تغییرات وزارتخانه های فرهنگی ، علمی آموزشی و رسانه ای

در کابینه جدید دولت بنگلادش

چهارمین دولت متوالی  5 ساله خانم شیخ حسینه نخست وزیر بنگلادش و رهبر حزب عوامی لیگ این کشور پس از برگزاری انتخابات پارلمانی 7 ژانویه 1402 که با پیروزی مجدد حزب او همراه شد، به فاصله چند روز پس از اعلام نتایج نهایی و قطعی انتخابات، تشکیل و شروع بکار کرد.

 در کابینه هیئت وزیران بنگلادش 42 وزارتخانه وجود دارد که در دولت جدید تعداد 25 وزارتخانه با پست و عنوان وزیر و 13 وزارتخانه با پست و عنوان وزیر مشاور اداره می شود. 4 وزارتخانه دفاع ، نیروهای مسلح ، نیرو و وزارت کابینه هم  با سرپرستی خود خانم شیخ حسینه نخست وزیر اداره می شود و برای آنها وزیر یا وزیر مشاور تعیین نشده است.

در ساختار تشکیلاتی وزارتخانه های بنگلادش، همانند برخی کشورهای دیگر، 2 پست وزیر برای هر وزارتخانه تعریف شده است که عنوان اولی وزیر ( Minister ) و عنوان دومی وزیر مشاور ( State Minister ) است. به عبارتی وزراتخانه ها یک وزیر اصلی و سطح اول با عنوان واحد وزیر و یک وزیر سطح دوم با عنوان وزیر مشاور دارند. در برخی از وزارتخانه ها هر دو پست وزیر و وزیر مشاور همزمان اشتغال دارند که در این صورت به ترتیب به عنوان وزیر اول و وزیر دوم همان وزارتخانه شناخته می شوند و با شرح وظایف مشخص و تعریف شده عمل می کنند. به عنوان مثال در حال حاضر در وزارتخانه آموزش بنگلادش، هم فردی به عنوان وزیر منصوب شده و اشتغال دارد و همزمان وزیر مشاور در امور آموزش نیز در این وزارتخانه تعیین شده و مشغول بکار است. ولی در برخی از وزارتخانه ها یکی از دو پست و عنوان وزیر یا وزیر مشاور فعال است که در بالا به تعداد آنها در کابینه جدید و فعلی اشاره شد.

در میان 42 وزارتخانه در هیئت وزیران بنگلادش، 8 وزارتخانه مسئولیت امور فرهنگی ، علمی آموزشی و رسانه ای را در این کشور بر عهده دارند که عبارتند از :

1- وزارت فرهنگ 2- وزارت اطلاع رسانی و صدا و سیما 3- وزارت گردشگری و حمل و نقل هوایی  4- وزارت آموزش ابتدایی و عمومی  5- وزارت آموزش  6- وزارت علم و فناوری  7- وزارت ورزش و جوانان  8- وزارت زنان و کودکان

در ترکیب کابینه جدید دولت بنگلادش، وزرای 7 وزارتخانه از این 8 وزارتخانه فرهنگی ، علمی آموزشی و رسانه ای تغییر کرده و چهره های جدیدی مسئولیت این وزارتخانه ها را بر عهده گرفته اند. در این میان تنها وزیر علم و فناوری است که در دولت قبلی همین سمت را در اختیار داشت و در دولت جدید ابقاء شده است.

اسامی و عناوین ( وزیر یا وزیر مشاور ) این هشت وزارتخانه در دولت جدید عبارتند از :

وزارت فرهنگ : خانم ناهید اظهار خان - وزیر مشاور

وزارت اطلاع رسانی و صدا و سیما : آقا محمد علی عرفات - وزیر مشاور

وزارت گردشگری و حمل و نقل هوایی : محمد فاروق خان - وزیر

وزارت آموزش ابتدایی و عمومی : خانم رومانا علی - وزیر مشاور

وزارت آموزش : آقای محب الحسن چودری - وزیر ( در این وزارتخانه چنانچه در بالا اشاره شد وزیر مشاور هم منصوب شده و همزمان هر دو پست وزیر و وزیر مشاور فعال است )

وزارت علم و فناوری : آقای یافث عثمان - وزیر

وزارت ورزش و جوانان : آقای نظم الحسن - وزیر

وزارت زنان و کودکان : خانم سیمین حسین ریمی - وزیر مشاور

وزارت فرهنگ بنگلادش در دوره 5 ساله قبلی دولت خانم شیخ حسینه هم با پست " وزیر مشاور در امور فرهنگ " اداره میشد و در دولت جدید هم به همین شیوه اداره می شود. بکار گیری پست وزیر مشاور در راس یک وزارتخانه بجای پست وزیر، از یک نظر بدین معناست که نخست وزیر فردی را که از نظر سطح توانائی های علمی و تخصصی متناسب با وزیر باشد پیدا نکرده و به تعیین وزیر سطح  درجه دو که همان وزیر مشاور باشد اکتفا کرده است. ولی در چنین مواردی عملا وزیر مشاور تمام مسئولیت های وزیر را بر عهده دارد و در راس وزارتخانه قرار می گیرد و همه امور مربوط به وزارتخانه را مدیریت می نماید.

در دولت های قبل از دولت خانم شیخ حسینه،  دو وزارت فرهنگ و وزارت اطلاع رسانی و صدا و سیما یکی بوده و وظایف و مسئولیت های آنها در هم جمع شده بود. ولی از 15 سال قبل که خانم شیخ حسینه دوره تاریخی دوم نخست وزیری خود پس از دولت خانم خالده ضیاء را شروع کرد، وزارتخانه فرهنگ و اطلاع رسانی به دو وزارتخانه تفکیک شد.

در حال حاضر وزارت فرهنگ در ساختار اداری و تشکیلاتی خود، امور هنری، میراث فرهنگی و آثار باستانی، چاپ و نشرکتاب، موزه ها، کتابخانه های ملی و عمومی، صنایع دستی و ... را بر عهده دارد. آکادمی های هنر و بنگلا هم زیر نظر این وزارتخانه قرار دارند.

در تفکیک وزارت فرهنگ و اطلاع رسانی به دو وزارتخانه، مسئولیت امور سینمائی، رادیو تلویزیون ها، روزنامه ها و خبرگزاری ها به وزارت اطلاع رسانی و رادیو تلویزیون واگذار شد. این وزارتخانه در دولت قبلی با پست وزیر اداره می شد ولی در دولت جدید با پست وزیر مشاور اداره می شود.

بخش آموزش در بنگلادش زیر نظر دو وزارتخانه آموزش ابتدایی و آموزش قرار دارد. وزارت آموزش ابتدایی مسئولیت آموزش تا سطح کلاس پنجم ابتدایی را بر عهده دارد و متولی امر سواد آموزی عمومی برای بزرگسالان هم هست. ولی وزارت آموزش مسئولیت آموزش بالاتر از مقطع ابتدایی یعنی از کلاس ششم تا دیپلم و در ادامه آن  تحصیلات دانشگاهی را عهده دار است.

 علی رغم اینکه دانشگاهها زیر نظر وزارت آموزش قرار دارند، ولی وزارتخانه ای تحت عنوان علم و فناوری هم وجود دارد که متولی بخش علم و فناوری غیر دانشگاهی است.

در 8 وزارتخانه مورد اشاره، غیر از وزارت علم و فناوری که وزیر آن ابقاء شده و در هر دو دولت قبلی و فعلی پست وزیر در راس آن بوده و هست، سطح پست وزارت در سه وزارتخانه آموزش ، گردشگری و ورزش و جوانان از وزیر مشاور به وزیر ارتقاء یافته است. ولی در وزارتخانه اطلاع رسانی و صدا و سیما، سطح وزارت در دولت فعلی به وزیر مشاور تنزل یافته و در دولت قبل، وزیر بوده است.

در سه وزارتخانه فرهنگ ، آموزش ابتدایی و زنان و کودکان هم سطح وزیر مشاور در دولت قبلی برای وزرای دولت فعلی حفظ شده و علی رغم تغییر وزرا ، در سطح آنها ( وزیر یا وزیر مشاور ) تغییری صورت نگرفته است.