مدیریت حزبی دانشگاهها  باعث بحران آموزشی شده است

پس از سرنگونی دولت شیخ حسینه در بنگلادش، استادان و مقامات سطوح عالی دانشگاهها از جمله روساء و معاونین روسای دانشگاه ها، خزانه داران دانشگاه های دولتی و غیر دولتی که همه آنها در دولت قبل منصوب شده بودند، استعفا دادند. در این شرایط، فعالیت‌های آموزشی و اداری در مؤسسات آموزش عالی که بدون والدین (بدون سرپرست و متولی) شده‌اند، به‌طور عادی در جریان نیست. کارشناسان مرتبط با امر آموزش، دلیل اصلی این بحران را " حزبی شدن" دانشگاهها می دانند. در دوره دولت های گذشته، استادان و مسئولانی که دارای وفاداری حزبی به حزب و دولت حاکم بوده اند در پست های عالی از جمله ریاست دانشگاه ها منصوب شده اند. در چنین وضعیتی، روسای دانشگاه ها همواره منافع حزبی دولت وقت را در اولویت قرار داده اند. تشکل های دانشجویی احزاب حاکم نیز از این فرصت استفاده کرده و بر محیط دانشگاه و خوابگاه های دانشجویی دانشگاهها تأثیر گذاشتند. لذا دانشجویان عادی (بدون وابستگی حزبی) قربانی چنین موقعیت و شرائطی شده اند.

 در حال حاضر ۵۵ دانشگاه خودمختار و دولتی در کشور فعال هستند. از این تعداد، ۴ دانشگاه بزرگ، خودمختار و ۵۱ دانشگاه دولتی اند. پس از برکناری و سقوط دولت شیخ حسینه، ۲۷ رئیس دانشگاه، ۱۲ معاون و ۷ خزانه دار از وزارت آموزش استعفا داده اند. حدود ۴.۴ میلیون دانشجو در این دانشگاه های خودمختار و دولتی و کالج های وابسته مشغول تحصیل هستند. پس از سقوط دولت حسینه، دانشجویان نیز خواستار رهایی مدیریت علمی آموزشی دانشگاهها از حزب گرائی شده اند. فعالیت سیاسی دانشجویی در ۱۱ دانشگاه، دو دانشکده و ۶ دانشکده پزشکی دولتی با مطالبه خود دانشجویان ممنوع شده و در  ۱۳ موسسه از این دانشگاهها و دانشکده ها نیز فعالیت سیاسی استادان و مسئولان نیز عیر مجاز شده است. وحید الدین محمود، سرپرست وزارت آموزش در دولت موقت، دیروز در دبیرخانه وزارتخانه اعلام کرد که هم اکنون حدود ۴۵ دانشگاه بدون رئیس و سرپرست هستند. فهرستی از استادان مورد قبول همگان به ویژه دانشجوان بر اساس صلاحیت های آموزشی، اداری و شخصیتی در حال تهیه برای انتصاب در مدیریت هاست.  پس از این مرحله، بکارگیری آنان ابتدا در ریاست و مدیریت های دانشگاه های بزرگ در اسرع وقت انجام خواهد شد. دانشجویان مدیریت کاملاً حزبی در دانشگاهها را نمی خواهند.

 طبق مصوبه سال ۱۹۷۳، دانشگاه های داکا، راجشاهی، چیتاگونگ و جهانگیرنگر کاملاً مستقل(خودمختار) هستند. در این دانشگاه ها سه نفر از سوی شورای  دانشگاه (هیئت امناء) برای تصدی عنوان ریاست دانشگاه معرفی می شوند و رئیس جمهور یکی از این سه نفر را به عنوان رئیس دانشگاه منصوب می کند. البته این قاعده در دوره حاکمیت هر دو حزب عوامی لیگ و بی ان پی نقض شد و مشاهده گردید که چهره ها و اساتید دانشگاهی حامی حزب حاکم، ابتدا مستقیماً برای یک دوره موقت منصوب شدند و پس از آن به مدت طولانی با معرفی هیئت امنا و حکم رئیس جمهور، رئیس دانشگاه شده و در این منصب مشغول خدمت شدند. به عنوان مثال، پروفسور مقصود کمال، رئیس دانشگاه داکا که اخیراً استعفا داد، در ۱۵ اکتبر سال گذشته به عنوان رئیس این دانشگاه منصوب شد. این در صورتی است که شورای دانشگاه در ۹ ماه گذشته، سه نفر نامزد واجد شرائط را را مشخص و به رئیس جمهور معرفی نکرد. رئیس قبلی دانشگاه داکا پروفسور اختر الزمان ابتدا در ۴ سپتامبر ۲۰۱۷ به عنوان رئیس دانشگاه منصوب شد. وی پس از نزدیک دو سال، در سال ۲۰۱۹ با معرفی شورای دانشگاه و حکم رئیس جمهور مجدداً رئیس دانشگاه شد. هر دوی آنها از رهبران استادان طرفدار عوامی لیگ بودند. در زمان انتصاب رئیس دانشگاه از سوی دولت بی ان پی نیز حوادث مشابهی رخ داده است.

عزیز الرحمن، کارشناس امور ثبت نام دانشگاه جهانگیرنگر می گوید: از آنجا که در حال حاضر این دانشگاه، رئیس، معاون و خزانه دار ندارد، می توان گفت تقریباً همه کارها متوقف شده است. حتی اگر فقط رئیس دانشگاه وجود داشت، کارها می توانست ادامه پیدا کند. در حال حاضر انتصاب رئیس دانشگاه ضروری است. هیچ هئیت انتخابی برای معرفی و انتصاب رئیس دانشگاه های دولتی وجود ندارد. رئیس جمهور بنا به پیشنهاد دولت (وزارت آموزش و نخست وزیر)، رئیس دانشگاه را منصوب می کند. در مورد کیفیت آموزش در این دانشگاه ها نیز سوالاتی وجود دارد. در شرایط موجود، بحث در مورد ضرورت اصلاحات چند جانبه در آموزش عالی از جمله مدیریت دانشگاه آغاز شده است. روز دوشنبه در داکا، نشستی با طرح سئوال: چگونه دانشگاهی می خواهید؟ با هدف انجام "اصلاحات دانشگاهی" توسط "شبکه استادان دانشگاه" برگزار شد. در این نشست تاکید شد که باید سیاست تسلط احزاب در همه سطوح دانشگاه خاتمه یابد. دولت باید سخاوتمند باشد و اجازه دهد دانشگاهها توسط خودشان اداره شوند. اساتید شاغل در پست های اداری نمی توانند در انتخابات انجمن استادان شرکت کنند. در این نشست همچنین پیشنهاد شد که تمام اختیارات تصمیم‌گیری به رئیس دانشگاه اعطا نشود.

 منابع رسمی می گویند در خصوص انتصاب روسای دانشگاه ها (در دولت موقت) نوعی تنش در جریان است. برخی در دولت می خواهند چهره هایی که صلاحیت و شهرت نسبی بیشتری دارند به عنوان رئیس دانشگاه انتخاب شوند. اما استادان طرفدار حزب بی ان پی (حزب مخالف دولت شیخ حسینه) دانشگاه ها، خواستار آن هستند که معاون آموزشی دانشگاهها از بین آنها تعیین شود. آنو محمد، استاد سابق دانشگاه جهانگیرنگر، می گوید این دانشگاه یکی از نهادهای علمی آموزشی است که در دولت قبل بیشترین آسیب را دیده است. شاهد بودیم که در اکثر موارد، افراد موجه نمی توانستند به استخدام استادی دانشگاه در بیایند. وی همچنین گفت: باید رویه واحدی برای انتخاب روسای همه دانشگاه ها تعیین و رئیس دانشگاه به صورت دموکراتیک انتخاب شود. وقت آن است که  افراد واجد شرایط و قابل قبول در اسرع وقت به عنوان رئیس دانشگاه منصوب شوند.

نویسنده: مشتاق احمد، روزنامه نگار

روزنامه پرتهوم الو، پنجشنبه ۲۲ آگوست ۲۰۲۴

منبع:   https://www.prothomalo.com/education/higher-education/zykvh۹l۴m۵