از آغاز پیدایش اسلام در سرزمین بنگلادش تا به امروز، اسامی بسیاری از کودکان را بنام مبارک حضرت امام حسین علیه السلام مزین می کنند. پدران و مادران اسامی فرزندان خود را طوری تعیین کرده اند که اسم حضرت امام حسین علیه السلام در  ترکیب اسمها وجود داشته باشد، مانند: علاء الدین حسین شاه، شهادت حسین، سجاد حسین، حسین علی، منیر حسین، انور حسین، ذاکر حسین، ارشاد حسین، مشرف حسین، ابوالحسین، فدا حسین و غیره. حتی بنام پسران حضرت امام حسین (ع)، اسم بسیاری از کودکان مزین به نام هایی از این قرار است : زین العابدین، علی اصغر، علی اکبر و غیره. اسم های سکینه، زینب و فاطمه نیز بمناسبت رخداد کربلا برای دختران انتخاب می شود. واقعه غم انگیز کربلا و روز عاشورا و نیز شهادت حضرت امام حسین (ع) و اصحاب و یارانش در ذهن و اندیشه مردم مسلمان بنگلادش متجلی است و بخشی از باورهای مردمی و به معنایی فرهنگ دینی بنگلادش را تشکیل داده است. بوسیله همین عوامل است که سیمای واقعی فرهنگ بنگلادش متجلی و شناخته می شود. مسلمانان بنگلادش هر ساله مراسم عزاداری محرم را با شور واحساس غریبی برگزار می کنند. تعزیه در ماههای محرم، هر سال در همة روستاهای بنگال با شور و حرارت خاصی برگزار می شود. 

    بمناسبت محرم و عاشورا بسیاری از سازمانها و انجمن های اجتماعی و فرهنگی، سمینارها، اجتماعات، سخنرانی های مذهبی، مجالس دعا و نیایش، مجالس درود رسانی به پیامبر اکرم (ص ) و غیره تدارک دیده می شود. در مساجد، مزارها و خانقاهها، جلسه ها و محفلهای ویژه برگزار می شود. روزنامه ها و مجلات، مقالات و اشعاری بمناسبت محرم وعاشورا منتشر می کنند. در بعضی نقاط نمایشگاههایی بمناسبت عاشورا ومحرم تشکیل می شود. رادیو و تلویزیون برنامه های ویژه پخش می کنند. البته این برنامه ها بدون موسیقی پخش می شوند. در واقع عاشورا و محرم در فرهنگ این سرزمین مثل حسی انقلابی در جریان است.

همچنین محرم از جایگاه ویژه‌ای در ادبیات بنگالی برخوردار است؛ به طوری که در دهه­های گذشته رمان حماسی «بیشاد شیندو» (دریای اندوه) نوشتة میر مشرف حسین با استقبال گسترده‌ای رو به رو شده است[1]. البته مطالب مندرج در این کتاب بیش از آنکه مبتنی بر روایات مستند و موثق باشد ملهم از یک فضای عاطفی و احساسی است و به عقیده­ی برخی تاحدودی غیر واقعی است و اهداف و انگیزه‌های نهضت امام حسین(ع) را به بیراهه سوق می‌دهد. روح محرم به طور آشکار در نوشته‌ها و سروده‌های نذرالاسلام، شاعر ملی بنگلادش حضور دارد. اگرچه او شیعه نبود، اما در سروده‌های وی همواره احترام و علاقه خاصی به اهل بیت احساس می‌شود. قاضی نذرالاسلام در اثر حماسی محرم خویش ایثار امام، مظلومیت ایشان، ددمنشی دشمنان او و یزید را با تصویرسازی قوی ارائه می‌دهد.

     تعزیه خوانی تجلی دیگری از گرایشات فرهنگ اسلامی در این کشور است. شبیه خوانی و یا به اصطلاع عامه تعزیه خوانی نیز در بعضی از مناطق بنگلادش به ویژه "مانیک گنج" اجرا می گردد. به عنوان نمونه مراسم "مانیک گنج" در روز عاشورا بیش از صد سال قدمت داشته و متولی آن یکی از صوفیان بزرگ آن منطقه می­باشد که همه ساله در این روز تمام عزاداران را اطعام می­کند. مردم از شهرهای مجاور در قالب هیاتهای دسته زنی خود را به حسینیه­ی (امامباره) این شهر می رسانند و این مراسم از طلوع آفتاب تا به هنگام غروب ادامه دارد. (البته متأسفانه انحرافات متعددی که ناشی از عدم اطلاع آنان نسبت به أهلبیت علیهم السلام و حقیقت واقعه عاشورا و اهداف و درس های قیام امام حسین علیه السلام است در آن دیده می شود).

در تاریخ بنگلادش در پی تأثیرگذاری در شیعیان وتحت تأثیر قرار گرفتن مردم بنگلادش مراسم مخصوص برگزاری روز عاشورا بوجود آمد. از جمله راهپیمایی تعزیه وتأسیس امامباره ( خانه امام ) و حسینیه دالان و غیره بود که هنوز هم رواج دارد واینها تأثیرات مذهب تشیع را در بنگلادش نشان می دهد.

      در سال 1609 میلادی شهر داکا تبدیل به مرکز استان بنگال ( حکومت مغول در شبه قاره هند ) شد و به نام شهر « جهانگیر نگر » ( شهر جهانگیر ) مشهور شد. جهانگیر نگر از بدو تأسیس تحت تأثیر عقاید تشیع قرار گرفت و با برگزاری مراسم عاشورا این تأثیر بیشتر نمایان شد. قابل ذکر است که در سراسر شبه قاره هند بجز دکن هند ( جنوب هند ) تنها در شهر داکا قدیمیترین امامباره بنام « حسینیه دالان » وجود دارد که معماری آن متاثر از سنت فرهنگی بنگلادش است. امامباره دیگری نیز توسط حاجی محمد محسن معروف به « قهرمان بذل وبخشش » در محلی بنام مورالی، تابع شهرستان جیسور ( واقع در غرب بنگلادش ) تأسیس شده بود، که هنوز باقی مانده است.  همچنین در منطقه خارکی، تابع شهرستان جیسور، محلی وجود دارد که به «کربلا» معروف است.

عزاداریهای محرم در بنگلادش، در چنددهه­ی گذشته در شهر داکا با محوریت حسینیه دالان برگزار شده است اما به واسطه افزایش نسبی جمعیت پیروان اهل بیت(ع)، در حال حاضر علاوه بر داکا و حسینیه دالان، در قاضی پور، جیسور، بوگرا، میرپور، محمدپور، چیتاگنگ، پولتون، مغ بازار، شادخیرا، کولنا در ده شب محرم برگزار می­شود و پیروان و دوستداران اهل بیت(ع) –عمدتا اهل سنت- در آن شرکت دارند. مراسم­ حسینیه دالان متاثر از فرهنگ هند و پاکستان به زبان اردو برگزار می­شود و در آن نمادگرایی و تاکید بر آیین­های نمایشی وجه پررنگی دارد. در سایر مراکز، عمدتا مراسم به زبان بنگالی و گاه با حداقل امکانات و با خلوص نیت وصف ناشدنی اجرا می­شود.

مطبوعات بنگلادش نیز هر سال مقالات و موضوعاتی را به محرم و قیام امام حسین(ع) اختصاص می­دهند. البته طیف متنوعی از نظریات در این خصوص مطرح می­شود و در برخی موارد موجب طرح مجادلات کلامی می­شود. بررسی فلسفه­ی قیام امام حسین(ع) و نهضت عاشورا از منظر دینی، انسانی و حتی ملی درونمایه­ی اصلی مقالات را مطالب را تشکیل می دهد که نویسندگان بر اساس پایگاه فکری خود عمدتا به تایید این حرکت و دفاع از آن می­پردازند. البته بعضا مطالبی نیز در جهت تخریب و زیر سوال بردن مراسم و آیین عزاداری –از سوی طرفداران جریان وهابیت- منتشر می­شود.

در مجموع مراسم محرم در بنگلادش، با شکوه و عظمت خاصی برگزار می­شود و نکته­ی قابل تامل در این مراسم حضور و مشارکت اکثریت اهل سنت در آن است و از این منظر باید توجه بیشتری به آن شود و با نگاهی دقیقتر مورد بررسی قرار گیرد که چگونه نام امام حسین(ع) محور وحدت و انسجام مسلمانان در کشور بنگلادش شده است.