جهان، بازمی‌گردد که بر هماهنگی میان طبیعت و انسان تأکید داشت. 

با ظهور اسلام در قرن هفتم میلادی، زرتشتی‌گری به تدریج افول کرد، اما نوروز همچنان در فرهنگ‌های مختلف باقی ماند و با عناصر اسلامی تلفیق شد. امروزه نوروز در ایران، افغانستان، آسیای مرکزی، قفقاز، خاورمیانه و بخش‌هایی از بالکان جشن گرفته می‌شود. 

در ایران، نوروز نه‌تنها به عنوان جشن سال نو بلکه به عنوان نماد پیروزی نیکی بر شر در اسطوره‌های ایرانی شناخته می‌شود. همچنین این جشن با امام علی (ع) گره خورده است، چرا که بسیاری بر این باورند که امام علی (ع) در این روز به دنیا آمده و خلافت خود را آغاز کرده است. 

آیین‌ها و نمادهای فرهنگی 

 لوهری: آتش و گردهمایی اجتماعی 

جشن لوهری حول آتش می‌چرخد، که نماد گرما، امید و استمرار زندگی در زمستان است. از جمله آیین‌های این جشن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

- افروختن آتش و گردهمایی مردم در کنار آن برای خواندن ترانه‌های محلی و رقص‌های سنتی مانند بنگرا و گیدا. 

- کودکان و جوانان جمع‌آوری چوب و خوراکی‌های سنتی از خانه‌های همسایگان، که نمادی از حس همکاری و همبستگی (Saanjh) در فرهنگ پنجاب است. 

- نقل داستان‌های اسطوره‌ای و تاریخی، به‌ویژه درباره‌ی دُلا بهاتی، که این جشن را به مفهوم عدالت اجتماعی و مقاومت در برابر ظلم پیوند می‌دهد. 

 نوروز: آیین‌های تجدید حیات و هفت‌سین 

نوروز جشن تجدید حیات طبیعت و بازنگری معنوی است. مشهورترین آیین آن، سفره‌ی هفت‌سین است که شامل هفت نماد با حرف "س" در زبان فارسی است: 

1. سبزه (جوانه‌ی گندم یا عدس) – نماد تولد و رشد دوباره. 

2. سمنو (پودینگ شیرین) – نشانگر قدرت و فراوانی. 

3. سنجد (میوه‌ی درخت سنجد) – نماد عشق و خرد. 

4. سیر – نشانگر سلامتی و محافظت. 

5. سیب – نماد زیبایی و تندرستی. 

6. سرکه – نمادی از صبر و پختگی. 

7. سماق – نماینده‌ی طلوع خورشید و پیروزی نیکی بر شر. 

علاوه بر این، ایرانیان خانه‌تکانی (Khaneh Tekani) را انجام می‌دهند که به معنای "تکان دادن خانه" است و نماد پاک‌سازی روحی و فیزیکی برای شروعی تازه است. 

پذیرش فرهنگی در پاکستان 

 لوهری: جشن فراموش‌شده در پنجاب پاکستان 

با وجود ریشه‌های عمیق فرهنگی، جشن لوهری در پاکستان چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. بسیاری آن را "جشنی غیرمسلمان" می‌دانند، که موجب حاشیه‌نشینی فرهنگی آن در جامعه‌ی پاکستانی شده است. این مسأله نشان‌دهنده‌ی بحران هویت فرهنگی در پنجاب پاکستان است، جایی که مردم به دلیل گرایش‌های سیاسی و مذهبی از فرهنگ بومی خود فاصله گرفته‌اند. 

 نوروز: تداوم در میان جوامع فارسی‌زبان پاکستان 

برخلاف لوهری، نوروز همچنان در میان شیعیان، پارسیان و فارسی‌زبانان پاکستان به ویژه در گلگت-بلتستان، خیبر پختونخوا و بلوچستان برگزار می‌شود. ارتباط تاریخی پاکستان با ایران، افغانستان و آسیای مرکزی سبب شده است که نوروز بخشی از میراث فرهنگی آن باقی بماند، اگرچه هنوز حمایت دولتی گسترده‌ای برای آن وجود ندارد. 

نقاط مشترک: مقاومت، تجدید و همبستگی اجتماعی 

با وجود تفاوت‌ها، لوهری و نوروز دارای مفاهیم مشترکی هستند که می‌توانند به تقویت هویت فرهنگی پاکستان کمک کنند: 

1. ارتباط با تغییرات فصلی – لوهری پایان زمستان و نوروز آغاز بهار را جشن می‌گیرند، که نشان‌دهنده‌ی وابستگی انسان به طبیعت است. 

2. تقویت همبستگی اجتماعی – هر دو جشن بر جمع‌شدن مردم، اشتراک‌گذاری غذا و انجام آیین‌های فرهنگی تأکید دارند. 

3. نماد مقاومت – لوهری یادآور مبارزه‌ی دُلا بهاتی علیه ظلم مغولان است، در حالی که نوروز نماد پیروزی نیکی بر شر در فرهنگ ایرانی محسوب می‌شود. 

4. امکان مقابله با افراط‌گرایی – پذیرش و احیای این جشن‌ها می‌تواند به تقویت مدارا و بازشناسی ریشه‌های فرهنگی پاکستان کمک کند. 

نتیجه‌گیری: ضرورت احیای فرهنگ بومی 

لوهری و نوروز هر دو بخش مهمی از هویت فرهنگی پاکستان هستند. اما به دلایل ایدئولوژیک و سیاسی، این جشن‌ها مورد غفلت قرار گرفته‌اند. دولت پاکستان باید از طریق سیاست‌های فرهنگی فعال و آموزش عمومی، این جشن‌ها را به عنوان سرمایه‌های فرهنگی کشور احیا کند. 

با این کار، پاکستان می‌تواند تنوع فرهنگی خود را بپذیرد، هویت تاریخی‌اش را بازآفرینی کند و جامعه‌ای فراگیرتر و مقاوم‌تر بسازد.

https://thefridaytimes.com/18-Jan-2023/lohri-is-a-neglected-indigenous-festival-in-punjab

https://en.mehrnews.com/news/229897/How-is-Nowruz-celebrated-in-Iran-and-Central-Asian-countries