محیط فرهنگی 

فرهنگ عمومی مردم بوسنی و هرزگوین ترکیبی از فرهنگ اروپایی، ترکی، مسیحی و اسلامی و پرداخته شده در محیط فرهنگی بومی و اسلاوی است. همچنین تفاوت‌های قابل‌توجهی بین فرهنگ سنتی و مدرن و همچنین بین فرهنگ روستایی و شهری وجود دارد.

 زندگی روزمره و آداب اجتماعی 

روابط خانوادگی در بوسنی و هرزگوین بسیار مستحکم است و شبکه‌های دوستی و همسایگی به خوبی شکل گرفته‌اند. مهمان‌نوازی، خونگرمی و هنر قصه‌گویی و شوخ‌طبعی از ارزش‌های مهم اجتماعی محسوب می‌شوند. در تابستان، مردم معمولاً در بلوارهای مخصوص پیاده‌روی در شهرها قدم می‌زنند و در طول سال، کافه‌ها (قهوه‌خانه‌های سنتی) و کافی شاپ ها (کافه‌های مدرن) از محبوب‌ترین مکان‌های ملاقات به شمار می‌روند.

آشپزی بوسنیایی مایه افتخار مردم این کشور است و تأثیرات آشپزی ترکی در غذاهایی مانند سبزیجات شکم‌پر، قهوه و شیرینی‌های مشابه باقلوا به وضوح دیده می‌شود. همچنین غذای ملی این کشور، چواپی (Ćevapi) یا چواپچیچی (Ćevapčići) است. این غذا شامل رول‌های کوچک از گوشت چرخ‌کرده‌ی مزه‌دار شده (معمولاً ترکیبی از گوشت گاو و گوسفند) است که روی آتش کباب شده و معمولاً در نانی مخصوص به اسم سومون سرو می‌شود.

 هنرها 

در دهه ۱۹۷۰، سارایوو که نسبت به پایتخت یوگسلاوی، بلگراد (که اکنون در صربستان است)، فضای کمتر سرکوبگرانه‌ای داشت، به مرکز فرهنگ موسیقی راک و مخالفان سیاسی تبدیل شد. محبوب‌ترین گروه موسیقی آن دوران، بی‌یلو دوگمه (دکمه سفید)، طرفداران زیادی در سراسر کشور داشت. شهر سارایوو همچنین زادگاه گروه‌ها و هنرمندان موسیقی دیگری مانند زابرانینو پوشنیه، دیولیه یاگوده، الویس جی. کورتوویچ و کروونا یابوکا است.

در دوران جنگ ۱۹۹۲-۱۹۹۵، هنرمندان بین‌المللی برای اهداف بشردوستانه در کشور به اجرا پرداختند و این روند همچنان ادامه دارد. موسیقی فولکلور در قالب موسیقی سودالینکا همچنان محبوب و شناخته‌شده باقی مانده است.

سارایوو همچنین دارای محیط ادبی فعال است و انتشارات متعددی آثار کلاسیک و معاصر منطقه را منتشر می‌کنند. نویسندگان محبوب بوسنیایی شامل امیلا بوتوروویچ، سمزدین محمدینوویچ، مِشا سلیموویچ و فَحرودین زیلکیچ هستند. ایوو آندریچ، در سال ۱۹۶۱ جایزه نوبل ادبیات را دریافت کرد. رمان‌های او، مانند پل روی درینا  به تاریخ بوسنی می‌پردازند.

در دوران یوگسلاوی، سارایوو به عنوان یک مرکز مهم سینمایی شناخته می‌شد و از طریق آثار کارگردان امیر کوستوریتسا، که زندگی مردم یوگسلاوی را به تصویر می‌کشید، شهرت بین‌المللی یافت. فیلم آیا دالی بل را به یاد می‌آوری؟ او، در جشنواره فیلم ونیز ۱۹۸۱ جایزه شیر طلایی را دریافت کرد. همچنین دانیس تانوویچ در سال ۲۰۰۲ با فیلم سرزمین هیچ‌کس (*No Man’s Land*)، که درباره روابط انسانی در دوران جنگ ۱۹۹۲-۱۹۹۵ است، جایزه اسکار را از آن خود کرد.

 نهادهای فرهنگی

موزه ملی در سارایوو آثاری از دوره نوسنگی (عصر حجر جدید)، یافته‌های رومی، سنگ‌قبرهای قرون ‌وسطایی، نسخه خطی یهودی «هاگادای سارایوو» و لباس‌های سنتی را به نمایش می‌گذارد. تئاتر ملی سارایوو میزبان اجراهایی از گروه‌های محلی، منطقه‌ای و بین‌المللی است. همچنین، لوچیانو پاواروتی، خواننده معروف اپرای ایتالیایی، برای تأمین بودجه مرکز موسیقی پاواروتی در موستار کمک کرد. این مرکز دوره‌هایی در زمینه موسیقی، فیلم‌سازی، عکاسی و بازیگری ارائه می‌دهد. 

 ورزش و تفریحات 

مانند بسیاری از کشورهای اروپایی، فوتبال در بوسنی و هرزگوین بسیار محبوب است. این کشور دارای ده‌ها تیم حرفه‌ای و نیمه‌حرفه‌ای فوتبال است و تقریباً هیچ روستایی در بوسنی نیست که زمینی برای بازی و چند بازیکن مشتاق نداشته باشد. جنگ داخلی دهه ۱۹۹۰ باعث شد که لیگ فوتبال بوسنی به سه دسته جداگانه بر اساس گروه‌های قومی تقسیم شود و تیم‌های بوسنیایی، صرب و کروات به ندرت با تیم‌هایی از گروه‌های دیگر رقابت می‌کردند. در سال ۲۰۰۰، لیگ کروات‌ها و بوسنیایی‌ها بازی‌های بین‌قومی را از سر گرفتند و در سال ۲۰۰۲، لیگ صرب‌ها نیز به آنها پیوست.

در دوران یوگسلاوی، بوسنی و هرزگوین دارای بازیکنان قدرتمندی در ورزش بسکتبال بود و این ورزش همچنان محبوبیت زیادی دارد. با این حال، مانند فوتبال، جنگ داخلی دهه ۱۹۹۰ تأثیرات منفی بر بسکتبال کشور گذاشت.

در دوران حکومت یوگسلاوی، ورزشکاران بوسنیایی در بسیاری از بازی‌های المپیک شرکت می‌کردند و بازی‌های المپیک زمستانی ۱۹۸۴ در سارایوو برگزار شد. (پیست‌های اسکی ساخته‌شده برای این بازی‌ها، در طول جنگ داخلی، به محل استقرار نظامیان صرب تبدیل شدند.) بوسنی و هرزگوین پس از استقلال خود در سال ۱۹۹۲، کمیته ملی المپیک خود را تشکیل داد که در سال ۱۹۹۳ توسط کمیته بین‌المللی المپیک به رسمیت شناخته شد. نخستین حضور المپیکی این کشور در بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۹۲ در بارسلونا، اسپانیا رقم خورد. علیرغم جنگ داخلی، تیمی بین‌قومی از بوسنی و هرزگوین نیز در المپیک زمستانی ۱۹۹۴ در لیلهامر، نروژ شرکت کرد. از آن زمان، ورزشکاران این کشور در مسابقات المپیک زمستانی و تابستانی به رقابت ادامه داده‌اند. 

بوسنی و هرزگوین دارای پارک‌های ملی بزرگ از جمله سوتیسکا، کوزارا و اونا و همچنین مناطق حفاظت‌شده طبیعی است. کوه‌ها و فضاهای باز این کشور فرصت‌های مناسبی برای پیاده‌روی، اسکی و شکار فراهم می‌کنند. شکار یکی از تفریحات محبوب است و انجمن‌های شکار متعددی با هزاران عضو در کشور فعالیت دارند.

منبع: دانشنامه بریتانیکا - 1403/11/27