خلاصه مدیریتی:

وضعیت شیعیان تحت حاکمیت امارت اسلامی موضوعی است که هم در داخل از سوی شیعیان و هم در بیرون از این کشور از سوی شیعیان خارج از افغانستان مورد توجه قرار گرفته است. وضعیت شیعیان در افغانستان در شرایط فعلی از جهت امنیتی قناعت بخش بوده، بعضی مشکلات کوچک و محدودیت­هایی امارت اسلامی برای شیعیان وضع نموده که این امر نه از روی عناد و تکفیر که ناشی از ضعف مدیریتی طالبان و چند دستگی بزرگان جامعه تشیع در افغانستان بوده که به درستی نتوانستند قناعت امارت اسلامی را فراهم نمایند. این در حالی است که بعضی از حلقات تندرو در بین امارت اسلامی وجود دارند که با استفاده از شبکه های شرارت پیشه مانند( شبکه کلمه، توحید و...) کارشان نفاق اندازی بین شیعه و سنی است و این مقوله، وضعیت را برای برخی شیعیان نامطلوب ساخته است.

متن تحلیل:

شیعیان افغانستان که از بدو پیروزی امارت اسلامی، یک نوع رویکرد تعامل گرایانه را با طالبان در پیش گرفته ­اند، تلاش می­ نمایند از طریق مسالمت آمیز، خواسته های شان را مبنی بر به رسمیت شناختن مذهب جعفری، سهیم شدن در قدرت سیاسی و غیره را بر طالبان بقبولانند. با وجودی که قبل از سقوط نظام جمهوری، امیرخان متقی سرپرست فعلی وزارت خارجه امارت اسلامی به برخی از مناطق شیعه نشین سفر نموده و ضمن صحبت با بزرگان این مناطق وعده داده بود که حقوق شهروندان شیعه افغانستان در نظام امارت اسلامی، تأمین خواهد گردید با این وجود در عمل این وعده ها به واقعیت نپیوسته است.

پس از حاکمیت مجدد امارت اسلامی، تدریس فقه جعفری در دانشکده­ های شرعیات و دیگر دانشگاه­ های دولتی بر اساس مکتوب صادر شده از سوی وزارت تحصیلات عالی امارت اسلامی، ممنوع شده است. با منحل شدن قانون اساسی و سایر قوانین عادی که در زمان جمهوری به تصویب رسیده بود و در آنها مذهب جعفری به رسمیت شناخته شده بود، رسمیت مذهب تشیع حذف گردیده است.

با توجه به اینکه نظام قضایی افغانستان بر مبنای فقه حنفی استوار است، هیچ قاضی اهل تشیع در این نهاد وجود ندارد و رئیس قوه قضائیه امارت اسلامی طالبان، بر اثر مکتوب خود حضور شیعیان در بخش رهبری و بخش قضا در حکومت طالبان را ممنوع خوانده است. همچنین بر اساس هدایت رهبر امارت اسلامی شورای علمای هر ولایت تشکیل گردیده است تا در موارد مربوط به ولایت به رهبر امارت مشورت دهند که هیچ یک از علمای اهل تشیع در این شوراها وجود ندارد و حتی در ولایاتی که اکثریت ساکنان آن را اهل تشیع تشکیل می دهد مانند بامیان و دایکندی، نیز علمای اهل سنت همان محل به عنوان شورای علما گماشته شدند.

با توجه موضوعات فوق به نظر می رسد که امارت اسلامی افغانستان، نظر مثبتی نسبت به مذهب تشیع در افغانستان نداشته و در صورتی که پایه های قدرت شان در افغانستان استحکام یابد، ممکن است محدودیت های بیشتری را بر پیروان این مذهب در افغانستان اعمال نمایند. زیرا تعدادی از افراد بلند پایه، میانه و سطح پائین امارت اسلامی، عقاید اهل تشیع در باب توسل، زیارت، صحابه و غیره را قبول نداشته و با آن مخالفت می ورزند. چنانچه بر اساس گزارش­ها چندی قبل فرماندار طالبان برای شهرستان مالستان استان غزنی در روز مراسم شهادت علی (ع) به مسجد این شهرستان رفته و علناً مردم حاضر در مسجد را مشرک خطاب نموده است.

ملاحظه:

در اینکه وضعیت فعلی برای شیعیان شرایط مطلوب و دلخواهی نیست، شکی نیست اما در اینکه شرایط فعلی امنیت قابل توجهی را برای شیعیان به ارمغان آورده نیز شکی نیست. در دوره ­های قبل از امارت اسلامی، شاید بتوان گفت روزانه تعدادی قابل توجهی از شیعیان تحت عناوین حوادث مختلف از جمله ترور، انفجار، اختطاف و... از بین می ­رفتند هر چند فضای اجتماعی و مذهبی بازتر وجود داشت اما اکنون این فضا محدود شده کما اینکه برای سایر اقشار، اقوام و مذاهب نیز محدود شده اما در عوض میزان کشتار شیعیان شاید نزدیک به صفر رسیده باشد. با این حال یک روند سیتماتیک برای حذف شیعیان در بین طالبان کمتر به چشم می­آید آنچه بیشتر نمایان است، رویکردهای سلیقه­ ای در بین امارت اسلامی است که گاهی عرصه را بر شیعیان تنگ می­نمایند.

منابع:

1. رادیو نیسم
2. خبرگزاری شفقنا افغانستان
3. روز نامه هشت صبح

تاریخ: 24/1/1304