تعدادی از جوانان تحصیل‌کرده در افغانستان، نبود فرصت‌های شغلی را عامل اصلی فشارهای روانی، کاهش اعتماد به‌نفس و گسترش ناامیدی در میان نسل جوان می‌دانند. آنان می‌گویند با وجود داشتن مدرک دانشگاهی، آینده‌ای مبهم پیش‌روی‌ آنها قرار دارد و از دستیابی به شغل مناسب محروم مانده‌اند. این جوانان معتقدند که ادامه‌ این وضعیت، نه‌تنها مسیر شغلی آنان را با تهدید روبه‌رو کرده، بلکه پیامدهای روانی و اجتماعی گسترده‌ای نیز به‌دنبال دارد و آنان را به سوی انزوای اجتماعی سوق می‌دهد.

تعدادی از این جوانان که پس از تسلط طالبان با وجود جست‌وجوهای فراوان نتوانسته‌اند شغلی پیدا کنند، می‌گویند که به‌دلیل بی کاری و فقر، از جامعه منزوی شده‌اند. به گفته آنان، اعتبارشان در نزد خانواده‌های‌شان کاهش یافته و اعتماد به نفس خود را در محیط از دست داده‌اند؛ که این وضعیت، فشارهای روحی و روانی شدیدی بر آنان وارد کرده است.

احمد (مستعار)، ۲۷ ساله و فارغ‌التحصیل دانشکده خبرنگاری دانشگاه کابل، محدودیت‌های وضع‌شده از سوی طالبان را عامل اصلی نبود بازار کار مناسب برای خبرنگاری می‌داند و می‌گوید: "با توجه به محدودیت‌هایی که وجود دارد، تقریباً هیچ‌کس نمی‌تواند به‌طور آزادانه در این حرفه فعالیت کند. به همین دلیل، فرصت‌های شغلی بسیار محدود و ضعیف شده‌اند."

این جوان که به‌دلیل نبود فرصت‌های شغلی با مشکلات روحی دست‌وپنجه نرم می‌کند، می‌گوید: "هر روز احساس ضعف و بی‌ارزشی بیشتری دارم؛ چه در خانواده و چه در جامعه. احساس می‌کنم نمی‌توانم انسان مفید و خوبی باشم و این وضعیت، استرس و تنش‌های روانی من را بیشتر کرده است."

احمد می‌افزاید: "به‌عنوان یک جوان تحصیل‌کرده اما بی کار، وقتی می‌بینم فرصت شغلی مناسبی برایم وجود ندارد، ناخواسته به ‌فکر مهاجرت یا تغییر مسیر می‌افتم. حتی گاهی به ‌انجام کارهایی خارج از رشته‌ام فکر می‌کنم. این وضعیت واقعاً به مسیر حرفه‌ای‌ام تأثیر می‌گذارد، تا جایی‌که کم‌کم از رشته و تخصصم فاصله گرفته‌ام."

سمیرا (مستعار)، فارغ‌التحصیل دانشکده حقوق و علوم سیاسی، می‌گوید: "بی کاری نه ‌فقط من، بلکه تمام خانواده‌ام را تحت‌فشار قرار داده. وقتی کاری نداری، روحیه‌ات، زندگی روزمره، و حتی رابطه‌ات با خانواده و اطرافیانت نیز خراب می‌شود. به‌تدریج از رشته‌ام فاصله گرفتم و حالا حس می‌کنم چیزهای زیادی را فراموش کرده‌ام."

زهره (مستعار)، یکی دیگر از جوانان بی کار می‌گوید: "واقعاً این موضوع [بی کاری] مرا تحت‌تأثیر قرار داده و روحیه‌ام را ضعیف کرده؛ تاحدی که همین وضعیتم باعث ناراحتی خانواده‌ام نیز شده است. من به‌ مهاجرت هم فکر کردم چون شرایط سخت شده بود و کار هم پیدا نمی کنم."

زهره، سیاست‌های تبعیض‌آمیز طالبان را عامل اصلی بی کاری و نبود فرصت‌های شغلی می‌داند. او می‌گوید که بسته‌شدن مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها و ممنوعیت کار زنان در نهادهای ملی و بین‌المللی، نه‌تنها بی کاری را افزایش داده، بلکه بحران شدید اجتماعی و اقتصادی را در کشور به‌وجود آورده است.

جوانانی که تحت حاکمیت طالبان موفق به یافتن شغل نشده‌اند، می‌گویند که این وضعیت؛ مسیر حرفه‌ای آنها را کاملاً دگرگون کرده است. آنان با وجود سال‌ها تلاش در رشته‌های تخصصی و رشد مهارتهای‌شان، اکنون نمی‌توانند در حوزه تخصصی خود کار پیدا کنند و ناچارند به‌دنبال مشاغل غیر تخصصی بروند یا خانه‌نشین شوند.

مقیم، استاد دانشگاه، در این باره می‌گوید: "هرچند بازار کار در سطح جهانی نیز با روندی نزولی مواجه است، اما در افغانستان این وضعیت به‌دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های اقتصادی، به‌شدت محدود شده و این موضوع بر فرصت‌های شغلی جوانان چه تحصیل‌کرده و چه آنهایی‌که به‌سواد دسترسی ندارند تأثیر منفی گذاشته است. تا زمانی‌که اقتصاد کشور بهبود نیابد و از زیر فشار تحریم‌ها خارج نشویم، متأسفانه این وضعیت ادامه خواهد داشت."

در همین حال، نهادهای بین‌المللی نیز در گزارش‌های خود از افزایش اضطراب، افسردگی و اختلالات روانی در میان جوانان در افغانستان هشدار داده‌اند.

سازمان جهانی بهداش اعلام کرده است که بی کاری گسترده در میان جوانان، به افزایش اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و احساس بی‌ارزشی منجر شده است. به گفته این سازمان، جوانانی که سال‌ها در شرایط دشوار اقتصادی و جنگی تحصیل کرده‌اند، اکنون با درهای بسته‌ کاری روبه‌رو هستند و این حس بی‌عدالتی و ناامیدی، سلامت روان آنان را به‌شدت تضعیف کرده است.

همچنین، صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) گزارش داده که افزایش ناامیدی، به‌ویژه در میان دختران و پسران جوان، با موج فزاینده‌ای از خودآزاری و حتی خودکشی همراه بوده است.

از سوی دیگر، سازمان بین‌المللی کار گفته که بی کاری، جوانان را از جامعه، خانواده و مشارکت‌های اجتماعی دور می‌سازد. به گفته این سازمان، افراد بی کار، به‌ویژه آنهایی که دارای تحصیلات عالی هستند اما موفق به دستیابی به شغل مناسب نشده‌اند، احساس می‌کنند که در جامعه نقش و جایگاهی ندارند.

با این حال، برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) و سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM) گزارش داده‌اند که بی کاری و نبود چشم‌انداز شغلی، به مهاجرت گروهی جوانان و تحصیل‌کرده‌گان افغانستان منجر شده است. از سوی دیگر، بخش زنان سازمان ملل متحد نیز اعلام کرده که زنان جوان تحصیل‌کرده، پس از ممنوعیت آموزش، تحصیل و کار، با افسردگی شدید، انزوا و مشکلات روانی گسترده روبه‌رو شده‌اند.

منبع: روزنامه هشت صبح

لینک:

https://8am.media/fa/from-psychological-stress-to-social-isolation-unemployment-changes-the-career-path-of-young-people/